Społeczeństwo

Atak wojsk rosyjskich na Ukrainę zmusił setki tysięcy Ukraińców do porzucenia wszystkiego i ucieczki za granicę. Polacy przyjęli Ukraińców do swoich domów i wykazali się ogromną solidarnością. To właśnie te wydarzenia stały się inspiracją do stworzenia konkursu "First to Help", którego celem jest uchwycenie tych niezwykłych historii i zebranie świadectw osób, które pomogły uchodźcom z Ukrainy.

W konkursie wzięli udział wolontariusze, dziennikarze, fotografowie, kamerzyści itp. Udokumentowane prace oceniali Marcin Wikło (dziennikarz prasowy, radiowy i telewizyjny), Arkadiusz Gołębiewski (reżyser, producent, operator i scenarzysta) oraz Bartłomiej Kosiński (fotograf reportażowy i przyrodniczy). Finał konkursu organizowanego przez Polski Instytut Wolności odbył się w Centralnym Domu Technologii w Warszawie.

Grand Prix w kategorii "Wideo" otrzymał film "Dziękuję, Polsko!", zrealizowany na zlecenie Ambasady Ukrainy w podziękowaniu Polakom za otwarcie swoich domów i serc dla milionów Ukraińców. Krótkometrażowy film opowiada historię Ukrainki, która w pierwszych dniach wojny opuściła dom i męża, by ratować swoje dzieci. To właśnie w Polsce znajduje opiekę i wsparcie, gdy zdaje sobie sprawę, że nie może już spotkać się z ukochanym mężem i straciła go na zawsze.

Irina Twerdowska, dyrektorka ds. komunikacji w Sestry.eu , która pracowała w centrum komunikacji w Ambasadzie Ukrainy w Warszawie na początku Wielkiej Wojny, weszła na scenę, aby odebrać nagrodę.

- Ta nagroda jest dla nas bardzo ważna i cenna, ponieważ od początku marca ubiegłego roku w ambasadzie powstało centrum mediów komunikacyjnych, pracujemy i staramy się pomagać ludziom. Latem 2022 roku wpadliśmy na pomysł stworzenia filmu z podziękowaniami dla Polaków za to, co zrobili dla Ukraińców. Pracowało nad tym wiele osób. Jestem bardzo wdzięczny reżyserowi Stasowi Kapralowowi, jego żonie Olenie Turbal, z którą napisaliśmy tekst, studiu produkcyjnemu ESSE, które nakręciło wideo i przekazało wszystkie emocje, a także darczyńcom, którzy nam pomogli. Ta nagroda jest teraz bardzo ważna, bo jest apelem do Polaków: otworzyliście swoje serca i domy, nie zamykajcie ich. Wojna na Ukrainie się nie skończyła. Dopóki Ukraina walczy z Rosją, wasze dzieci mogą żyć bezpiecznie. Dlatego ważne jest, abyśmy się zjednoczyli, musimy osiągnąć porozumienie dla dobra naszych dzieci - mówi Irina Twerdowska.

Grand Prix w kategorii fotografii otrzymał Darek Delmanowicz który dla organizacji Pomoc bez Granic wykonał serię zdjęć przedstawiających codzienną pracę wolontariuszy.

- Moja praca jest hołdem dla wolontariuszy, którzy pomagali i nadal pomagają ludziom przez cały ten czas. Dzięki zdjęciom historia zostanie zachowana na wiele lat dla przyszłych pokoleń. Sam często odkładałem aparat na bok, gdy ludzie potrzebowali mojej pomocy. Są chwile, kiedy nie myślisz o pięknych zdjęciach, bo widzisz, że ktoś potrzebuje prawdziwej pomocy - nieść walizkę, wspiąć się po schodach na stacji kolejowej, pomóc z dzieckiem na granicy, bo było tak wielu ludzi, którzy przyszli do nas bardzo zdezorientowani - skomentował nagrodę Darek Delmanowicza dla Sestry .

Grand Prix w kategorii "Tekst" otrzymała Neonila Pavlyuk za obserwację pracy wolontariuszy zatytułowaną "Tego nie da się przetłumaczyć".

- Niemożliwe jest pokazanie całego bólu i rozpaczy, przez które przeszli Ukraińcy. Czasami nie mogłam znaleźć słów, aby przekazać wszystko, co czułam, łzy napływały mi do oczu. W tych pierwszych dniach ludzie, nie znając języka, przychodzili i pomagali, ponieważ czuli, że tak należy postąpić. Przytulali mnie, dawali schronienie, niezbędne rzeczy, herbatę. I tak samo powinno być teraz, musimy pomagać do końca, bo wojna się nie skończyła - mówi Neonila Pavlyuk.

Opowiadanie Edyty Ihnatiuk "Nie wszyscy uciekli" o Maćku, który po ataku Rosji na Ukrainę został kierowcą konwoju humanitarnego i ryzykował własne życie, aby pomóc mieszkańcom zaatakowanego kraju, również otrzymało najwyższą nagrodę za tekst. A także historia Radosława Hojdy, który otrzymał nagrodę wraz ze swoim małym synkiem za pracę "Tommy's Volunteer Diary". Ci ludzie pomagali Ukraińcom i rejestrowali emocjonalne obserwacje z dzieciństwa najmłodszego wolontariusza: Tomka.

- Chodzi o dokumentowanie humanistycznej strony wojny: nie tylko jej okropieństw, ale także duchowego bogactwa społeczeństwa - wyjaśniał Wojciech Kaczmarczyk, organizator konkursu i dyrektor Narodowego Instytutu Wolności.

Ukraina powstrzymała zakrojoną na szeroką skalę rusyfikację pod przykrywką rządowego projektu ustawy o prawach mniejszości narodowych. 8 grudnia Rada Najwyższa przyjęła alternatywny dokument (nr 10288-1). "Za" głosowało 317 deputowanych.

Zwycięstwo językowe: za czym głosowali posłowie?

Poselski project ustawy rozszerza prawa mniejszości narodowych, ale nie dotyczy to języka rosyjskiego. Z tekstu ustawy przegłosowanej i podpisanej przez prezydenta usunięto główną "kość niezgody" — zapis o języku rosyjskim jako języku mniejszości narodowych w Ukrainie. Dlatego przyjęte innowacje dotyczące praw mniejszości narodowych w żaden sposób nie będą dotyczyły Rosjan — ani za rok, ani za pięć, ani po zakończeniu wojny. Ograniczenia pozostaną w mocy bezterminowo. Podkreślali to posłowie podczas uchwalania ustawy.

- Cieszę się, że po napięciu wokół pierwszej wersji projektu ustawy, które wywołało obawy przed rusyfikacją w Ukrainie wśród ukraińskojęzycznej społeczności, udało nam się wszystko przedyskutować i naprawić. Ostateczna wersja to projekt ustawy, który zwiększa prawa mniejszości narodowych i nie zawiera groźby ataku na język ukraiński. I cieszę się, że władze wysłuchały uwag zarówno moich kolegów parlamentarzystów, jak i przedstawicieli ruchu społecznego. Wspólnie z kolegami usunęliśmy z prawa wszystkie normy, które otwierały furtkę do rusyfikacji - powiedział Wołodymyr Wiatrowycz, jeden z 37 współautorów projektu ustawy.Posłowie różnych frakcji, zarówno prorządowych, jak i opozycyjnych, pracowali nad dokumentem po tym, jak rządowy projekt ustawy został złożony w parlamencie 24 listopada. W ciągu trzech spotkań grupa robocza szczegółowo sfinalizowała ustawę i stworzyła w rzeczywistości alternatywny dokument - mówi Wołodymyr Wiatrowycz.

- I nie jest to czyjaś chęć hajpowania, a raczej rozsądne komentarze, które nakreśliły realne zagrożenia.

Projekt ustawy nr 10288-1 znacznie rozszerza prawa mniejszości narodowych w Ukrainie, przede wszystkim w dziedzinie edukacji. Uczelnie prywatne będą mogły samodzielnie wybrać język wykładowy, który jest językiem urzędowym UE. Jednocześnie język państwowy będzie nauczany jako odrębny przedmiot. Ponadto, oprócz nauczania w języku państwowym, dopuszcza się nauczanie w języku mniejszości narodowych w odpowiednich klasach.

Ponadto, zgodnie z przyjętą ustawą, możliwe będzie rozpowszechnianie materiałów kampanii wyborczej w języku rdzennej ludności i mniejszości narodowych.

Wydawnictwa, które publikują książki w języku krymskotatarskim, a także w językach rdzennych i mniejszościowych oficjalnych języków UE, są zwolnione z obowiązkowego limitu publikacji w języku państwowym wynoszącego co najmniej 50%. Nadawcy telewizyjni nadający w językach mniejszości muszą produkować co najmniej 30% swoich treści w języku ukraińskim.

- Złotą zasadą naszej polityki wewnętrznej i zagranicznej powinno być odrzucenie wszelkich prób przeciwstawienia się ochronie praw mniejszości narodowych i ochronie języka ukraińskiego. Ponieważ język państwowy jest dla wszystkich obywateli Ukrainy, jego rozwój i ochrona nie są skierowane przeciwko mniejszościom narodowym. Podobnie ochrona mniejszości, zachowanie ich tożsamości i rozwój kultury nie są same w sobie skierowane przeciwko językowi ukraińskiemu. Nie są to rzeczy antagonistyczne, chyba że sztucznie się je takimi uczyni — mówi Taras Szamajda, ekspert ds. językowych i współkoordynator ruchu Przestrzeń Wolności.

- Alternatywny projekt ustawy z jednej strony został przyjęty zgodnie z zaleceniami Komisji Weneckiej, z drugiej strony i co bardzo ważne, chroni społeczeństwo przed potencjalnym spadkiem roli języka ukraińskiego w edukacji, mediach, wydawnictwach książkowych i usuwa zagrożenie rusyfikacji kraju, które wywołało poważne obawy — powiedziała Iryna Heraszczenko, jedna ze współautorek ustawy.

Na czym polega istota skandalu językowego i niebezpieczeństwa związane z poprzednią wersją projektu ustawy?

Ustawa o prawach mniejszości narodowych była jednym z siedmiu warunków Brukseli na drodze Ukrainy do integracji europejskiej. W grudniu ubiegłego roku parlamentarzyści zagłosowali za przyjęciem dokumentu. Jednak Komisja Wenecka skrytykowała go i odesłała do rewizji. We wrześniu parlamentarzyści zatwierdzili ustawę regulującą korzystanie z praw i wolności mniejszości. Jednak i tym razem Komisja Wenecka znalazła niedociągnięcia i opublikowała nowe wnioski dotyczące niewdrożenia przez Ukrainę wszystkich zaleceń. W listopadzie parlamentarzyści otrzymali od Gabinetu Ministrów nową wersję ustawy o mniejszościach narodowych (nr 10288), w której proponowano włączenie Rosjan.

Dokument wywołał falę nienawiści, a w społeczeństwie rozgorzała gorąca debata. Aktywiści językowi zainicjowali publiczną kampanię w mediach społecznościowych - #євроінтеграція_без_русифікації , eurointegracja bez rusyfikacji. Twierdzili, że był to przypadek masowej rusyfikacji, tylko odłożony na kilka lat. Co dokładnie by się stało, gdyby rządowy projekt ustawy został przyjęty?

➨ kanały telewizyjne i stacje radiowe nadają w języku ukraińskim tylko przez 30% czasu, a nie 80-90%;

➨ kanały telewizyjne i radiowe nadające w języku dowolnej mniejszości mogłyby od razu wypełnić 25% czasu antenowego w języku rosyjskim, a za kilka lat mogłyby działać legalnie kanały telewizyjne i stacje radiowe, których 70 procent czasu antenowego byłoby w języku rosyjskim, w tym ogólnokrajowych;

de facto wyeliminował wymóg publikowania co najmniej 50% tytułów książek w języku ukraińskim, ponieważ nie miałby on zastosowania do wydawania produktów w językach mniejszości. Księgarnie mogłyby również obejść wymóg posiadania 50% asortymentu w języku ukraińskim. Wystarczyłoby nazwać się specjalistyczną księgarnią zajmującą się realizacją praw mniejszości narodowych - i sprzedawać 100% swoich produktów w języku rosyjskim.➨wymóg publikowania co najmniej 50% tytułów książek w języku ukraińskim zostałby de facto wyeliminowany, ponieważ nie miałby zastosowania do wydawania produktów w językach mniejszości. Księgarnie mogłyby również obejść ten wymóg posiadania 50% publikacji ukraińskojęzycznych. Wystarczyłoby nazwać się księgarnią specjalistyczną, aby korzystać z praw mniejszości narodowych i sprzedawać co najmniej 100% produktów w języku rosyjskim.

Według rzecznika praw językowych Tarasa Kreminia, rządowy projekt ustawy zakwestionował funkcjonowanie języka ukraińskiego w niektórych sferach życia publicznego na terytorium Ukrainy:

- Zrównał on normy dotyczące obowiązkowego udziału książek w języku państwowym dla wydawców i dystrybutorów książek, znacznie ograniczył obecność języka państwowego w telewizji i radiu, rozszerzając preferencje na wszystkie bez wyjątku języki mniejszości narodowych. A proponowane odroczenie niektórych przepisów ustawy o języku rosyjskim o 5 lat po zniesieniu stanu wojennego nie jest wystarczającym zabezpieczeniem przed rusyfikacją.

Projekt ustawy powstawał za kulisami, jego "publiczna dyskusja" trwała zaledwie jeden dzień. W rzeczywistości proponowano nam znaczący powrót do polityki językowej z czasów Kiwałowa i Kolesniczenki. Którzy, nawiasem mówiąc, również uzasadniali ustawy rusyfikacyjne potrzebami integracji europejskiej". - Projekt ustawy zaproponowany przez rząd w rzeczywistości "zalegalizowałby" masową rusyfikację, a jedynie odroczył ją o kilka lat — powiedział Taras Szamajda.Lingwiści zaangażowani w promowanie i wspieranie języka ukraińskiego w przestrzeni publicznej podkreślili, że rządowy projekt ustawy sztucznie przeciwstawia ochronę praw mniejszości i ochronę języka państwowego.

W tym roku stolica jest pełna instalacji inspirowanych stylem życia naszych rodziców i dziadków. Na chwilę wróciły czasy, w których dzwoniło się telefonami przewodowymi ze słuchawką, oglądało pękate, czarno-białe telewizory i marzyło o jakimkolwiek samochodzie. Czasy retro, gdy dzieci bawiły się wirującymi bączkami i dekorowały choinki łańcuchami z bibuły. Dla dzisiejszych dzieci to ciekawostka. A dla nas - także nostalgia.

Największa liczba uchodźców wojennych z Ukrainy przybyła do Polski i jest zmuszona do przystosowania się do nowego środowiska, nauki języka i poszukiwania pracy. Polacy gościnnie przyjęli Ukraińców i wspierali ich od pierwszych dni pełnej inwazji Rosji na Ukrainę. Jednak w polskim społeczeństwie pojawiają się opinie, że Ukraińcy przez długi czas siedzieli na bezrobociu. Ale to nieprawda uchodźcy budują swoje życie od podstaw, pracują i napędzają polską gospodarkę.

Zasada: pomóż sobie sam/a

Anastasia Gorianska miała spokojne i stabilne życie na Ukrainie. Pracowała jako redaktorka w telewizji. Wraz z mężem marzyła o zakończeniu remontu kuchni w swoim mieszkaniu i rozwijała projekt dotyczący zdrowia psychicznego. Wojna wprowadziła duże zmiany w jej życiu. Nastia przeprowadziła się do Warszawy. "Pojechałam w samym szczycie gorączki, wzięłam jeden lub dwa ciepłe kombinezony, laptopa, dużo wody, jedzenia, lekarstw i materac. Miałam tylko 5000 hrywien. Spotkałam tu przyjaciółkę, która pomogła mi znaleźć pracę i zakwaterowanie. Polacy bardzo mi pomogli. Mieszkałam z Agnieszką przez rok, za co jestem jej bardzo wdzięczny. Przez pierwsze trzy miesiące komunikowałem się wyłącznie z Polakami. Wszyscy byli bardzo opiekuńczy". Nastii udało się nauczyć języka bez dodatkowych kursów. Dostała pracę jako asystentka w polskiej firmie architektonicznej SONITUM. Nie otrzymała żadnej pomocy od państwa. Mówi, że miała w tym swój cel. - Kierowałam się zasadą: pomóż sobie sama. Chociaż wielu moich znajomych powiedziało mi, że złożyli wnioski, a państwo pomogło niektórym osobom, niektórzy mieli trudności. Teraz wynajmuję mieszkanie, nadal pracuję jako asystentka i uczę ludzi wystąpień publicznych. Nastia rozwiodła się z mężem. Przyznaje, że nadal buduje swoje życie, ale jest to bardzo trudne psychicznie: "Uspokajam się, mówiąc: "Nastia, to jest test, który możesz zdać, wszystko jest w porządku, przeszłaś już długą drogę, od tego momentu będzie lepiej".

Utrata domu, męża, dziecka i praca przez 18 godzin dziennie

Natalia ma dwa stopnie naukowe. Na Ukrainie pracowała jako dyrektorka marketingu w prestiżowej firmie. Kiedy została schwytana do niewoli, była w ciąży. Cudem udało jej się uciec z dziesięcioletnim synem. Jej mąż jest zaginiony. Natalia przeprowadziła się do Krakowa, gdzie została przygarnięta przez polską rodzinę. - Dziś z wielkim bólem wspominam tamten czas i nie wszystko pamiętam. Kiedy wydostawałam się z ostrzeliwanego Kijowa, było strasznie. Najbardziej bałam się o swoje dzieci. Przede mną strzelano do ludzi. Najgorsze było to, że mój syn to wszystko widział. Do dziś nie wiem, jak udało nam się przeżyć. To była boża łaska. Naprawdę nie chciałam wyjeżdżać bez mojego męża. Ale on nalegał, żebyśmy wyszli. Obiecał, że pójdzie za mną. Tego samego dnia straciliśmy z nim kontakt. Okupanci zniszczyli nasz dom. Nie było dokąd wracać. Ale trzymałam się z całych sił, bo marzyłam o urodzeniu zdrowego dziecka. Jestem ogromnie wdzięczna wspaniałym Polakom, którzy udzielili mi schronienia i pomocy. Natalia miała trudny poród i niestety jej dziecko urodziło się martwe. Samą kobietę ledwo udało się uratować.

- Wciąż śni mi się nasza zmarła córeczka. Tak bardzo na nią czekaliśmy. Przez długi czas chodziłam do psychoterapeuty, ponieważ nie mogłam poradzić sobie z depresją i myślami samobójczymi. Tylko mój syn trzymał mnie przy życiu. Trochę się opamiętałam i poszłam do pracy, bo siedzenie komuś na karku nie było dla mnie. Pracowałam na 2 etaty: pierwsza zmiana w sklepie, druga jako sprzątaczka. Czasami brałam dodatkowe zlecenia i pracowałam w nocy. Pracowałam tak ciężko i długo - czasem po 18 godzin, że do dziś nie wiem, jak to się stało, że nie padłam z nóg. Dzięki temu udało mi się zaoszczędzić pieniądze i wynająć mieszkanie dla mnie i mojego syna, aby zacząć życie od nowa, niezależna od nikogo. Nigdy nie sądziłam, że będę musiała zamiatać podłogi i wykładać towar na sklepowe półki. Ale dla mnie żadna praca nie jest upokorzeniem, choć oczywiście nie lubiłem tego, co robiłam. Później, po opanowaniu języka polskiego, zacząłem szukać pracy w swojej branży. Szukałam długo i pukałam do wielu drzwi. Niektóre z nich się otworzyły. Dziś mam pracę, którą kocham i więcej czasu, który mogę spędzać z synem. Nadal płaczę w nocy, aby moje dziecko nie słyszało i modlę się do Boga, aby mój Wiktor żył, gdzieś w niewoli. Przeraża mnie myśl, że już nigdy go nie przytulę.

Przetrwałam konkurencję i próbę czasu

Olena Komczenko, graficzka, członkini Narodowego Związku Artystów Ukrainy, ilustratorka, przeniosła się do Warszawy, gdy rozpoczęła się inwazja na pełną skalę.

Swój pierwszy miesiąc w stolicy Polski wspomina jako kompletny szok i brak planów. - Siedzę na ławce w centrum Warszawy, otoczona architekturą o nieopisanym pięknie, a na środku placu jest duże, dobrze wyposażone lodowisko. Ludzie są weseli, uśmiechnięci, dzieci na łyżwach z zaróżowionymi policzkami... A my właśnie wysiedliśmy z pociągu ewakuacyjnego i patrzyliśmy na to ze łzami w oczach. Nie można było na to patrzeć - wspomina Olena. Zima 2022 roku była długa, lodowisko w centrum miasta było otwarte nawet w marcu.

Dodaje, że widziała wiele przykładów, gdy osoba, która miała określony status społeczny na Ukrainie, nie mogła znaleźć pracy w Polsce w swojej specjalności i podejmowała najcięższą pracę fizyczną: - Ale widziałam też ludzi, którzy dosłownie na moich oczach zaczęli odnosić sukcesy. Od czego to zależy? Moim zdaniem trzeba ciężko pracować, także nad sobą.

Olena jest znaną w Ukrainie artystką. Miała wiele wystaw. Pracuje również jako ilustratorka, wydano wiele książek z jej ilustracjami i okładkami. Ma ogromny dorobek twórczy, lata ciężkiej pracy przyniosły efekty - doświadczenie w pracy, współpracę ze znanymi autorami - pisarzami, których książki ilustrowała. A teraz Olena jest w zupełnie obcym kraju, w stresie, bez znajomości języka i bez planów na przyszłość.

Postanowiła spróbować tego, co robi najlepiej - zaczęła malować. Ponieważ znalazła się w Warszawie z małym plecakiem i bez ołówka, i farb, musiała wszystko kupić. Później Olena oferowała swoje prace warszawskim galeriom sztuki.

Właściciel galerii powiedział: - Pani prace są na wysokim, profesjonalnym poziomie. Ale dla mnie, jako biznesmena, najważniejsze jest to, żeby się sprzedawały. Dlatego warunek jest następujący: jeśli prace nie zostaną kupione, przerywamy współpracę, a jeśli tak, kontynuujemy. Olena nie musiała długo czekać. Bardzo szybko otrzymała odpowiedź "Będziemy kontynuować pracę". - Nie wiem, czy mogę polecić tę metodę absolutnie wszystkim artystom. Może miałam szczęście? Może skończył się okres pandemii i galerie zaczęły stopniowo wychodzić z kryzysu, pojawiła się duża liczba turystów i innych kupujących. A może zadziałało w tym przypadku moje ogromne doświadczenie i nawyk intensywnej pracy. Na szczęście wytrzymałam konkurencję i próbę czasu. Patrząc wstecz, mogę powiedzieć, że nigdy bym tego nie zrobiła, gdybym wcześniej zaplanowała przeprowadzkę, poszukiwanie pracy i mieszkania. Wszystko, co się wydarzyło, było sytuacją ekstremalną.

Dziś Olena czuje się dość pewnie w Warszawie, ponieważ ma pracę, którą kocha i dobrze nauczyła się języka dzięki różnym kursom i komunikacji z Polakami, za co jest bardzo wdzięczna.  

Ukraińcy napędzają polską gospodarkę

Ukraińcy stanowili znaczącą siłę roboczą w Polsce jeszcze przed wojną. O ile jednak przed wojną przyjeżdżali głównie zbierać truskawki, sprzątać, pracować w sklepach i opiekować się osobami starszymi, o tyle wojna zmieniła portret Ukraińca poszukującego pracy. Od początku inwazji na pełną skalę do Polski wyjechała głównie klasa średnia, a polscy pracodawcy chętnie ich zatrudniali. Ponadto, według Polskiego Instytutu Ekonomicznego (PIE), w tym roku obywatele Ukrainy otworzyli około 14 000 firm w Polsce, prawie tyle samo co w ubiegłym roku. Ukraińcy spieszą się ze znalezieniem pracy, pomimo świadczeń socjalnych od rządu. Badanie przeprowadzone przez ARC Rynek i Opinia wykazało, że nie wszyscy Ukraińcy w Polsce są oficjalnie zatrudnieni, ale 71% utrzymuje się na własny koszt. Swoje oszczędności wydają w kraju, w którym się zatrzymali. Tylko w kwietniu ubiegłego roku Ukraińcy za granicą wydali ponad 2 miliardy dolarów, według Narodowego Banku Ukrainy.

Ukraińcy nie odbierają chleba Polakom. Biznesmen Walerij Kaczan przypomina, że stopa bezrobocia na polskim rynku pracy wynosi zaledwie 5%, co jest jednym z najniższych wskaźników w Unii Europejskiej. Jednocześnie wiele sektorów polskiej gospodarki doświadcza niedoboru pracowników. W szczególności dotkliwy jest niedobór pracowników płci męskiej. Najbardziej dotknięte są branże budowlana i motoryzacyjna, a także przemysł ciężki.

Ukraińcy są bardzo pracowici, w wielu przypadkach pracują po 10-14 godzin dziennie, 300-400 godzin miesięcznie. - Znam przypadki, w których Ukraińcy pracowali po 17 godzin dziennie. 432 godziny miesięcznie. Kiedy ktoś pracował 36 godzin z rzędu w ciągu dwóch dni - mówi Kaczan. Dodaje, że pomimo bariery językowej, Ukraińcy bardzo szybko uczą się języka polskiego i dostosowują się do lokalnego rynku pracy. Ludzie z krajów o niższej gospodarce są przyciągani do krajów o lepszej. W związku z tym niektórzy polscy specjaliści przenieśli się dalej na zachód, pozostawiając wiele wolnych miejsc pracy, które są wypełniane między innymi przez Ukraińców. Wielu ukraińskich młodych ludzi kończy polskie uniwersytety i wielu z nich nie wróci na Ukrainę, co jest bardzo smutne. - Ukraińcy, zwłaszcza młodzi ludzie, są zniesmaczeni ukraińską korupcją, która jest jednym z głównych powodów, dla których nie wracają do ojczyzny. Jest to szczególnie obrzydliwe w czasie tej barbarzyńskiej wojny - mówi Kaczan.

Pod względem wynagrodzenia, nawet płaca minimalna w Polsce jest kilkakrotnie wyższa niż na Ukrainie. Według Kaczana, w samej Polsce nie ma różnicy w wynagrodzeniach między Ukraińcami i Polakami. Zależy ono od kwalifikacji i stanowiska. Większość Ukraińców w Polsce szuka pracy, w której będzie im oferowana maksymalna liczba godzin pracy. Często proszą pracodawców o dodatkowe godziny. Polski kodeks pracy jest taki sam dla wszystkich, a pakiet socjalny dla pracowników nie różni się.

Przed wojną Ukraińcy odgrywali kluczową rolę w rozwoju polskiej gospodarki. Dziś sytuacja nie uległa zmianie. Według Mykoły Kniażyckiego, posła do parlamentu Ukrainy, przewodniczącego grupy Rady Najwyższej ds. stosunków międzyparlamentarnych z Rzeczpospolitą Polską, ukraińscy uchodźcy nadal napędzają polską gospodarkę: - Ukraińcy wpłacają do polskiego budżetu miliardy złotych. Ukraińcy są wykwalifikowaną siłą roboczą, a Polska jest nimi bardzo zainteresowana. Była zainteresowana jeszcze przed inwazją na pełną skalę. Moi polscy przyjaciele przedsiębiorcy regularnie dzwonią do mnie i proszą o znalezienie specjalistów na Ukrainie, których mogą "załatwić", aby mogli tam pracować. I nagle w Polsce pojawiło się tak wiele osób ze specjalnościami i zawodami. Jest to korzystne i potrzebne dla Polski.

Kiedy jesteśmy w konflikcie, wróg zawsze to wykorzystuje

Stosunki ukraińsko-polskie pogorszyły się po wprowadzeniu zakazu transportu ukraińskiego zboża przez Polskę. Dwustronne oskarżenia osiągnęły najwyższy poziom, gdy 19 września ukraiński prezydent Wołodymyr Zełenski powiedział na forum Zgromadzenia Ogólnego ONZ, że "niektórzy w Europie grają solidarnie w politycznym teatrze", zamieniając dostawy zboża w thriller, w rzeczywistości pomagając "ustawić scenę dla moskiewskiego aktora". Z powodu tej wypowiedzi Polska wezwała ambasadora Ukrainy.

Mykoła Kniażycki skomentował sytuację: - Straciliśmy wiele rynków, możliwości eksportu przez Morze Czarne i Morze Azowskie. Polska pozostała dla nas korytarzem eksportu zboża. Czy część zboża zostałaby sprzedana w Polsce? Tak. Ale muszę powiedzieć, że handel ma dwie strony. Jeśli ktoś sprzedaje zboże, jest ktoś, kto je kupuje. Kupują je firmy, które są w jakiś sposób powiązane z rządem. Być może trzeba było uporządkować sprawy na własnym rynku, z własnymi nabywcami. Jeżeli z punktu widzenia polskiego rządu działo się coś nielegalnego, to trzeba było rozmawiać, a nie doprowadzać do tego, żeby ten dialog stanął w miejscu. Niestety były też ostre wypowiedzi ze strony ukraińskiej. Wydaje mi się, że Zełenski przesadził i nie należało tak eskalować sytuacji, biorąc pod uwagę wsparcie ze strony Polski. Ale sytuacja zaostrzyła się również po polskiej stronie, ponieważ polski prezydent Andrzej Duda porównał Ukraińców do tonących. Stwierdzenie to było niefortunne, nieetyczne, ponieważ Ukraińcy nie uważają się za topielców. Następnie wezwano ambasadorów. Cała ta eskalacja jest niepotrzebna. Wszelkie spory gospodarcze można rozwiązać przy stole negocjacyjnym. Ale my sprowadziliśmy je do negocjacji między najwyższymi urzędnikami państwowymi. Wszystko to nie jest dobre dla stosunków między Ukrainą a Polską, ale nie jest krytyczne. Najważniejszą rzeczą jest teraz komunikacja.

Według Ołeksandra Antoniuka, żołnierza Sił Zbrojnych Ukrainy i konsultanta politycznego, głównym powodem pogorszenia stosunków ukraińsko-polskich były wybory parlamentarne w Polsce 15 października. Jednak zmiana rządu po wyborach w Polsce daje nadzieję na poprawę stosunków: - Sam konflikt jest sztuczny. A teraz, po wyborach, sytuacja się poprawi. Kiedy jesteśmy w konflikcie, Rosja zawsze to wykorzystuje. I to jest nasz wspólny, odległy wróg. Musimy o tym pamiętać. W tym kontekście musimy zdefiniować relacje, biorąc pod uwagę, że są one stabilne i dynamiczne, mogą się poprawiać, i pogarszać. Musimy podchodzić do tego spokojnie i pragmatycznie. Ta konfliktowa sytuacja powinna pozwolić nam na wyznaczenie czerwonych linii, poza które ani Polska, ani Ukraina nie mogą się posunąć. Inaczej nie wygramy tej wojny bez jedności i wsparcia całego cywilizowanego świata.

Polska jest liderem pod względem zatrudnienia ukraińskich uchodźców w krajach zachodnich, gdzie do tej pory pracę znalazło 65% ukraińskich uchodźców w wieku produkcyjnym (według Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju). Drugie miejsce w rankingu zajmuje Wielka Brytania, gdzie zatrudnienie znalazło już 61 procent uchodźców z Ukrainy.

Mimo, że Ukraińcom trudniej jest dostać się do Wielkiej Brytanii niż do krajów UE (ponieważ potrzebują wizy), ponad 138 000 osób przybyło już do tego kraju w ramach programu Domy dla Ukrainy, który został specjalnie zaprojektowany dla ukraińskich uchodźców, a większość z nich - 103 000 - osiedliła się w Anglii. Jak nasi rodacy adaptują się w Anglii, jakie niespodzianki napotykają i jak znajdują pracę w swoim zawodzie.

Ukraińscy uchodźcy w Anglii mogą liczyć na 450 dolarów miesięcznie

Od marca 2022 r. ukraińscy uchodźcy mogą dostać się do Wielkiej Brytanii na dwa sposoby: poprzez program Ukraine Family (jeśli krewni Ukraińca są mieszkańcami Wielkiej Brytanii) oraz Homes for Ukraine. Ukraińcy mogą skorzystać z tego drugiego programu, jeśli znajdą osobę, która zgodzi się ich sponsorować, tj. zapewnić im dach nad głową przez co najmniej sześć miesięcy. Podczas gdy sponsor przyjmuje ukraińskich gości, otrzymuje od rządu "podziękowanie" w wysokości 500 funtów (630 dolarów) miesięcznie. Jeśli warunki w domu sponsora zostaną uznane za odpowiednie do przyjęcia uchodźców (lokalne władze sprawdzają wcześniej dom), Ukraińcy otrzymują brytyjską wizę w ciągu kilku tygodni od złożenia wniosku.

Wiza jest wydawana na trzy lata i uprawnia do pracy oraz nauki w Wielkiej Brytanii. Po przyjeździe każdy Ukrainiec otrzymuje 200 funtów (250 dolarów) zasiłku "powitalnego". Nie ma dalszych specjalnych świadczeń dla ukraińskich uchodźców, ale dzięki dostępowi do systemu na równi z Brytyjczykami, Ukraińcy mogą ubiegać się o zasiłek dla bezrobotnych (Universal Credit), który wynosi około 360 funtów (450 dolarów) miesięcznie. Osoba może otrzymać pewną część płatności, nawet jeśli znalazła już pracę, ale jej dochody nie pozwalają na wynajęcie domu - w takim przypadku państwo zrekompensuje brakującą kwotę.

Czasami 150 CV nie wystarczy, aby zostać zauważonym i zaproszonym na rozmowę kwalifikacyjną w Anglii

Marina Vasilinenko z Dniepru przybyła do Anglii w czerwcu 2022 roku. W Dnieprze Maryna, jej dzieci i mąż mieszkali kilometr od wieżowca, w który w styczniu 2023 r. uderzył rosyjski pocisk, zabijając 46 osób. Marina, jej dwoje dzieci w wieku szkolnym i matka byli już w Devon, gdzie udało im się znaleźć sponsorów - brytyjską parę.

- Kiedy rozpoczęła się wojna, wielu Brytyjczyków wyraziło chęć przyjęcia ukraińskich uchodźców i zamieszczało ogłoszenia na stronach internetowych i grupach na Facebooku - mówi Maryna. - Teraz trudniej jest znaleźć sponsora. Para, do której przyjechaliśmy, miała dużą rodzinę, ale ich dzieci i wnuki już dawno się wyprowadziły, więc mieli do dyspozycji trzy przestronne pokoje. Pomimo bariery językowej, nasi sponsorzy i ja szybko się dogadaliśmy. To było dla nas wyjątkowe doświadczenie poznać Brytyjczyków domu. Byłam zaskoczony, że większość z nich, wbrew stereotypowi, nie je angielskiego śniadania.  Dzieci w większości rodzin kładą się spać już o ósmej wieczorem. Moim synom zajęło dużo czasu przyzwyczajenie się do tego reżimu, ale nasi sponsorzy byli bardzo wyrozumiali dla naszego wieczornego hałasu.

Mój język był daleki od doskonałości, kiedy przybyłam do Anglii. Uczyłam się francuskiego w szkole i zacząłem uczyć się angielskiego dopiero trzy lata temu podczas kwarantanny. Na początku w ogóle nie rozumiałam miejscowych - nie byłam przyzwyczajona do akcentu i nie mogłam nawet zrozumieć słów, które znałam. Ale chodziłam na zajęcia z angielskiego organizowane przez urząd miasta dla Ukraińców, a później poszłam do college'u na kurs ESOL (English for Speakers of Other Languages), gdzie uczyłam się języka dwa razy w tygodniu przez 3,5 godziny zgodnie z programem dla obcokrajowców. To szkolenie jest bezpłatne dla Ukraińców.

Zaczęłam szukać pracy niemal natychmiast. Czasami słyszę skargi, że po wysłaniu 10-15 CV na różne oferty pracy, ludzie nie otrzymują odpowiedzi. Z własnego doświadczenia mogę powiedzieć, że często nawet 150 CV to za mało. Szukanie pracy w Anglii to maraton. Musisz być przygotowany na to, że poświęcisz na to dużo czasu. Musisz dostosować swoje CV i list motywacyjny do każdego wakatu, zmieniając słowa kluczowe w zależności od wymagań na danym stanowisku. W większości angielskich firm CV kandydatów są sortowane przez algorytmy. Jeśli twoje nie zawiera słów kluczowych dla danego wakatu, nie zobaczy go dział HR. Na początku nie dostałam żadnych odpowiedzi. Ale jestem wytrwała, więc nawet nie myślałam o poddaniu się.

W tym samym czasie Maryna rozpoczęła wolontariat, pomagając nowo przybyłym Ukraińcom w lokalnym urzędzie miasta. To właśnie to doświadczenie otworzyło jej drogę do wejścia na angielski rynek pracy.

- Było to tylko 8-10 godzin tygodniowo, ale nowa wzmianka w moim CV dała natychmiastowy efekt: zostałam zaproszona na rozmowy kwalifikacyjne. Z tego wywnioskowałem, że doświadczenie zawodowe w tym kraju jest bardzo ważne dla angielskiego pracodawcy. Nawet w innej branży, byle w Anglii. Nie ma tu czegoś takiego jak dyskryminacja czy ageizm (generalnie w CV nie podaje się wieku, a dodawanie zdjęcia jest bardzo niepożądane), ale w oczach angielskiego pracodawcy ukraiński uchodźca to osoba, która nie planowała imigracji i dlatego może wyjechać w każdej chwili. Podczas rozmów kwalifikacyjnych zadawano mi następujące pytania: "Czy możesz zagwarantować, że nie wrócisz do domu za miesiąc?". I musiałam ich przekonać, że mówię poważnie. Nawiasem mówiąc, kolejnym ogromnym plusem w CV jest doświadczenie w wolontariacie, które prawdopodobnie ma 80% Anglików tutaj.

Cztery miesiące po rozpoczęciu pracy, Maryna znalazła drugą pełnoetatową pracę biurową jako kierowniczka sklepu internetowego.

- Po trzech rundach rozmów kwalifikacyjnych zostałam zatwierdzona" - mówi Marina. - Wypełniam stronę internetową firmy, wysyłam towary, prowadzę raporty, a nawet planuję projekty sprzedawanych przez nas produktów. Przed przyjazdem do Anglii nie miałam w tej pracy żadnego doświadczenia - zdobyłam je na miejscu.

Musiałam czekać dwa miesiące i wypełnić 48 dokumentów, zanim otrzymałam klucze do wynajmowanego domu

Później wyprowadziliśmy się od naszych sponsorów. Moja mama postanowiła wrócić do Ukrainy, a ja i moi synowie wynajęliśmy dom. W Anglii istnieją standardy mieszkaniowe zatwierdzone na poziomie legislacyjnym. Na przykład, jeśli jest nas czworo w rodzinie, musimy wynająć dom z co najmniej trzema sypialniami. Znalezienie zakwaterowania w Anglii to loteria. Proces jest dość skomplikowany. Wysłałem zapytanie do 17 domów i pozwolono mi obejrzeć dziesięć z nich. W połowie z nich byli gotowi rozważyć moją kandydaturę na najemcę, a ja miałem możliwość wyboru. Podczas poszukiwania domu wymieniliśmy 74 e-maile z agentem nieruchomości. Zanim otrzymałam klucze, musiałam zebrać i wypełnić 48 dokumentów i formularzy. Ostatecznie udało mi się wprowadzić prawie dwa miesiące po wysłaniu zapytania o mój pierwszy dom.

Mieszkania w Anglii są drogie. Ceny mogą się różnić w zależności od miejsca zamieszkania. W naszym regionie koszt miesięcznego czynszu za dom z 2-3 sypialniami zaczyna się od £1,100 ($1,380). Średnia pensja wynosi tutaj 1 600-2 300 funtów. Czynsz jest zatem znaczącym wydatkiem dla każdej rodziny.

Warto w tym miejscu zauważyć, że wielu Brytyjczyków (a teraz także Ukraińców, którzy przybyli w ramach programu "Domy dla Ukrainy") w sytuacji wynajmu ratuje się zasiłkiem dla bezrobotnych. System wsparcia socjalnego w kraju jest wymyślony w taki sposób, że nawet jeśli pensja danej osoby jest wyższa niż koszt wynajmu, może ona nadal otrzymywać pewną kwotę świadczeń socjalnych, ponieważ nadal ma minimalne środki niezbędne do życia. Wysokość pomocy zależy od dochodu danej osoby i kosztów wynajmu.

W Anglii nie ma szkół muzycznych, jakie znają Ukraińcy

Fakt, że adaptacja i poszukiwanie pracy w Anglii wymagają dużo cierpliwości, potwierdza przykład Dany Stronovej, nauczycielki gry na pianinie z Kijowa, która przyjechała do East Sussex z dwójką dzieci wiosną 2022 roku i rozpoczęła poszukiwania pracy w swojej dziedzinie.

- Doświadczenie z naszymi pierwszymi sponsorami, parą z małym dzieckiem, nie było zbyt dobre - wspomina Dana. - Musieliśmy ich opuścić po trzech tygodniach. Stało się to po nieprzyjemnym incydencie z ich psem, który dobrał się do walizki mojej córki i zjadł czekoladę, którą tam znalazł. Pies został uratowany w klinice weterynaryjnej, ale sponsorzy poinformowali radę, że nie mogą dłużej zapewniać nam zakwaterowania i odwieźli nas do hotelu.

Spędziliśmy tylko dziesięć dni w hotelu opłacanym przez władze miasta. Po tym, jak Brytyjczycy dowiedzieli się o naszej sytuacji, zaczęli przychodzić do naszego hotelu, zapraszać na kolacje i wspierać. Pewna rodzina (mąż, żona i dwoje dzieci) chciała zostać naszymi nowymi sponsorami. Mieszkaliśmy w ich domu przez rok i nadal utrzymujemy z nimi kontakt.

Chociaż możliwe było utrzymanie się z zasiłku dla bezrobotnych, mieszkając ze sponsorem, niemal natychmiast zaczęłam szukać pracy. Z angielskim na dobry poziomie i 25-letnim doświadczeniem jako nauczycielka gry na pianinie, myślałam, że będę w stanie zrobić to wystarczająco szybko. Miałam nadzieję, że Urząd Pracy, organizacja rządowa, w której każdy bezrobotny ma osobistego trenera pracy, pomoże mi w poszukiwaniach. Ale oni tak naprawdę nie pomagają w znalezieniu pracy. Co najwyżej mogą wskazać kilka stron internetowych, na których można szukać ofert pracy.

Niemiłą niespodzianką było dla mnie to, że w Anglii nie ma państwowych szkół muzycznych, które są znane Ukraińcom, gdzie różni nauczyciele uczą gry na fortepianie, solfeżu itp. Są lekcje muzyki w zwykłych szkołach i na uczelniach, ale instytucje edukacyjne nie zatrudniają instrumentalistów. Mogą jedynie zapraszać ich na określone godziny.

Ale naprawdę chciałam to osiągnąć. Nigdy nie sądziłam, że jestem tak uparta - prawdopodobnie lata ćwiczeń z instrumentem zrobiły swoje. Wysłałam swoje CV do lokalnych chórów, kościołów i teatrów muzycznych. W tym samym czasie potwierdziłam swoje kwalifikacje, kończąc kilka specjalistycznych kursów online (większość z nich była bezpłatna). Zebrałam całą teczkę różnych certyfikatów. Złożyłma również podanie na stanowisko asystentki nauczyciela i odbyłam rozmowy kwalifikacyjne. Otrzymywałam jednak odpowiedzi, że jestem... "zbyt wykwalifikowana" do takiej pracy. Odrzucano mnie wszędzie, co sprawiło, że się poddałam.

W Anglii nauczycielom surowo zabrania się dotykania uczniów

Ostatecznie Dana miała szczęście.

- Mój sponsor przedstawił mnie kobiecie z innego miasta, która prowadzi własną prywatną szkołę muzyczną - mówi Dana. - W ten sposób odbyłam rozmowę kwalifikacyjną z moim przyszłym pracodawcą. Szkoła muzyczna znajduje się w jej domu - dzieci uczą się w przybudówce z dwiema salami lekcyjnymi. Właścicielka szkoły jest również nauczycielką muzyki, i to ogólną - gra na flecie, gitarze i pianinie. Po rozmowie ze mną, przyjrzeniu się moim kwalifikacjom i występom z Kijowa, zaproponowała mi spróbowanie.

W Anglii system nauczania nie jest taki sam jak na Ukrainie. Podczas zajęć dzieci siedzą w słuchawkach i każdy ma swój własny program. Nie słyszą się nawzajem. Osobnym wyzwaniem był dla mnie angielski język nauczania muzyki. W szczególności fakt, że my używamy do-re-mi-fa-sol-la-si, a oni używają ABCDEFG, sprawił, że mój mózg co chwila eksplodował.

Okazało się również, że uniwersalne terminy muzyczne są zastępowane angielskimi słowami, aby ułatwić dziecku zrozumienie i by unikało stresu. Tymczasem w Ukrainie zwyczajowo uczy się terminów z ich prawdziwymi nazwami od pierwszej lekcji.

W Anglii jest surowo zabronione, aby nauczyciel dotykał dziecko. Na początku nie mogłem sobie wyobrazić, jak można pracować w ten sposób, ponieważ czasami trzeba położyć rękę na instrumencie, aby pokazać go uczniowi. Ale tutaj dotykanie jest uważane za naruszenie osobistych granic dziecka. Można tylko tłumaczyć słowami i pokazywać na przykładach. W Anglii na pierwszym miejscu stawia się zdrowie psychiczne dzieci, a nie nabyte umiejętności. Nauczyciele nie krytykują uczniów. Nawet jeśli zagrasz tylko trzy nuty, to i tak powiedzą, że było świetnie. Dzieci nie są zmuszane do występów przed innymi - znowu, aby nie miały stresu. Oczywiście są plusy i minusy takiego podejścia, ale dzieci tutaj są naprawdę bardziej swobodne, zrelaksowane i nie boją się nauczycieli.

Aby dopasować się do tego systemu, musiałam złamać samego siebie. Jednak teraz, gdy pracuję już prawie rok, czuję, że wszystko się układa. Zaczynałam z trzema grupami studentów, a teraz mam ich dziesięć. Prowadzę również prywatne lekcje. Kiedy przychodzą nowe dzieci, od razu mówię im, że angielski nie jest moim językiem ojczystym, więc mogę popełniać błędy. Pokazuję im na własnym przykładzie, że nie powinny bać się błędów.

Moja szkoła nie zatrudnia nauczycieli, wszyscy są samozatrudnieni. Jest to bardzo powszechna praktyka w Anglii. Otwarcie firmy, otwarcie kont, przygotowanie wszystkich raportów i deklaracji było dla mnie kolejnym wyzwaniem. Ale są organizacje, które pomagają w tym za darmo.

Teraz sami wynajmujemy mieszkanie. Nadal otrzymuję pewną kwotę Universal Credit, ale chcę zwiększyć liczbę godzin pracy, aby już go nie potrzebować. Nawiasem mówiąc, udało mi się również znaleźć zakwaterowanie dzięki znajomym. W Anglii im więcej ludzi znasz, tym lepiej. Integracja z lokalną społecznością jest bardzo ważna.

Kto nie pracuje, idzie do domu?

Mówiąc o swoich doświadczeniach nasze rozmówczynie twierdzą, że nie spotkały się z dyskryminacją ani traktowaniem Ukraińców jako niewykwalifikowanej siły roboczej. Poszukiwanie pracy może być długie i trudne, ale nawet z niedoskonałym angielskim można znaleźć pracę w biurze. Jest to jeden z powodów dobrych statystyk zatrudnienia Ukraińców w Wielkiej Brytanii. Drugim powodem jest stosunkowo niewielka kwota pomocy społecznej, z której można się utrzymać, mieszkając ze sponsorem, ale jest to bardzo trudne, gdy jest się już "na swoim".

Jednak pomimo stosunkowo optymistycznych perspektyw zatrudnienia i wsparcia socjalnego ze strony rządu, nadal istnieją pewne problemy. Przykładowo, od miesięcy brytyjskie media pełne są nagłówków o tym, że niedługo tysiące ukraińskich uchodźców znajdą się na bruku.  Mowa o Ukraińcach, którzy wciąż mieszkają ze sponsorami (niektórzy od ponad półtora roku) i nie mogą znaleźć mieszkania do wynajęcia. Powodem odmowy wynajmujących jest brak stabilnych dochodów, poręczycieli i historii kredytowej w Anglii. Opisane powyżej doświadczenia Ukrainek zakończyły się sukcesem przede wszystkim dlatego, że obie miały pracę w momencie poszukiwania zakwaterowania, co jest bardzo ważnym czynnikiem dla wynajmujących.

Brytyjska prasa często rozpisuje się o Ukraińcach, którzy po wygaśnięciu pobytu u sponsorów nie byli w stanie znaleźć zakwaterowania i obecnie są bezdomni. Warto zauważyć, że bycie bezdomnym w Anglii nie oznacza spania na ulicy. Jeśli dana osoba nie jest w stanie znaleźć zakwaterowania, musi złożyć wniosek do lokalnej rady i uzyskać miejsce w schronisku lub hotelu. Jest to jednak rozwiązanie tymczasowe, które nie rozwiązuje problemu globalnie. Aby zapobiec wzrostowi bezdomności wśród ukraińskich uchodźców, rząd Wielkiej Brytanii przedłużył w listopadzie miesięczne wypłaty dla sponsorów na kolejny rok. Oto jak ludzie wiedzą, jak rozwiązywać problemy!

Ukraińcy podają również niepewność co do ich statusu wizowego jako jeden z powodów, dla których nie mogą znaleźć długoterminowego wynajmu mieszkania, a czasem nawet pracy. Wynika to z faktu, że wizy migrantów, którzy przybyli po raz pierwszy w ramach programu "Domy dla Ukrainy" wiosną 2022 roku, wygasną wiosną 2025 roku. Brytyjscy pracodawcy i wynajmujący, którzy są przyzwyczajeni do długoterminowego planowania, zwracają uwagę na tę kwestię - i mogą z tego powodu odmówić zatrudnienia lub wynajmu.

Fakt, że niepewność co do statusu wizowego uniemożliwia wielu Ukraińcom pełną integrację ze społeczeństwem, był wielokrotnie podkreślany przez przedstawicieli organizacji pozarządowych pomagających uchodźcom. Znajduje to również odzwierciedlenie w październikowym raporcie National Audit Office Wielkiej Brytanii, który stwierdza, że co najmniej 4 890 ukraińskich rodzin jest zagrożonych bezdomnością w najbliższej przyszłości. W odpowiedzi na raport, rząd Wielkiej Brytanii obiecał, że decyzja w sprawie przyszłości ukraińskich programów zostanie podjęta "na długo przed wygaśnięciem pierwszych wiz".

"Kiedy ktoś z krzaków złapał mnie za nogę wrzasnęłam tak, że usłyszała mnie cała okolica"

Przez dwa lata w Warszawie mieszkałam w trzech dzielnicach. Po mojej rodzinnej Borszczówce w Kijowie, nie bałam się Warszawy nocą. Śmiało spacerowałam z moją mopsicą Polly około północy - bo ona tak lubi.  Aż pewnego dnia poszłam za nią w gęste krzaki. Nagle czyjaś ręka złapała mnie za nogę, a ja tak się przestraszyłam, że wrzasnęłam na całą okolicę.

Już widziałam moje dzieci budzące się rano bez mamy, a potem polskie i ukraińskie Instagramy z przerażającymi nagłówkami. Ale mężczyzna, który złapał mnie za nogę, okazał się zwykłym bezdomnym, którego Polly obudziła. W Budapeszcie latem bezdomni śpią na ławkach na nabrzeżu, więc podróżnik nie ma gdzie usiąść. A w Paryżu kloszardzi przeganiają turystów spod mostów na Sekwanie.

Kilka miesięcy później w moim sąsiedztwie miała miejsce inna sytuacja. Kilka patroli policyjnych obserwowało kogoś w pobliżu mojego domu. Wieczorem przyjechały kolejne wozy policyjne. A rano 15 policjantów przeczesywało każdy centymetr nieużytków, gdzie niedawno złapano mnie za nogę. Po tym wydarzeniu zniknęła mi ochota na nocne spacery po tym miejscu.

Zainteresowałam się więc, które dzielnice Warszawy są uważane za niebezpieczne i z jakiego powodu. I okazało się, że według portalu Otodom moja Ochota jest jedną z trzech, które sami warszawiacy uważają za niebezpieczne. Pozostałe dwie to Śródmieście i Praga Północ.

Centrum miasta nigdy nie śpi

Według policyjnych statystyk za lata 2021-2022, Śródmieście znajduje się na szczycie listy najmniej bezpiecznych dzielnic stolicy Polski. O co chodzi ze Śródmieściem?, można by powiedzieć, to centrum turystyczne, gdzie na ulicach zawsze jest pełno policji, a czynsze za mieszkania są najdroższe w Warszawie". Okazuje się, że to właśnie tam dochodzi do największej liczby kradzieży (turyści zawsze przyciągają oszustów) i bójek (wynik intensywnego życia nocnego w pubach i klubach serwujących alkohol). Dla porównania, w 2021 r. w Śródmieściu odnotowano 7,7 tys. przestępstw, a w dzielnicy Wesoła - 351. Kilka lat temu prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski, zaniepokojony przestępczością w centrum Warszawy, zgłosił nawet pomysł wprowadzenia "nocnego burmistrza" stolicy, który monitorowałby bezpieczeństwo miasta od zmierzchu do świtu.  

Jakie przestępstwa popełniane są w Warszawie? Głównie kradzieże - stanowią one 60 procent wszystkich przestępstw. Na drugim miejscu są transakcje narkotykowe - 11 procent, a na trzecim wypadki drogowe - 5 procent. W 2022 roku doszło też do 90 gwałtów i 35 zabójstw. Istnieją również dziwne przestępstwa. Na przykład pod koniec ubiegłego roku rowerzysta z maczetą zaatakował dwóch przechodniów w Bielanach i uciekł. Ścigało go 3 tys. policjantów z całego miasta.

Czy Praga jest niebezpieczna, czy stanowi atrakcję turystyczną?

Praga Północ (Praga-Północ) również ma reputację niebezpiecznej dzielnicy. Jednocześnie liczba odnotowanych tu przestępstw jest pięciokrotnie niższa niż w centrum miasta.      

Dawno, dawno temu Praga Północ miała swoją chwałę, która przypomina historię naszej ukraińskiej Odessy. Na przykład na bazarze Różyckiego narodziła się polska mafia. Z tym miejscem i jego okolicą związani byli wszyscy oszuści i naciągacze różnego kalibru, o których później kręcono romantyczne filmy czy pisano książki. Kolejnym miejscem jest stadion dziesięciolecia, od wielu lat Stadion Narodowy. Był to największy jarmark w Europie, handlowali tu ludzie z całego świata. A każdy naród miał swoją mafię.

"Do lat 90. Praga cieszyła się złą sławą" - mówi Marcin Strachota z firmy Skarby Warszawy - "Przybyszom groziło przynajmniej okradzenie. Złodzieje stosowali klasyczne sztuczki: pytali, która godzina, a potem - z nudów lub dla zabawy - zabierali pieniądze i uderzali cię w twarz. Była też oryginalna sztuczka: miejscowi stawali przy bramie i rysowali linię. Jeśli przechodzień przekroczył ją, chuligani wykorzystywali to jako pretekst do zabrania portfela".

Według Marcina Strachoty powodem dużej liczby drobnych przestępców w dzielnicy Praga było to, że po II wojnie światowej komunistyczny rząd celowo przeniósł tam przestępców.

Ale na przełomie XX i XXI wieku sytuacja zmieniła się diametralnie, Praga zaroiła się od nowoczesnych nowych budynków, kawiarni i galerii i zaczęła być pozycjonowana jako dzielnica artystów. Dziś już tylko turyści straszeni są opowieściami o strasznej Pradze. Na pytanie o bezpieczeństwo Pragi Północ, mieszkańcy dzielnicy najczęściej śmieją się i zapewniają, że od kilkudziesięciu lat nie spadł im ani jeden włos z głowy.

Niemniej jednak niektóre części dzielnicy nadal przyciągają przestępców. Największa liczba przestępstw na Pradze Północ związana jest z handlem narkotykami, z punktami sprzedaży na ulicy Brzeskiej i Bazarze Różyckiego. W listopadzie tego roku burmistrz Rafał Trzaskowski dolał oliwy do ognia, mówiąc, że chociaż Praga bardzo się zmieniła w ciągu ostatnich 30 lat, on nadal unika chodzenia ulicą Brzeską w nocy.

"Na ulicy Brzeskiej, o której mówił burmistrz, jest wielu narkomanów i ludzi sprzedających nielegalne substancje" - mówi Daria Karkova, która pracuje na Pradze Północ. "Sama często widziałam nastolatka z widoczną niepełnosprawnością intelektualną, do którego od czasu do czasu podchodzili ludzie, zabierali mu coś z kieszeni i odchodzili. Nawet gdyby policja zatrzymała takie dziecko, nie byłaby w stanie niczego udowodnić. Niewiele osób potrafiłoby włożyć narkotyki do kieszeni takiej osoby. Jednocześnie mogę bezpiecznie chodzić po ulicach dzielnicy nawet wieczorem".

Oprócz handlarzy narkotyków, niektóre miejsca na Pradze Północ przyciągają również przestępców... drogowych. Sergei Sergeev, instruktor w szkole jazdy D-drive, wyjaśnia: "W rejonie ulicy Kowieńskiej znajduje się odcinek z szeregiem przejść dla pieszych, gdzie kierowcy powinni zachować szczególną ostrożność. Miejsce to słynie z tego, że różne pokrzywdzone osoby często rzucają się pod koła samochodów, szukając sposobu na zarobek. W końcu w Polsce odpowiedzialność za potrącenie pieszego jest bardzo wysoka. Córka moich znajomych z Ukrainy miała takie przykre doświadczenie: jechała wolno, zwolniła przed przejściem dla pieszych, a gdy ruszyła, na jej maskę nagle wskoczyła kobieta, która spokojnie czekała na chodniku. Następnie przewróciła się przed samochodem i zaczęła odgrywać ofiarę wypadku. Najbardziej zaskakujące jest to, że w takich sytuacjach kierowca jest uważany za winnego. Kosztowało to jej przyjaciół pięć tysięcy euro, aby spłacić "ofiarę", chociaż kobieta miała tylko zadrapania na kolanie".

Jakie są najbezpieczniejsze dzielnice w Warszawie?

Wilanów uzyskał najwyższy wynik w rankingu Otodom. Wilanów i Ursynów to młode dzielnice Warszawy, w których mieszkają ludzie w podobnym wieku i o podobnym statusie materialnym. Większość z nich ma dzieci. Kolejną dzielnicą jest Wesoła, gdzie dominuje zabudowa jednorodzinna. Podsumowując, warszawiacy generalnie oceniają poziom bezpieczeństwa w swoim mieście jako ponadprzeciętny. Portal Numbeo uznał Warszawę za jedno z najbezpieczniejszych miast w Europie. Co więcej, Boston Consulting Group stwierdziła, że w rankingu miast wybieranych przez ludzi poszukujących szczęśliwego życia, Warszawa zajmuje czwarte miejsce, oddając prym pierwszeństwa jedynie Kopenhadze, Wiedniowi i Amsterdamowi.

Po ośmiu latach rządów konserwatystów z PiS i sześciu latach premierostwa Mateusza Morawieckiego nadchodzą nowe czasy. Dziś Sejm zagłosował przeciwko Morawieckiemu, a następnie, bez zbędnej zwłoki, tego samego dnia poddał pod głosowanie i poparł kandydaturę Donalda Tuska, lidera Koalicji Obywatelskiej. "Za" głosowali wszyscy posłowie nowej większości parlamentarnej, czyli 248 posłów (Platforma Obywatelska, Polska 2050, Polskie Stronnictwo Ludowe i Nowa Lewica). Przeciw było 201 posłów, a obojętnych i wątpiących nie było w ogóle.

- Tak naprawdę udało się wam obudzić miliony ludzi, którzy głosowali na nas, odsuwając was od władzy - zwrócił się do posłów PiS Donald Tusk.

Po głosowaniu nowo wybrany premier wygłosił krótkie przemówienie:

- Dziękuję, Polsko, to naprawdę wielki dzień. Nie dla mnie, ale dla wszystkich, którzy głęboko wierzyli przez te wszystkie długie lata, że sprawy się poprawią i że przepędzimy ciemność i zło. I tak się stało. Dzięki Wam, milionom Polaków, udało się. Dziękuję z całego serca!

Donald Tusk był już szefem polskiego rządu w latach 2007-2014. Odszedł z urzędu, aby zostać przewodniczącym Rady Europejskiej na trzy lata, a następnie stanąć na czele Europejskiej Partii Ludowej, największej proeuropejskiej partii w Unii Europejskiej.

Według sondażu Rzeczpospolitej, co drugi Polak powyżej 50 roku życia uważa, że Donald Tusk będzie lepszym premierem niż Mateusz Morawiecki. Optymistycznie o Tusku wypowiadają się głównie respondenci z wyższym wykształceniem i ponadprzeciętnymi dochodami.  

Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski jako jeden z pierwszych pogratulował Donaldowi Tuskowi wyboru na premiera Polski. "Przyszłość Ukrainy w Polsce leży w jedności, wzajemnym wsparciu i strategicznym partnerstwie w celu pokonania wspólnego wroga. Kiedy stoimy ramię w ramię, wolność obu naszych narodów jest nie do pokonania" - powiedział Wołodymyr Zelenskyy.  

Przewodnicząca Komisji Europejskiej, Ursula von der Leyen, również napisała gratulacje, zwracając uwagę na doświadczenie polityka i jego silne przywiązanie do europejskich wartości.

Przypomnijmy, że Donald Tusk wspiera Ukrainę w walce z rosyjską agresją i uważa, że wsparcie militarne Polski dla Ukrainy nie powinno być nawet kwestionowane. Ponadto kilka dni temu obiecał rozwiązać problem blokowania ruchu towarowego na granicy Ukrainy i Polski, gdzie zgromadziły się już tysiące ciężarówek. Zdaniem Tuska, bezczynność polskich władz naraziła na szwank stosunki polsko-ukraińskie i nie zadbała o polskie interesy. - PiS, Morawiecki i Kaczyński fatalnie, amatorsko, nieprofesjonalnie i cynicznie rozegrali kartę ukraińską - powiedział Tusk.

Jeśli chodzi o inną ważną kwestię dla Ukrainy, kwestię zboża, Tusk jest raczej niejasny, sugerując kompromis: "Musimy znaleźć rozwiązanie, które będzie akceptowalne z punktu widzenia Ukrainy, bo chcemy jej pomóc. Jednak w żaden sposób nie może ono zagrażać interesom polskich rolników".    

Jeśli chodzi o wsparcie ukraińskich uchodźców, czyli zachowanie dotychczasowych zasiłków i świadczeń socjalnych, ta kwestia pozostaje otwarta.

Фото: Filip Naumienko/REPORTER

30 października opublikowałyśmy artykuł "Nie mam siły zaczynać wszystkiego od nowa o tym,  że w Olsztynie 150 ukraińskim uchodźcom grozi bezdomność, bo urzędnicy chcą zamknąć dawny akademik Bratniak, w którym mieszkali.,

Po ukazaniu się artykułu do redakcji zadzwonił szef olsztyńskiego oddziału Związku Ukraińców w Polsce Stepan Migus, który poinformował, że wysłał list protestacyjny do wojewody w sprawie eksmisji uchodźców ze schroniska. Kopie tego listu wysłano też do Urzędu Rady Ministrów RP, Ambasady Ukrainy w Warszawie i Konsulatu Ukrainy w Gdańsku.

Niestety, nie stało się to zgodnie z oczekiwaniami. Urzędnicy pozostali nieugięci i zbyli uchodźców z pomocą banalnych argumentów.  

Migus otrzymał odpowiedź na swój list protestacyjny do wojewody 20 listopada, 6 godzin (!) przed zamknięciem schroniska. W imieniu wojewody Krzysztof Kuriata, dyrektor Wydziału Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Warmińsko-Mazurskiego Urzędu Wojewódzkiego, powiedział, że osobom przebywającym w schronisku zaproponowano przeniesienie się do trzech schronisk w innych miejscowościach regionu. Jeśli jednak uchodźcy nie chcą się tam przenieść, nie są do tego zobowiązani. W liście stwierdzono, że decyzja o zamknięciu schroniska została podjęta z powodu problemów finansowych i niemożności bezpiecznego zamieszkania w nim, ponieważ uchodźcy uszkodzili sprzęt w budynku.

W piśmie wojewody czytamy m.in.: "Przebywający w placówce uchodźcy, których liczba przekroczyła 500 osób, niestety swoimi działaniami doprowadzili do znacznej dewastacji budynku, zniszczenia wyposażenia, instalacji wodno-kanalizacyjnej, drzwi, okien, instalacji elektrycznej. Konieczna jest również konserwacja wind i wymiana instalacji przeciwpożarowych. To potężny obiekt, którego utrzymanie jest kosztowne, a wspomniane zniszczenia znacząco obciążyły budżet wojewody. Zapewniam, że pomoc uchodźcom od samego początku była dla wojewody priorytetem i będzie udzielana do czasu pojawienia się takich potrzeb, w miarę dostępności środków. Zapraszam również do bezpośredniego kontaktu ze mną, gdyż zarzuty przedstawione w piśmie są dalekie od rzeczywistej sytuacji".

Nie wiadomo, co wojewoda miał na myśli mówiąc o "zadaniu priorytetowym". Jednak losy ukraińskich kobiet eksmitowanych ze schroniska, które musiały same rozwiązać problem przetrwania w środku zimy z chorymi dziećmi, rzucają światło na priorytety urzędników.

Oto historie kilku z nich:  

Moje nowe wyzwanie

Jedną z rodzin, której pozwolono przenieść się do najbliższego schroniska, 35 kilometrów od Olsztyna, jest rodzina 45-letniej Julii Litwinowej z Charkowa. Ona i jej 12-letni syn ewakuowali się z Charkowa w marcu 2022 roku. Najstarszy syn walczy na froncie. Kobieta powiedziała, że kiedy w listopadzie przyjechała do hostelu, który oferował zakwaterowanie mieszkańcom Bratniaka z małoletnimi dziećmi, pierwszą rzeczą, jaką zobaczyła, było ogłoszenie:  

"Mieszkasz w mieszkaniu zbiorowym i niektórzy z was są uprawnieni do świadczeń, takich jak zasiłek rodzinny. Dlatego chcielibyśmy poinformować, że rozporządzenie w sprawie pomocy jest tymczasowe i wygaśnie na początku 2024 roku. Nic nie trwa wiecznie, z wyjątkiem trwającego konfliktu zbrojnego. Obecnie nie ma decyzji o przedłużeniu pomocy na mocy prawa". Julia zdecydowała się nie iść do schroniska na miesiąc, a ostatniego dnia udało jej się wynająć pokój w Olsztynie.

20 листопада ввечері, повернувшись з роботи, Юлія до третьої години ночі перевозила свої речі з «Братняка» на самокаті. В Ольштині Юлія має роботу. А також робить окопні свічки й бере участь у різних волонтерських акціях, спрямованих на допомогу ЗСУ.

"Jestem wdzięczna za pomoc, którą tu otrzymaliśmy. Nie jestem przyzwyczajona do proszenia czy narzekania, ale po raz kolejny przekonałam się, że to tylko nasza wojna. Ludziom, którzy nie mieli podobnych doświadczeń, trudno jest nas zrozumieć. Postrzegam sytuację eksmisji jako nowe wyzwanie i wierzę, że pokonam trudności".

Straciłam wszystko. Mój syn jest na wojnie. Muszę żyć dla moich dzieci

20 listopada Oksana Danilowa, uchodźczyni z Bachmutu, przeniosła swoje rzeczy do nowego domu. Powiedziała, że w znalezieniu mieszkania pomogli jej koledzy z pracy. Kobieta osobiście spotkała się zarówno z Krzysztofem Kuriałą, dyrektorem Departamentu Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Warmińsko-Mazurskiej Administracji Państwowej, jak i Iryną Petryną, pełnomocniczką ds. integracji i pomocy uchodźcom wojennym z Ukrainy, która jest Ukrainką. Kobieta powiedziała urzędnikom, że nie ma dokąd wracać, że ma pracę w Olsztynie, a jej dziecko chodzi tam do szkoły. Usłyszała jednak, że w Olsztynie skończyły się pieniądze na mieszkania dla uchodźców.

"Pani Iryna zapytała mnie, dlaczego zniszczyliśmy budynek. Odpowiedziałam, że błędem jest generalizowanie i ocenianie wszystkich uchodźców z powodu jednego konkretnego nieprzyjemnego incydentu" - mówi Oksana.

Kiedy do Olsztyna przybyli uchodźcy, dawny internat szybko przekształcono w schronisko. Rodziny z regionu graniczącego z Polską zostały zakwaterowane na dwóch piętrach we wszystkich pokojach. Osoby te nie są narodowości ukraińskiej. Większość rodzin była wielodzietna. Rodzice otrzymywali zasiłki na dzieci i w większości byli bezrobotni. Regularnie mieli konflikty z innymi mieszkańcami schroniska. Zaniedbywali swoje mieszkania. Jednocześnie były ukraińskie kobiety, które wracały wieczorem z pracy i z własnej inicjatywy sprzątały korytarze, pralnię i inne wspólne pomieszczenia. Za własne pieniądze kupowały sprzęt, który potem znikał.

"Często słyszę oskarżenia, że wszyscy uchodźcy, którzy mieszkali w schronisku, są niewdzięczni, leniwi i potrafią tylko chodzić z wyciągniętymi rękami i prosić o pomoc" - kontynuuje Oksana. "To samo uogólnienie często powtarza się o ludziach, którzy przybyli ze wschodniej Ukrainy. Że wszyscy jesteśmy separatystami o prorosyjskich przekonaniach. Przyjechaliśmy do Polski, bo bardziej opłaca się tu żyć niż w Rosji. Nie mogę mówić za innych. Ale zawsze byłam i jestem za Ukrainą. Wychowałam patriotycznego syna, który dobrowolnie poszedł na wojnę w wieku 18 lat. Chociaż wielu jego przyjaciół przeszło na stronę wroga i nawet nie rozumieją, o co walczą. Rzeczywiście jest tam wielu zdrajców. Ale nie wszyscy. Mój syn spędził pierwsze sześć miesięcy broniąc swojej ojczystej ziemi - naszego Bachmutu. Nie było z nim kontaktu przez dwa tygodnie. Myślałam, że osiwieję ze zmartwienia. Syn mojego przyjaciela zginął. Mój drugi kuzyn też. Studiował za granicą. Wrócił na front i zginął w pierwszej bitwie.

Kiedy w 2014 roku wybuchła wojna, wojska wroga nie zniszczyły, ani nie zajęły naszego miasta. Mimo że Bachmut znajduje się zaledwie 38 kilometrów od Gorłówki, która została tymczasowo zajęta przez I Korpus Armii Federacji Rosyjskiej. W międzyczasie wielu ludzi z Gorłówki, straciwszy wszystko, przeniosło się do Bachmutu. Kiedy więc rozpoczęła się inwazja na pełną skalę, musieli uciekać po raz drugi. Kiedy jest mi ciężko, myślę o tych ludziach i myślę, że przeszli o wiele więcej niż ja - mówi Oksana.

Kilka miesięcy przed inwazją na pełną skalę kupiła kolejne mieszkanie. Poprzednią właścicielką była Rosjanka z Petersburga.

- Kiedy Bachmut zaczął być ostrzeliwany pociskami fosforowymi, wszystko w moim nowym mieszkaniu spłonęło. W jednej chwili straciłam wszystko. Nie mam dokąd wrócić. Ale muszę żyć dla dobra moich dzieci - podsumowuje Oksana.

Dzieci są straumatyzowane

48-letnia Olga z Charkowa, która została eksmitowana z Bratniaka, również musiała odmówić przeniesienia się do hostelu w inny mieście. Kobieta powiedziała, że u jej 16-letniej córki zdiagnozowano dysfunkcję mitochondrialną, wieloukładowe uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego. W związku z tym dziecko musi być pod stałym nadzorem lekarskim. A w osiedlach, do których zaproponowano uchodźcom przeprowadzkę, nie ma takiej możliwości.

"W nocy 24 lutego byliśmy z córką w Charkowie w szpitalu dziecięcym. Dziecko obudziło się o 4 rano z powodu ostrzału. Potem na własne oczy widzieliśmy, jak ostrzeliwana jest północna dzielnica Sałtiwka, słyszeliśmy eksplozje i syreny. Dzieci na oddziałach krzyczały. Personel medyczny był przerażony. Panika, strach, niepewność. Nikt nie wiedział, co robić" - wspomina Olha.

Jej córka Olga była uzależniona od specjalnych leków, które się kończyły, a w tym czasie nie było gdzie ich kupić. Obcy ludzie przynosili tabletki do szpitala - kto tylko miał. Ktoś przyniósł kilka sztuk, ktoś talerz. Jednak stan dziecka pogarszał się i Oldze zalecono jak najszybszą ewakuację.

"Wtedy nawet nie zdawałam sobie sprawy, że możemy umrzeć w wyniku ostrzału. Myślałam tylko o tym, jak uchronić moje dziecko przed chorobą. Skąd wziąć lek, który się kończył? Bo jeśli moja córka nie dostanie kolejnej dawki hormonów, jej nadnercza nie będą pracować. A to jest śmiertelne. Kiedy wyjeżdżaliśmy z Charkowa, nad głowami przeleciała rakieta. Wokół były kratery po rakietach i zniszczone budynki. Ale ja nawet nie zareagowałam. Pocieszałam się, że moje dziecko wkrótce będzie bezpieczne" - mówi Olga.

Wolontariusze pomogli rodzinie przenieść się z Charkowa do Połtawy.

"Tego dnia z moimi przyjaciółmi jechaliśmy pociągiem ewakuacyjnym" - wspomina te straszne dni Olga - "Było tak wielu ludzi, że nie można było pójść do toalety. Na szczęście ktoś znalazł półlitrowy słoik i jeśli ktoś potrzebował skorzystać z toalety, mógł to zrobić. Słoik krążył między nami".

Dwa tygodnie później kobieta i jej córka musiały udać się z Połtawy do szpitala we Lwowie. Stamtąd zostały wysłane do Polski. Pod koniec marca dotarły do granicy ukraińsko-polskiej, skąd zostały przetransportowane helikopterem do szpitala dziecięcego w Olsztynie.

- Zostaliśmy w tym szpitalu przez miesiąc. Przez długi czas nie mogłam się zmusić do zdjęcia ubrań. Było tam ciepło, ale spałam w ubraniu. Ponieważ miałam już wyrobiony nawyk, że w każdej chwili muszę być gotowa wybiec z oddziału ze wszystkimi lekarstwami i potrzebnymi rzeczami, gdy zacznie się ostrzał. Zawsze też nosiłam przy sobie najważniejsze tabletki, bez których moje dziecko nie mogło żyć. Blisko serca, w staniku. Bałam się, że gdy usłyszę syrenę, znów będziemy gdzieś biec, uciekać, a leki zgubię.

Kiedy córka Olgi została wypisana ze szpitala, najpierw zamieszkały w hotelu, a rok później zaproponowano im przeprowadzkę do schroniska.

- Z dziesięciu rodzin tylko my przenieśliśmy się do Bratniaka. Inni ludzie nie byli zadowoleni z warunków życia w tym schronisku.

Pamiętam, jak nasi sąsiedzi uchodźcy pytali nas z zdziwieniem, dlaczego nosimy ciepłe buty w kwietniu. A my nie mieliśmy innych butów.

Wyjechałyśmy w tym, co mieliśmy na sobie (te kapcie i ubrania, w których teraz siedzę, to te same rzeczy, które nosiłam w Charkowie w szpitalu). A kiedy sąsiedzi uchodźców byli eksmitowani z hotelu, przynieśli kilka dużych worków dobrych butów i ubrań do kosza, i wszystko wyrzucili. Polacy im to dali. Ale nikt, znając naszą trudną sytuację, nawet nie zapytał, czy potrzebujemy którejś z tych rzeczy - powiedziała Olga.

Kobieta mówi, że tylko raz była w kościele przy ulicy Lubelskiej, gdzie znajdowało się centrum pomocy uchodźcom. Kiedy jej córka została wypisana ze szpitala, Olga przyszła do kościoła, aby poprosić o ubrania, ponieważ miała tylko odzież zimową.

Pamiętam, że stałam w kolejce przez kilka godzin. Nigdy więcej tam nie poszłam. Chociaż często słyszałam oskarżenia, że wszyscy uchodźcy regularnie przyjmowali tam pomoc, a następnie wysyłali paczki lub odwozili wszystko do domu do Ukrainy swoimi samochodami. Być może były takie przypadki. Ale jestem pewna, że ludzie, którzy przyjechali tu z powodu wojny, nie robią tego. Ponieważ ludzie, którzy stracili tak wiele jak my, mają inne podejście do wartości materialnych - wyznaje Olga.

Ojciec i siostra Olgi mieszkają teraz w jej mieszkaniu w Charkowie. Ewakuowali się z obwodu charkowskiego. Kiedy wojska rosyjskie zbliżyły się do Dergaczowa i zaczęły ostrzeliwać miasto, zabijając cywilów, wszyscy zostali ewakuowani do Charkowa. We wrześniu 2022 r. ukraińskie siły zbrojne wyzwoliły miasteczko.

- Poprosiłam tatę, aby sprzedał wszystkie moje kosztowności i wysłał mi pieniądze do Polski, ponieważ potrzebujemy pomocy - mówi Olga.

Kobieta nie może opuścić Polski do końca 2023 roku, ponieważ w grudniu jej córka przejdzie badania lekarskie, na które czekają w kolejce od półtora roku. Takiego badania nie można wykonać na Ukrainie.

- Poszłam do dyrektora schroniska i innych urzędników, aby opowiedzieć im o naszej trudnej sytuacji. Poprosiłam o pomoc w pozostaniu w Olsztynie na preferencyjnych warunkach. Przecież tu jest szpital i szkoła muzyczna, a nauka w niej stała się dla mojego dziecka jedynym sensem życia. Odpowiedziano mi, że szkoła muzyczna nie jest priorytetem, nie jest powodem do zapewnienia mieszkania socjalnego. Zaniosłam list do wojewody. Poprosiłam o pomoc, napisałam, że moje niepełnosprawne dziecko nie będzie mogło korzystać z prawa do nauki i leczenia, jeśli opuścimy Olsztyn. Ale to pismo nie zostało przyjęte przez sekretariat wojewody. Ponieważ napisałam tylko swój numer telefonu, a powinnam była podać również swój adres. Ale w tamtym czasie nie mogłam znaleźć nowego miejsca zamieszkania, a nie mogłam podać adresu schroniska. Skontaktowałam się z organizacją pozarządową, która prowadzi projekt dla niepełnosprawnych uchodźców. Moja córka i ja jesteśmy tam zarejestrowane, ponieważ ja również jestem niepełnosprawna. Poprosiłam ich, aby pozwolili mi podać ich adres na tym liście. Odmówili. Zapytałam o to moich polskich przyjaciół. Wszyscy odmówili" - mówi Olga.

За словами жінки, мешканцям притулку дорікають, що витратили на проживання біженців багато грошей. Що українці звикли жити безкоштовно й тому не хочуть працювати. Жінка не погоджується з цими звинуваченнями. У Харкові вона працювала провідною інженеркою. Нострифікувала в Польщі свій диплом. Але поки що не може працювати через хворобу дитини.

- Czytałam, że inne kraje europejskie przyjęły bardziej racjonalne podejście do rozwiązywania kwestii uchodźców. Przede wszystkim pomagają tym, którzy ewakuowali się ze strefy wojny. Musieliśmy wyjechać, by ratować życie naszych dzieci. Nasi krewni, przyjaciele i sąsiedzi byli zabijani. Ojciec przyjaciółki mojej córki został zabity w pobliżu Bachmutu. Nasz sąsiad wyszedł z dwoma pustymi wiadrami w poszukiwaniu wody i nigdy nie wrócił. Życie tam nadal jest niebezpieczne - mówi Olga.

Pod koniec listopada znalazła nowe mieszkanie na obrzeżach Olsztyna. Aby opłacić czynsz za grudzień w wysokości dwóch tysięcy złotych miesięcznie, ojciec Olgi sprzedał jej obrączkę i rower, a pieniądze przesłał. Po tym, jak córka Olgi przejdzie badania lekarskie, planują wrócić do Charkowa. Nie mają pieniędzy na dalszy wynajem.

- Zostaniemy tutaj tak długo, jak będziemy mogli. Potem wrócimy do naszego rodzinnego miasta, które bardzo kochamy. Nasze dzieci są w traumie przez to, co tutaj przechodzimy. Moja córka prosi mnie, żebyśmy po powrocie do domu zawsze byli razem w jednym pokoju i spali w jednym łóżku. Tak, że jeśli dom zostanie ostrzelany, zginiemy razem - mówi Olga: - Czy to dlatego masz takie myśli? Musisz wierzyć, że na pewno przeżyjemy i wygramy.

Так, ми обов'язково переможемо, бо в нас немає іншого виходу. І будемо навіки вдячні тим, хто у важку хвилину простягнув нам руку допомоги. Але й пам'ятатимемо тих, хто зимової ночі виселяв нас з дітьми в нікуди…

Stało się to dzięki publikacji artykułu "Rowery Piotra" na naszej stronie internetowej. Opowiedzieliśmy w nim historię skromnego mechanika z Olsztyna, który stał się dobroczyńcą ukraińskich uchodźców.

W kwietniu 2022 roku zainicjował akcję Rowery dla Ukraińców. Zbierano rowery z całej Polski dla uchodźców z Ukrainy. Pół roku później do akcji dołączyła działaczka charytatywna Dorota Limontas i wiele innych osób, które chciały pomóc uchodźcom.

Po naszej publikacji do polskich wolontariuszy zwróciły się koleżanki z obwodu żytomierskiego. Kobiety potrzebowały rowerów do transportu żywności do wiosek dla ludzi znajdujących się w trudnej sytuacji z powodu wojny.

Wolontariuszka z Olsztyna, Dorota Limontas, przyjechała do Ukrainy pod koniec listopada z konwojem humanitarnym. Przywiozła trzy rowery dla swoich kolegów z obwodu żytomierskiego.

Jeden z nich otrzymała wolontariuszka Lesia z miasta Chudniv w obwodzie żytomierskim.

Do tej pory Piotr Paliński i jego ojciec Witold naprawili, i przekazali ukraińskim uchodźcom ponad 1000 rowerów.

Przeczytaj więcej o rodzinie Palińskich na naszym portalu:

https://www.sestry.eu/statti/velosipedi-pana-pyotra

W polskich szkołach uczy się obecnie ponad 286 tysięcy ukraińskich dzieci, z których prawie dwie trzecie przybyło do Polski wraz z rozpoczęciem inwazji Rosji na Ukrainę. Znacznie więcej dzieci uczęszcza na zajęcia w ukraińskich placówkach edukacyjnych w Polsce, a także uczy się online. Jednak od 170 do 200 tysięcy ukraińskich dzieci nie uczęszcza do polskich szkół. Aby zrozumieć ich obawy i to, jakiej jakiej potrzebują, UNICEF wraz z Plan International i Save the Children przeprowadził badanie i opublikował raport oparty na głosach i opiniach ponad stu dzieci z Ukrainy i Polski. Wszyscy respondenci są w wieku od 8 do 17 lat i mieszkają w Warszawie, Wrocławiu i Krakowie. Sestry rozmawiały z Olgą Jabłońską, menedżerką ds. komunikacji i rzecznictwa w Save the Children Polska o sytuacji ukraińskich dzieci w Polsce.

Olga Gembik: Polska, udzielając schronienia kilkuset tysiącom dzieci z Ukrainy, przywróciła im podstawowe poczucie bezpieczeństwa - mogą planować, uczyć się i bawić, nad głowami nie latają im rakiety, a w czasie nalotów nie muszą nocą schodzić do schronów. Dlaczego potrzebne było takie badanie? Jakich aspektów dotyczyło?

Olga Jabłońska: Chcieliśmy mieć materiał, który jasno pokaże potrzeby ukraińskich dzieci w Polsce. To jest bezpośrednia praca naszej organizacji. Drugim powodem jest uzyskanie cennych informacji dla naszych przyszłych projektów i programów, a także podzielenie się nimi z innymi organizacjami charytatywnymi. Poza tym chcielibyśmy zebrać doświadczenia dzieci ukraińskich uchodźców w Polsce jako informacje dla innych krajów, w których mogą pojawić się podobne doświadczenia.

Badanie składało się z dwóch etapów. W pierwszym wykorzystaliśmy innowacyjną metodę zwaną foto-głosem: dzieci otrzymały natychmiastowe aparaty fotograficzne i musiały robić zdjęcia przedstawiające ich codzienne życie w Polsce. Później, podczas drugiego etapu, przeprowadziliśmy zogniskowane dyskusje grupowe.

Ciekawą rzeczą jest to, że po tym jak przygotowaliśmy mały raport oparty na badaniach i podziękowaliśmy dzieciom za udział, zapytały, co z tym zrobimy, jak poprawimy ich sytuację. Zdaliśmy sobie sprawę, że te dzieci są bardzo odpowiedzialne społecznie.

OG: Co możesz powiedzieć po zbadaniu stanu psychicznego dzieci z Ukrainy, które przyjechały do Polski po inwazji?

OJ: Tęsknota za domem to pierwsza rzecz, na którą wskazują dzieci, jeśli chodzi o ich samopoczucie psychiczne i stan emocjonalny. To tęsknota za bliskimi, za przyjaciółmi, którzy zostali w Ukrainie, a często za zwierzętami domowymi. Dzieci miały swoje "dzieci" - np. kocięta, które zostały w domu. Bardzo za nimi tęsknią.

Poczucie osamotnienia w Polsce nie jest obce także wielu dzieciom. Mimo że niektóre z nich przebywają za granicą od dłuższego czasu, nie zdążyły jeszcze nawiązać głębszych relacji z rówieśnikami. Chodzą do polskich szkół, mają swoje kręgi towarzyskie, ale brakuje im relacji opartych na zaufaniu. To również wpływa na ich dobrostan psychiczny.

Ponad 50% dorastających dzieci przyznało, że chciałoby spotkać się z wykwalifikowanym specjalistą w celu wsparcia ich zdrowia psychicznego. Dla większości respondentów ważne było również, aby osoba ta mówiła po ukraińsku, by łatwiej było dzielić się emocjami.

Wiele dzieci martwi się o swoją sytuację finansową. Niektóre z nich, zwłaszcza starsze nastolatki, wskazywały na potrzebę zarabiania pieniędzy i podejmowania dodatkowej pracy, aby wesprzeć budżet swoich rodzin za granicą

Jednak dzieci wiedzą, co może poprawić ich nastrój i mieć pozytywny wpływ na ich emocje. Niektóre z nich powiedziały, że uprawiają sport, inne, że sztukę: rysują lub coś tworzą. Niektóre starają się spędzać więcej czasu na świeżym powietrzu z rówieśnikami. Ogólnie rzecz biorąc, były aktywnie zainteresowane tym, jak mogą poprawić swój pobyt w Polsce.

‍OG: Edukacja to fascynujący proces mający na celu kształtowanie przyszłości dziecka, jego świadomość swoich mocnych i słabych stron, a nauka przy biurku to kolejna wyspa bezpieczeństwa. Jakie wnioski można wyciągnąć z badania na temat edukacji ukraińskich dzieci w Polsce?

OJ: Prawie połowa dzieci, które wzięły udział w badaniu, chodzi do polskich szkół, choć uczestniczą również w zajęciach online w swoich ukraińskich szkołach. To dla nich dość wyczerpujące, a nauka nie pozostawia wiele wolnego czasu, na przykład na rekreację i inne ciekawe zajęcia. Uczniowie mówili o zmęczeniu i nadmiernej ilości czasu spędzanego przed komputerem. I o frustracji spowodowanej organizacją lekcji online.

Niektórzy nastolatkowie, którzy zmienili szkołę i weszli w system edukacji w Polsce, czują się nieco sfrustrowani, ponieważ muszą uczyć się dłużej ze względu na różnice w polskich i ukraińskich programach nauczania. Większość dzieci zgłosiło, że ma trudności z nauką języka polskiego. Mniej niż połowa ukraińskich uczestników badania stwierdziła, że może otwarcie wyrażać swoje opinie w szkole w Polsce, przy czym młodsze dzieci czują się szczególnie niepewnie. Twierdziły one jednak, że lubią chodzić do szkoły.

Wiele ukraińskich dzieci wskazało, że lubi swoich polskich nauczycieli, zwłaszcza tych z wykształceniem międzykulturowym, ponieważ zapewniają im duże wsparcie i pomoc

Z kolei starsze ukraińskie dzieci obawiają się o przyszłość swojej edukacji i możliwości kontynuowania nauki w Polsce lub innych krajach UE.

‍OG: W badaniu dużo uwagi poświęcono integracji ukraińskich dzieci z polskim społeczeństwem, która jest ważna dla budowania otwartej, różnorodnej i harmonijnej społeczności, szanującej odmienność i promującej wspólny rozwój. Jak dzieci radzą sobie z integracją?

OJ: Na to pytanie trudno jednoznacznie odpowiedzieć. Integracja nie jest łatwym procesem. Wielu nastolatków, z którymi rozmawialiśmy, mówiło, że nie ma poczucia przynależności do Polski. 46% respondentów chce wrócić do Ukrainy.

Niektórzy uczniowie opowiadali również o nadużyciach, których oni lub inne dzieci z Ukrainy doświadczyli ze strony polskich rówieśników w lokalnych szkołach i środkach transportu publicznego. Z drugiej strony dzielili się pozytywnymi doświadczeniami wsparcia ze strony polskich przyjaciół i lokalnych nauczycieli. Kwestia ta jest więc niejednoznaczna. Należy również pamiętać, że dzieci są różne - niektóre mają bardzo dobre doświadczenia i szybko poczuły się naturalnie w nowej sytuacji, w nowym środowisku, w nowej szkole. Inne potrzebują więcej czasu. Niektóre mają trudności ze zrozumieniem sytuacji z powodu problemów z językiem polskim, jego rozumieniem.

Jeśli chodzi o integrację, 47% dzieci stwierdziło, że może otwarcie wyrażać swoje opinie w polskiej szkole

‍OG: Jakie wnioski można wyciągnąć z wyników badania i jak możemy z nimi pracować w przyszłości?

OJ: Ukraińskie dzieci potrzebują pomocy w poprawie zdrowia psychicznego. Mówimy o wsparciu psychologicznym zapewnianym przez ukraińskojęzycznych specjalistów, aby ułatwić komunikację z dziećmi. My [organizacje charytatywne - red.] musimy również pracować z rodzinami i nauczycielami, by zwiększyć ich zdolność do pomagania dzieciom. Rodzice, w większości kobiety, które przyjechały do Polski ze swoimi dziećmi, również potrzebują dyskretnego wsparcia. Trzeba im pomóc w radzeniu sobie z lękiem i stresem, aby atmosfera w ich rodzinach mogła się poprawić.

Inną ważną sprawą, która wyłania się z badania, jest potrzeba pracy z nauczycielami, wspierania i wzmacniania ich kompetencji. Polska nigdy wcześniej nie miała takich doświadczeń z przyjmowaniem uchodźców, więc polscy nauczyciele radzą sobie ze wszystkim sami. Chcemy im pomóc.

Jeśli chodzi o integrację, ważne jest stworzenie przestrzeni, w której polskie i ukraińskie dzieci mogłyby się spotykać, bawić i spędzać razem czas poza szkołą. Chcemy również zorganizować zajęcia pozalekcyjne dla dzieci z Ukrainy, podczas których miałyby więcej możliwości integracji i komunikacji z rówieśnikami.

Konieczne jest zapewnienie lekcji języka polskiego i ukraińskiego dla dzieci i młodzieży z Ukrainy. To pozwoli im lepiej się komunikować

Warto również stworzyć warunki do przekazywania anonimowych informacji zwrotnych w szkołach, aby dzieci zrozumiały, że ich obawy zostaną wysłuchane i nikt ich nie napiętnuje.

Zamierzamy ściślej współpracować z władzami, zwłaszcza lokalnymi, odpowiedzialnymi za zarządzanie szkołami w Polsce, pracować nad wzmocnieniem rodzicielstwa w radzeniu sobie ze stresującymi sytuacjami oraz współpracować z nauczycielami i asystentami międzykulturowymi. Wyzwaniem dla nas, jako organizacji niosących pomoc dzieciom z Ukrainy, jest lobbowanie na rzecz długofalowej narodowej strategii integracji uchodźców z polskim społeczeństwem jako całością.

Refleksje ukraińskich dzieci (z materiałów badawczych) na temat ich pobytu, nauki, adaptacji i przyjaźni w Polsce:

S., dziewczynka, 12 lat: "Kiedy byłam w domu, zawsze miałam swojego kota i czułam się z nim bardzo dobrze, ale nie ma go tutaj. Bardzo za nim tęsknię".

W., chłopiec, 15 lat: "Nic mi nie zostało w Ukrainie, (...) moje gimnazjum zostało doszczętnie spalone. Niedawno zniszczono też przyrodę [w wyniku ataku na zaporę w Kachowce - red.]. Co mogę powiedzieć? Miałem jednego przyjaciela, z jakiegoś powodu nasz kontakt został zerwany. Miałem trzech przyjaciół, jednego z [nazwa miasta], dwóch z [nazwa miasta]: jeden został zastrzelony, drugi zniknął. I [temu] z [nazwa miasta] bomba zniszczyła mieszkanie".

W., dziewczyna, 15 lat: "Jesteś za granicą w bezpiecznym miejscu, a twój ojciec jest w niebezpiecznej strefie. I nie wiesz, co może się z nim w każdej chwili stać - czy wróci do domu. Nie ma z nim żadnego kontaktu".

M., chłopiec, 10 lat: "Tutaj trzeba grać samemu. Jest trudniej, kiedy mój tata jest w Ukrainie. A tutaj moja mama pracuje 12 godzin dziennie. Zazwyczaj jestem w domu z bratem lub sam".

W., dziewczyna, 15 lat: "Tu jest pięknie, bez dwóch zdań. Ale prawdziwym domem jest własny dom".

A., chłopak, 17 lat: "Nie miałem tu prawie żadnych przyjaciół. Było kilka osób, z którymi rozmawiałem. Ale nie miałem tak serdecznych przyjaciół jak w Ukrainie".

Dziewczyna, 13 lat: "Moi ukraińscy przyjaciele przestali ze mną rozmawiać, ponieważ nie powiedziałam im, że wyjeżdżam. Byli na mnie bardzo źli. To był dla mnie bardzo trudny czas".

W ubiegłym roku Natalia Panczenko, najbardziej wpływowa aktywistka w Polsce" zorganizowała blokadę rosyjskich i białoruskich ciężarówek przewożących objęte sankcjami towary z UE do Rosji. W rezultacie Unia Europejska zakazała importu i tranzytu nowych towarów drogą lądową z Rosji i Białorusi do Europy.

Natalia od wielu lat zbiera również pieniądze i organizuje pomoc humanitarną dla ukraińskich żołnierzy oraz cywilów.

Rozmawiamy z Natalią Panczenko o blokadzie ukraińskiej granicy, a także o sytuacji ukraińskich uchodźców wewnętrznych w Polsce.

Gorącym tematem ostatnich dni i tygodni jest blokada na granicy polsko-ukraińskiej. Jak myślisz, kto stoi za tym i co można zrobić? Co powinni zrobić odpowiedzialni politycy obu krajów?

- Ta blokada ze strony polskich kierowców ciężarówek jest dość niejednoznaczna. Na pierwszy rzut oka wydaje się, że ich żądania są czysto ekonomiczne. I wygląda na to, że musimy sobie z nimi poradzić na płaszczyźnie ekonomicznej.

Z drugiej strony, kiedy próby spotkania się z protestującymi i uzgodnienia spornych punktów po stronie polskiej, ukraińskiej i unijnej zakończyły się fiaskiem, zaczynam myśleć, że komponent polityczny tego protestu jest silniejszy niż ekonomiczny. Ten konflikt powinien być rozwiązany na poziomie międzynarodowym, a Unia Europejska powinna być w to aktywnie zaangażowana, ponieważ zmiany, które doprowadziły do niego, zostały wprowadzone przez Unię, a nie przez rządy Polski czy Ukrainy.

Mam na myśli liberalizację transportu międzynarodowego między Ukrainą a UE.

Ten konflikt zwiększył poziom napięcia w społeczeństwie - zarówno polskim, jak i ukraińskim. Codziennie otrzymuję wiadomości, że muszę zorganizować jakiś anty-protest. I choć jest to trudne, bardzo ważne, aby wykonywać całą pracę z chłodną głową.

Czy w sytuacji, gdy temperatura w relacjach polsko-ukraińskich, a w szczególności między społeczeństwami, jest już tak wysoka, anty-protesty coś zmienią? Nie widzę sposobu, w jaki społeczeństwo obywatelskie, czy to ukraińskie, czy polskie, może wpłynąć na wynik tej blokady, tak aby zakończyła się ona szybciej.

Ale może doprowadzić do eskalacji konfliktu, do jakichś nieplanowanych konsekwencji. To nie protesty uliczne, ale dużo systematycznej pracy na poziomie międzyrządowym może rozwiązać ten problem i odblokować granicę. I to w taki sposób, aby blokada nie powróciła za miesiąc.

Niestety, ani Polska, ani Ukraina nie są w stanie tego osiągnąć bez pomocy Unii Europejskiej. I dlatego wszystkim trzem stronom powinno zależeć na systemowym rozwiązaniu tego konfliktu, bo nieporozumienia gospodarcze i różnice interesów między Polską a Ukrainą będą się pogłębiać, w miarę jak Ukraina powoli staje się członkiem wspólnoty europejskiej, a wkrótce  Unii.

Portal GuildHall opublikował dochodzenie w sprawie domniemanego zaangażowania służb specjalnych Federacji Rosyjskiej w procesy blokowania granicy po stronie polskiej i słowackiej. Jak mocny jest obecnie ten wpływ i czy rzeczywiście leży on u podstaw tych procesów?

- Nie jestem ekspertką od pracy służb specjalnych, nie wiem jak one działają i nie mogę tego potwierdzić, ani temu zaprzeczyć. Ale na pewno jednym z motorów tego procesu jest Konfederacja.

To jest informacja publiczna. Od dawna wiadomo, że ta partia jest antyukraińska i prorosyjska. Nie ma potrzeby uciekania się do teorii spiskowych, ponieważ jest to ich oficjalne stanowisko. Dlatego nie można wykluczyć tego argumentu. Jeśli rozłożymy ten konflikt na mniejsze czynniki, to odpowiedź na proste pytanie "Kto na tym zyska, a kto straci?" jest następująca: Polska i polski biznes nie skorzystają, Ukraina i ukraiński biznes też nie. Jak na razie jedynym, który na tym skorzysta jest Rosja. Po pierwsze, działania te osłabiają ekonomicznie jej głównego wroga, Ukrainę. Po drugie, gdy najbliżsi i najbardziej wiarygodni partnerzy Ukrainy zaczynają się z nią ścierać, jest to oczywiście korzystne dla Rosji.

Migrant czy uchodźca? Kim według Ciebie jest dziś Ukrainiec w Polsce?

- Zgodnie z polskim prawem Ukraińcy w Polsce nie przechodzą procedur i oficjalnie nie otrzymują statusu uchodźcy. Jednak de facto są to osoby, które zostały zmuszone do ucieczki przed wojną. Uchwalono dla nich specjalną ustawę o ochronie czasowej, na podstawie której obecnie tu przebywają.

Problem polega więc na tym, że nie stworzono oficjalnego statusu dla tych Ukraińców. To już drugi rok wojny. Od dwóch lat ci ludzie mieszkają w Polsce, a my nadal nie wiemy, jaka jest ich sytuacja prawna i jakie są perspektywy ich legalizacji w przyszłości.

Czego ci ludzie potrzebują teraz najbardziej?

- Wydaje mi się, że teraz najbardziej wsparcia w integracji z polskim społeczeństwem. Przecież kiedy Ukraińcy opuszczali swoje domy, myśleli, że wrócą za kilka tygodni lub miesięcy. A potem zdali sobie sprawę, że mogą zostać w Polsce na lata. A im i ich dzieciom będzie bardzo trudno tu żyć, jeśli nie zintegrują się z polskim społeczeństwem. Dlatego ważne jest, aby nie była to asymilacja - wszyscy nie staną się Polakami - ale integracja z polskim społeczeństwem, z którego będzie można się reintegrować i wrócić do kraju bez żadnych problemów. Mówimy jednak o perspektywie kilku lat.

To jedno z zadań stojących przed nowym polskim rządem.

- Jako migranci, jako przedstawiciele innych narodowości mieszkający w Polsce, jesteśmy tym bardzo zaniepokojeni. W końcu w ciągu ostatnich dwóch lat przyjechało tu ponad milion Ukraińców, jasna sytuacja prawna ułatwiłaby im życie i planowanie. A jeśli ich oficjalny status jest teraz przedłużany co sześć miesięcy, nie mogą niczego planować.

Jak ta sytuacja prawna powinna wyglądać?

- Nie mamy jednego rozwiązania, trzeba przedyskutować wiele projektów.

Jako wolontariuszka jesteś zaangażowana w organizację pomocy dla Ukrainy. Jak myślisz, czego nasz kraj, który jest w stanie wojny i broni Europy przed Rosją, potrzebuje dziś najbardziej?

- Drony. To one są dziś najbardziej potrzebne, ponieważ dostawy broni są opóźnione, a nawet jeśli jest broń, nie ma amunicji. Zostają nam drony.

W cichym zakątku na południu obwodu tarnopolskiego, w murach dawnego pałacu ukryty jest klasztor rzymskokatolicki. Przed pandemią miejsce to przyciągało tysiące pielgrzymów i turystów, po czym nagle opustoszało. Dziś klasztor znów tętni życiem, ale nie jest to już beztroskie miejsce. Po 24 lutego 2022 r. klasztor Sióstr Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Jazłowcu stał się schronieniem dla kobiet i dzieci, które uciekły przed wojną.

W klasztorze są tylko trzy siostry: opatka, siostra Julia, siostra Symona i siostra Tatiana. Tym trzem dzielnym kobietom udało się zorganizować schronienie dla dwustu uchodźców.

"W okolicy, w której mieszkały dziesiątki dzieci, panowała nienaturalna cisza".

- "Pierwszą rzeczą, jaką poczułyśmy, był strach, niepewność co do przyszłości, dezorientacja" - wspomina pierwsze dni rosyjskiego ataku opatka klasztoru, siostra Julia - "Zrozumieliśmy, że to poważna wojna z wielkimi ofiarami i wielkim smutkiem. I że w każdej chwili może dotrzeć do naszej ziemi. Zaczęliśmy budować barykady i razem z mieszkańcami wsi usuwaliśmy znaki informacyjne, gdzie co jest. Oczywiście Polska zaproponowała nam ewakuację, ale postanowiłyśmy nigdzie nie wyjeżdżać i nieść pomoc.

Zapytałyśmy naszą przełożoną, czy możemy zostać, a ona powiedziała: "Na co siostry są gotowe?". Nasza odpowiedź brzmiała: "Być tutaj do końca".

Dlatego, gdy dowiedziałyśmy się, że przyjeżdżają do nas pierwsi uchodźcy ze wschodnich regionów Ukrainy, natychmiast zaczęłyśmy przygotowywać dla nich pokoje. A samotnym kobietom, które przed wojną przebywały u nas z dziećmi, zapewniłyśmy szybką ewakuację do Polski.

Przyjechał do nas biskup Edward Kawa z diecezji lwowskiej, przeprowadził odprawę i zapoznał nas z zasadami postępowania podczas ostrzału. Przyniósł nam też pierwszą pomoc: konserwy mięsne. Zrozumiałyśmy, że nie jesteśmy same.

Potem zaczęły się telefony: ksiądz z Charkowa zapytał, czy mogłybyśmy przyjąć czterech uchodźców, którzy byli w drodze od dwóch dni, a siostry orionistki z obwodu charkowskiego poprosiły o schronienie dla 50 osób. Na początku wojny w klasztorze przebywało ponad 100 uchodźców, w tym 56 dzieci. Wszystkie pokoje były zajęte. Oczywiście nie było łatwo zorganizować życie tak wielu ludzi. Ale wewnętrzna siła, która nas prowadziła, zwyciężyła, dała nam odwagę i inspirację do służby.

W większości ci, którzy przybyli do klasztoru w Jazłowcu, byli uchodźcami z regionu Charkowa, którzy od pierwszych dni zmagali się z okropnościami wojny. Stan psychiczny uchodźców był fatalny, byli przygnębi, niepewni i bardzo niespokojni. Niektórzy nie rozpakowywali się przez długi czas i spali w ubraniach. W okolicy, gdzie mieszkały dziesiątki dzieci, panowała cisza.

- "Pewnego razu, kiedy rozładowywaliśmy pomoc, pudełko z konserwami wypadło z samochodu na asfalt z hukiem - dzieci upadły na ziemię, a kobiety się cofnęły" - opowiada siostra Julia - "Dzieci były przerażone i zdezorientowane. Rozpacz i ból zastygły w ich oczach. Cowały się za matkami, nie pozwalały się dotknąć, nie chciały rozmawiać. Trwało to przez pierwsze trzy miesiące.

Uchodźcy z obwodów mikołajowskiego, zaporoskiego, połtawskiego i winnickiego również przybyli w mury klasztoru, ale później wrócili do domu. Obecnie mieszkają tu kobiety z dziećmi z obwodów chersońskiego i ługańskiego.

- "Przeżyłam wszystkie okropności okupacji" - mówi 56-letnia przesiedleńczyni Julia z Chersonia. "Zniszczyłam swoje dyplomy, żeby Rosjanie nie zmuszali mnie do pracy dla nich. Tak długo czekaliśmy na naszych ludzi! W końcu nas odbili. Ale kiedy zaczął się codzienny ciężki ostrzał, nie wytrzymałam i wyjechałam. Dotarcie do klasztoru zajęło mi dziewięć dni. I to sama opatrzność przywiodła mnie do tak niezwykłego miejsca.

"W pewnym momencie zaczęłyśmy otrzymywać tak dużo pomocy humanitarnej, że stałyśmy się małym centrum logistycznym"

Wyzwanie dla trzech sióstr było poważne. Była zima. Dzieci chorowały lub zaczynały chorować na miejscu, potrzebowały leków, miejsca do izolacji. Jeździły z dziećmi do szpitala w dzień i nocą.

Pod dachem nie było wystarczająco dużo miejsca do zabawy. Na szczęście z pomocą przyszły siostry orionistki. Potrzebne były ubrania, buty, chemia gospodarcza, żywność, a wszystko w dużych ilościach. Klasztor zwrócił się o pomoc do Polski. Tak pojawiły się lampy kwarcowe i dodatkowe grzejniki. Pojawił się problem prania ubrań i suszenia bielizny dla małych dzieci, gdyż pomieszczenia klasztorne nie są do tego przystosowane, zwłaszcza zimą. Siostry z Polski za pieniądze japońskiej fundacji AAR Japan kupiły i podarowały buty oraz pralkę. Z czasem pomoc zaczęła napływać w dużych ilościach. Ale uchodźcy potrzebowali także pomocy psychologicznej.

- "Siostry orionistki, które przywiozły do nas ludzi z Charkowa, były bardzo pomocne" - mówi siostra Julia, opatka klasztoru w Jazłowcu. "Miały dobrze ugruntowaną metodę pomocy samotnym matkom i kobietom z poważnymi urazami psychicznymi, przywiozły własnego psychologa, nauczyciela i wychowawcę przedszkolnego. Później, dzięki pomocy Oleny Surmyak, zastępcy przewodniczącego lokalnej ATC (Połączonej Wspólnoty Terytorialnej), przyjechał do nas pracownik socjalny. Później zaczęła pomagać Fundacja Charytatywna Rokada i ludzie z Czerwonego Krzyża - przywozili lekarzy i psychologów, dostarczali kobietom i dzieciom leki itp.

Przez pierwsze trzy miesiące nie angażowaliśmy kobiet do pracy, z wyjątkiem zmywania naczyń zgodnie z kolejką. Musiały odpoczywać. Zabieramy dzieci do teatrów lalkowych, do zoo, bawią się na świeżym powietrzu, mogą pomagać nam w gospodarstwie domowym lub w kuchni, jeśli chcą. Nie zmuszamy ich, ale staramy się je zaangażować i zachęcić. W klasztorze jest już duża sala zabaw, która stała się przedszkolem. Polacy urządzili nam także plac zabaw.

-Jak wyglądał Wasz zwykły dzień? " - pytam siostrę Julię.

- Tak samo jak przed wojną. Śniadanie o siódmej, obiad o 13:00 z dostosowaniem do pory obiadowej dzieci, które wracają ze szkoły o różnych porach, kolacja o 18:00. Jedyne ograniczenia to zakaz picia, palenia i prowadzenia pojazdów przez mężczyzn. Teraz wcześnie robi się ciemno, więc klasztor zamykany jest o 20:00. Latem dzieci mogły spacerować po parku nawet do 21:30.

- Skąd bierze siostra jedzenie, by nakarmić ludzi?

- Mamy własne małe gospodarstwo: kury, gęsi, kozy i kaczki. Ale to nie zaspokajało wszystkich naszych potrzeb. Mieszkańcy Jazłowca i okolicznych wiosek przyszli nam z pomocą i od pierwszych dni przynosili nam duże ilości żywności, półproduktów i domowego jedzenia: pierogi, bułki, mięso, konserwy. Rolnicy i mieszkańcy wsi dostarczali nam co tylko mogli, od ogórków, przez buraki, po ser. Miejscowi i wynajęci robotnicy pomagali nam również w pracach polowych. W tym roku prawie 20 osób z sąsiedztwa pomagało nam zbierać ziemniaki na naszych dwóch hektarach ziemi.

Wspomniana japońska fundacja, siostry orionistki i Polska również pomogły z żywnością. Potem zaczęliśmy otrzymywać pomoc z różnych źródeł i było jej tak dużo, że zaczęliśmy dostarczać leki, żywność i chemię gospodarczą na wschód i dla wojska. Wysłaliśmy na przykład koce i 130 kompletów pościeli na linię frontu.

- Wojna ujawniła naszą solidarność i wzajemną pomoc. Czy ukraińscy wolontariusze wspierali was?

- Jak najbardziej. Na przykład miejscowy rolnik, pan Słoniewski, przywiózł nam cały samochód rzeczy z zagranicy. A działo się to w szczytowym momencie, kiedy w klasztorze było dużo ludzi. Polacy, którzy znali nas od dawna, pomagali nam jak tylko mogli. Miejscowy nauczyciel matematyki uczył dzieci. Leczył nas miejscowy lekarz. Nasza pani Julia z Chersonia uczyła dzieci angielskiego przez pięć miesięcy, a teraz pracuje jako tutor (ktoś, kto prowadzi indywidualne lub grupowe lekcje z uczniami, mentor - red.), a rodzice jej dziękują. Mamy też wolontariuszkę Irenę, która mieszka z nami od kilku lat i pomaga nam w pracach domowych.

- W jaki sposób atmosfera klasztoru, wasze zasady i wartości, które tu głosicie, wpływają na kobiety?

- Wiele kobiet z regionu Charkowa ma trudne życie. Były różne rzeczy. Ale uczyłyśmy je porządku, angażowałyśmy do pracy - wyłącznie do sprzątania po sobie, pomocy w kuchni, bo nam samym trudno było poradzić sobie z tyloma ludźmi. Ci, którzy nie mogli się zaakceptować naszych zasad, po prostu odchodzili. Staraliśmy się, aby matki spędzały więcej czasu ze swoimi dziećmi, musieliśmy dostosować ich nawyki higieniczne. Staramy się zapewnić nie tylko materialną stronę życia, ale także zadbać o ducha. Nie wiem, jak ocenić zmiany, które zaszły w kobietach podczas ich pobytu tutaj. Ale dzieci zdecydowanie się zmieniły, znów stały się dziećmi - są radosne, śmieją się, bawią.

Siostra Tetiana uczyła dzieci katechizmu, oczywiście dla tych, którzy tego chcieli. Siostra Simona prowadziła również lekcje religii. Teraz dzieci czekają na św. Mikołaja, obchodzą święta ze swoimi matkami. Razem z kobietami i dziećmi modlimy się przed każdym posiłkiem. Ale ludzie chodzą na liturgię tylko wtedy, gdy chcą, a kobiet jest bardzo mało. Mamy nadzieję, że nasza posługa znajdzie odzew w ich duszach, nawet jeśli będzie to trwało długo.

"Gdy straci się ukochaną osobę i nie zabije w zemście - to stoicyzm".

- Ile kobiet i dzieci znalazło tu schronienie podczas wojny? Czy któraś z nich wróciła do domu lub wyjechała za granicę?

- W sumie podczas wojny odwiedziło nas ponad 200 osób. Niektórzy zostali na chwilę, a następnie wyjechali za granicę, aby odwiedzić swoich przyjaciół. Niektórzy wrócili do domu dawno temu. A niektórzy wciąż tu są, ponieważ powrót jest dla nich niebezpieczny lub nie mają dokąd pójść.

Zdajemy sobie sprawę, że uchodźcy nie mogą zostać z nami na długo. Ludzie muszą wrócić do swojego prawdziwego życia. Zachęcamy kobiety do znalezienia własnego mieszkania i rozpoczęcia samodzielnego życia. Przyjechali do nas przedstawiciele fundacji, która oferuje domy do zamieszkania, ale teraz uchodźczynie borykają się z problemem formalności.

- Z historii wiemy, że klasztory wielokrotnie ratowały życie Żydom, ukrywając ich przed nazistami. Czy ma dla ciebie znaczenie, jakiego wyznania są uchodźcy?

- Jesteśmy klasztorem katolickim i zawsze jesteśmy otwarci na tych, którzy przychodzą do nas po zbawienie i pomoc. Nie pytamy, jakiego są wyznania. Większość uchodźców to prawosławni, ale byli też protestanci. W niedziele odprawiamy nabożeństwa w naszym kościele i oczywiście zapraszamy wszystkich do wspólnej modlitwy.

- Jakiej rady udzieliłaby siostra Ukraińcom, którzy czują nienawiść do swoich wrogów? Jak radzić sobie z nienawiścią, która pali ich od środka?

- To bardzo trudne pytanie. I to nie tylko dla wierzących. Wymaga od nas pewnego rodzaju heroizmu. W chwili, gdy ktoś traci ukochaną osobę, stoicyzmem jest nie stać się mordercą. Osoba bez wewnętrznej siły nie będzie w stanie sobie z tym poradzić. Nie wydaje mi się, żeby metoda "ząb za ząb" była odpowiednia, bo to zaprowadzi nas w przepaść. Bardzo trudno jest wybaczyć, niemożliwe jest zapomnieć. Musimy modlić się za naszych wrogów, choć jest to bardzo trudne. Ludzie, którzy to wszystko zrobili, zostaną odpowiednio osądzeni. Bóg jest ich sędzią.

- Jak widzi siostra przyszłość Ukrainy?

- Dużo o tym myślę. Ukraina będzie! Tyle przelanej krwi nie pójdzie na marne. Ta ziemia jest święta i ta świętość nabiera siły. Siłę Ukrainy widzę w jej jedności. Jedność narodu jest wielką siłą i przyszłością Ukrainy. A Ukraina powinna mieć swobodę wyboru partnerów, których uzna za właściwych. Widzimy, jak bardzo Zachód nam teraz pomaga. Sam jestem Polką i widzę, jak bardzo Polska pomogła, rozumiem, jak bardzo Polacy byli i są otwarci na pomoc.

- W jakim stopniu sytuacja zmieniła siostrę i siostry współtowarzyszki?

- To nas wzmocniło, a nie złamało. Jest ciężko, ponieważ wojna trwa, jest wiele ofiar, w tym nasi ludzie z Yazlovets. Nie mamy pojęcia, kiedy się skończy i co nas jeszcze czeka. Wiele osób traci swoje domy, traci nadzieję. Ale nie tracimy wiary w najlepsze, ponieważ mamy siłę, którą daje nam Bóg. Wierzę, że jeśli masz zdrowe ręce i nogi, czyń dobro! Bez względu na wszystko, czyń dobro! Wojna uczyniła nas silniejszymi, uzdrowiła nas pod pewnymi względami i jesteśmy gotowi tu zostać, i pomagać...