Polscy nauczyciele są pod wrażeniem mądrości ukraińskich dzieci – mówi Lilia Andrejewa, psycholożka

Ministra edukacji Barbara Nowacka zapowiadała, że już we wrześniu uczniowie odczują ulgę, choć "jest wiele do zrobienia, a głęboka zmiana w polskiej szkole będzie widoczna dopiero za kilka lat". Na razie widoczne i odczuwalne dla uczniów i nauczycieli będą konkretne zmiany wskutek decyzji podjętych w ministerstwie i wydanych rozporządzeń.

Odchudzona podstawa

Już od pierwszych dni września uczniowie i nauczyciele będą pracować według nowej, okrojonej o 20 proc. podstawy programowej. Zmiany w zakresie nauczania obejmie uczniów klas od czwartek do ósmej szkół podstawowych i wszystkich klas szkół ponadpodstawowych, a więc liceów, techników i szkół branżowych I oraz II stopnia. Ministerstwo wyjaśniało, że zmiana umożliwi pełniejszą realizację programów nauczania, a i uczniowie, i nauczyciele zyskają czas na bardziej dogłębną realizację programów.

"Zrezygnowano głównie z tych treści, które są nadmiarowe na danym etapie edukacyjnym, niemożliwe lub bardzo trudne do zrealizowania w praktyce szkolnej. Zwrócono większą uwagę na rozwijanie umiejętności praktycznych zamiast wiedzy teoretycznej lub encyklopedycznej oraz na korzystanie w procesie nauczania - uczenia się z cyfrowych narzędzi oraz zasobów edukacyjnych dostępnych w Internecie" - informowało ministerstwo w komunikacie. To właśnie nowa podstawa programowa będzie bazą do przeprowadzania egzaminu ósmoklasisty i egzaminu maturalnego".

‍

"Szkoła potrzebuje spokoju. To, że kilka decyzji musiało zostać podjętych naprawdę szybko, to jedna sprawa. Jeśli chodzi o to, że tak wiele jest jeszcze do zrobienia i głęboka zmiana w polskiej szkole będzie widoczna dopiero za kilka lat, mam tego świadomość" - mówiła w jednym z wywiadów Barbara Nowacka.

Największa zmiana dotycząca organizacji nauki dotyczy faktu, iż od nowego roku obowiązek szkolny obejmie uczniów z Ukrainy. Ministerstwo Edukacji Narodowej informuje, że w szkołach może pojawić się nawet 75 tysięcy nowych uczniów i uczennic z Ukrainy, co jest skutkiem nowych przepisów, z których wynika, że możliwość otrzymania świadczenia 800 plus będzie powiązana z obowiązkiem szkolnym.

W skrócie: ci rodzice z Ukrainy, którzy nie zapiszą dzieci do polskich szkół, stracą świadczenie

- Uważam, że to jest rozwiązanie, które należało wprowadzić co najmniej rok temu. Dlaczego? A dlatego, że nie mamy pojęcia, co się dzieje z tysiącami dziećmi z Ukrainy, które są w Polsce. Po prostu zniknęły z systemu, nie wiemy nawet ile ich jest, jak się czują, co się dzieje w ich domach - mówi Maria Kowalewska, nauczycielka z Otwartej Szkoły.

Obowiązkowi podlegają także maluchy, które muszą odbyć roczne przygotowanie przedszkolne, ale będą z niego zwolnieni ci uczniowie ostatniej klasy szkoły średniej, którzy w 2025 r. przystępować będą do ukraińskiego egzaminu maturalnego. Do rozwiązań wprowadzanych przez ministerstwo odniósł się Związek Nauczycielstwa Polskiego, który pisze: "Nie można - jak dzieje się to od wielu lat - tylko dokładać obowiązków nauczycielom, doprowadzać do powstawania różnorodnych zespołów klasowych (uczniowie uzdolnieni, uczniowie z orzeczeniami o potrzebie kształcenia specjalnego, uczniowie z opiniami z PPP, uczniowie ukraińscy i innych narodowości), równocześnie zwiększając liczbę uczniów w oddziałach i nie gwarantując żadnego wsparcia. W taki sposób obniżamy jakość edukacji, wzrasta niezadowolenie rodziców, nauczyciele rezygnują z pracy w szkole, a absolwenci wyższych uczelni nie chcą jej podejmować mając na względzie trudne warunki pracy, niskie wynagrodzenia i brak prestiżu". To cytat z opinii przesłanej do resortu edukacji.

‍

Maria Kowalewska: Faktem jest, że w 2022 zostaliśmy pozostawieni sami sobie. Minęły dwa lat, podczas których można było wypracować skuteczne rozwiązania, ale sytuacja się powtarza. Nie mamy danych, liczb, informacji – po prostu znowu musimy dać radę, ogarnąć to. 

Nauczycieli mają wspomóc osoby zatrudnione na stanowisku asystenta międzykulturowego, które mają pomagać w sprawach administracyjnych rodzicom dzieci z doświadczeniem migracji: będą znać język dziecka i polski na poziomie komunikatywnym

Będą także obserwować czy w klasie zachodzi integracja oraz jakie problemy spotykają dzieci uchodźcze, wspierać je. Kowalewska: To ważne i potrzebne stanowisko. W mojej szkole mieliśmy zatrudnione dwie nauczycielki z Ukrainy, dzięki wsparciu fundacji. Brały udział w spotkaniach z rodzicami, były tłumaczkami, ale także tłumaczyły rodzicom jak działa polski system oświaty. Udawało się także, aby często wchodziły na lekcje do klas, w których było dużo dzieci z Ukrainy i asystowały uczniom i uczennicom.

‍Emerytury i ustawa Kamilka

Panaceum na rosnącą frustrację nauczycieli ma być możliwość uzyskania przez nich wcześniejszych emerytur. Nowa regulaccja dotyczy nauczycieli, którzy rozpoczęli pracę przez 1 stycznia 1999 roku,mają co najmniej 30 lat okresu składkowego, z czego co najmniej 20 lat faktycznie przepracowali jako nauczyciele oraz nie mogą przejść na emeryturę bez względu na wiek na podstawie innych przepisów. Nauczyciel, który zdecyduje się na taki ruch, traci prawo do urlopu dla poratowania zdrowia, a świadczenie emerytalne może być o 20-40 proc. niższe w porównaniu z kompensacyjnym.

Jest jeszcze jedna zmiana, szczególnie istotna w kontekście ochrony dzieci przed przemocą. W tych dniach wchodzi w życie tzw. ustawa Kamilka, czyli nowe standardy ochrony dzieci przed przemocą. Ich celem jest szybkie reagowanie w potencjalnie trudných dla dziecka sytuacjach, co wymaga od dyrektorów placówek opracowania i wdrożenia standardów ochrony małoletnich przed przemocą, prowadzenia nowych procedur dotyczących realizacji praktyk przez studentów w szkołach oraz monitorowania przestrzegania zasad ochrony dzieci przed przemocą. - Jeżeli dziecko wie, że w szkole są standardy, jest konkretna osoba, do której może zwrócić się po pomoc, że zostanie otoczone wsparciem, to takie rozwiązania budują relacje – mówiła w rozmowie z „Rzeczpospolitą“ Monika Horna-Cieślak, rzeczniczka praw dziecka.

<frame>Tylko 49 proc. ukraińskich dzieci w wieku szkolnym, które z powodu wojny żyją w Polsce, uczęszcza do polskich szkół. A powinne do nich chodzić, żeby nie mieć wyrwy w edukacyjnym życiorysie i integrować się w polskim społeczeństwie. One jednak wolą uczyć się online w ukraińskich szkołach, bo w polskich czują się zagubione. Często są w kiepskiej formie psychicznej, nie znają wystarczająco dobrze polskiego, program szkolny nie jest przystosowany do ich poziomu wiedzy. Bywa, że padają ofiarami rówieśniczej przemocy. Czego potrzebujemy, żeby zachęcić dzieci do nauki w szkołach stacjonarnych? Jakie zmiany wprowadzić w modelu nauczania, jak pracować z dziećmi polskimi i ukraińskimi, żeby się integrowały? W redakcji sestry.eu wiemy, że to jeden z najważniejszych problemów uchodźczych i dlatego stworzyłyśmy cykl Szkoła bez domu. Opisujemy w nim kondycję naszych dzieci, polskie szkoły, współpracę ukraińskiego rządu z polskim. Sięgamy po dobre wzorce, rozmawiamy z nauczycielami, psychologami i urzędnikami. Jeśli masz problem z dzieckiem w szkole, wiesz, jak rozwiązać problem, jesteś rodzicem, nauczycielem, ekspertem – napisz do nas: redakcja@sestry.eu Jesteśmy dla Was. <frame>

Anna J. Dudek: Organizacje pozarządowe alarmują, że z polskiego systemu edukacji zniknęło wiele tysięcy ukraińskich dzieci. Nie wiemy, czy uczą się zdalnie w Ukrainie, czy w szkole w chmurze. A skoro nie wiemy, co się z nimi dzieje, nie możemy ich odpowiednio do potrzeb wesprzeć. Jak wytłumaczyć to zniknięcie?

Małgorzata Michel: Przede wszystkim pamiętajmy, że w tej grupie - czy grupach - dzieci, które przyjechały do Polski w związku z rosyjską agresją i wybuchem wojnym, byly różne. Z różnych regionów, szkół, z indywidualnym doświadczeniem, z różnym rodzajem także traumy. I z różnych domów, systemów wychowawczych.

To nie jest jednorodna grupa, którą możemy wrzucić do worka z napisem "dzieci z Ukrainy"

To, o czym powiem, nie jest poparte badaniami, raczej na doświadczeniu i obserwacji. Sądzę, że część rodziców, głównie matek, nie odnalazła się - z różnych powodów - w polskim systemie. Część z pewnością była zdezorientowana, nie miała odpowiednich informacji, a część stosuje inne metody wychowawcze, które nie wpisują się w polską szkołę. Musimy także brać pod uwagę dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, niepełnosprawnościami i takie, które padają ofiarami przemocy w domu. Trzeba o tym głośno mówić, bo to też się dzieje.

‍Skali tych nadużyć, jeśli się zdarzają, nie znamy.

Nie znamy, bo systemowo nie mamy kontaktu z tymi dziećmi i ich rodzicami. To oczywiście tylko jeden z czynników. Drugi, który wydaje mi się istotny, to fakt, że wcale nierzadko dzieci z Ukrainy są w szkole dyskryminowane. O tych aktach dyskryminacji rozmawiamy w gronie międzynarodowych badaczy na rozmaitych forach, z badań wynika, że dyskryminacja ma miejsce. Niedawno pewna nastolatka opowiadała mi, że polscy rówieśnicy grozili jej pobicie, ponieważ zadawała się z chłopcami z Ukrainy. Domyślam się więc, że rodzice - znowu: głównie matki - starają się dzieci chronić przed tego rodzaju krzywdą, a nie mając wielu narzędzi, po prostu je izolują. Czy ten rodzaj próby chronienia dziecka jest udolny, czy nie  - nie nam oceniać. Być może są też dzieci, które zostały zdalnie w ukraińskim systemie edukacji.

Warto zwrócić uwagę na matki, które również potrzebowały wsparcia, szczególnie na początku. Wszystko spadło na nie.

‍Mówimy o ludziach, którzy wyjechali uciekając przed wojną, czy ona toczyła się obok, czy setki kilometrów dalej. Część tych kobiet była straumatyzowana, doświadczyła PTSD, a jednocześnie musiała zorganizować życie swoje i dzieci tutaj, w Polsce. Ciężko powiedzieć, w jakim stanie są te kobiety. Widać, że niektóre odnalazły się, świetnie sobie radzą, inne mają więcej trudności, także związanych z wychowywaniem dzieci.

‍Jakie jest rozwiązanie?

‍Diagnozy,  i wsparcie w lokálních społecznościach, z udziałem badaczy, wśród sąsiadów. Uważność na siebie.

‍Często barierą - jedną z barier - jest język. Bez wspólnego języka da się działać, pomagać, wspierać?

Z moich obserwacji uczestniczących podczas licznych działań pomocowych - a pokrywają się one z wynikami badan kolegów i koleżanek - wynika, że język nie jest barierą. Podczas mojej ostatniej wizyty w Ukrainie, kiedy zawoziłam rzeczy ze zbiórki do jednego z domów dziecka, my mówiłyśmy po polsku, opiekunki po ukraińsku - i rozumiałyśmy się.

Z badań i doświadczenia wynika, że język nie jest barierą. Dzieci, które odwiedzałam, mówiły do mnie w swoim języku, ja mówiłam do nich w swoim - rozumieliśmy się

Pierre Bourdieu nazywa taką iluzję bariery rytualizacją pozorów - brak porozumienia jest pozorem, któremu ulegamy, w który wierzymy. Doświadczałam tego wielokrotnie, także na samym początku wojny , kiedy przebywałam na dworcu z pierwszymi osobami uchodźczymi, które przyjeżdżały z Ukrainy do Polski, udawało się porozumiewać, rozmawiać. Więc bariery są, jak sądzę, gdzie indziej?

Gdzie?

‍W ludzkim mózgu. W ignorancji, stereotypach, pseudo wiedzy czerpanej nie z opracowań eksperckich, lecz z pseudowiedzy, fakenewsrów, propagandy. To działa w zamian za brak dobrze zorganizowanej edukacji międzykulturowej i włączającej, opartej na wiedzy.

Zdarzały się sytuacje, o których pisałyśmy na łamach Sestry.eu, że w szkołach zakazywano dzieciom używać między sobą ukraińskiego. Miały mówić wyłącznie po polsku, integrować się.

‍Dzieci będą mówiły tak, jak chcą i jak czują. Mają swoje własne języki, o których dorośli nie mają zielonego pojęcia. Natomiast zakazywanie dzieciom rozmów w ojczystym języku jest absurdem i dyskryminacją, a więc przemocą. Czy brytyjskim dzieciom też zakazuje się używania angielskiego? Niemieckim - niemieckiego? A romskim - romskiego? Dzieci między sobą mówią swoimi językami i żadne regulacje czy zasady tego nie zmienią. 

‍

Pani, pracując z dziećmi także jako streetworkerka, zna te tajemne języki?

‍Czasem udaje mi się poznać język dzieci ulicy. Uśmiecham się, bo to jest język mało pedagogiczny, pełny brzydkich słów, ale nigdy nie pomyślałabym, że ta ostrość języka jest wymierzona we mnie. A dzieci, wszystkie, potrzebują miłości, uwagi i troski. I już. Do tego nie trzeba być poliglotą.

Czy są jakieś specjalne programy, stworzone przez pracujących na ulicy pedagogów, które są przeznaczone wyłącznie dla dzieci z Ukrainy?

‍Nie, nie było potrzeby konstruowania specjalnych, dedykowanych programów. Nie dlatego, że istniał jakiś problem, tylko dokładnie odwrotnie: dlatego, że problemu nie było. Po prostu wszyscy członkowie i członkinie rozmaitych organizacji, którzy pracują z dziećmi jako streetworkerzy, w pewnym momencie zaczęli mówić o tym, że w placówkach, na przykład wsparcia dziennego typu podwórkowego, przybyło dzieci z Ukrainy. I te dzieci były i są traktowane jak wszystkie inne dzieci, którymi się zajmowali się pedagodzy ulicy. Przykładowo, w Katowicach w Domu Aniołów Stróżów prowadzonym przez streetworkerów, jest dużo dzieci z Ukrainy. Rozmawiamy z nimi trochę po polsku, trochę po ukraińsku, nigdy nie spotkałam się z tym, żeby to był jakikolwiek problem. To nie jest żaden problem. W ogóle nie ma tego tematu: czy przyjdzie dziecko romskie, czy przyjdzie dziecko ukraińskie, czy przyjdzie dziecko wietnamskie, czy jakiekolwiek  inne.

Przychodzi taki streetworker albo streetworkerka do takiej placówki wsparcia dziennego, i co? Jak je zachęca, jak z nimi jest?

‍Po prostu jest. Jeśli rysujemy, to wszyscy rysujemy. Jeśli gramy w gry, to wszyscy gramy w gry. Jeśli idziemy jeść, to wszyscy idziemy jeść. Jeśli idziemy myć zęby, to wszyscy idziemy myć zęby.

Dziecko w dużej traumie i bez zaufania powoli zacznie ufać, chociaż pewnie najpierw innym dzieciom a na końcu dorosłym. Potrzeba czasu i cierpliwości

A jeśli jest takie dziecko, które jest neuroatypowe, czyli na przykład jest w spektrum autyzmu albo ma specjalne potrzeby edukacyjne, to co?

‍Takich dzieci jest mnóstwo w przestrzeni ulicy i placówek wsparcia dziennego typu podwórkowego. Kiedyś ktoś mnie zapytał, czy na ulicy są dzieci z niepełnosprawnościami? Są, tak jak wszędzie. Dzieci są różne: jest takie, które nosi aparat słuchowy, jest dziecko bez nogi, jest dziecko na przykład z trisomią 21. I już, dostosowuje się do nich bardzo indywidualnie podejście. Mamy chłopca, który ma ten aparat słuchowy, dopasowujemy się do tego, czyli wszyscy wiemy, że trzeba do niego mówić wyraźniej. Wiemy też, do dziecka ukraińskiego trzeba mówić wyraźniej i pytać, czy na pewno zrozumiało. Wszyscy w pracy mają wykształcenie pedagogiczne, znają metody pracy. Jest również możliwa współpraca ze specjalistami.  Dzieci bardzo dużo z siebie dają, w przypadku dzieci z Ukrainy wkładają dużo pracy w to, żeby zrozumieć co się do nich mówi i współpracować. Wystarczy być obok.

Różnice kulturowe, inna religia, bariery językowe, a nawet zastraszanie. Z czym muszą zmierzyć się ukraińskie matki, które chcą chronić prawo swoich dzieci do edukacji w nowym kraju? A co najważniejsze – jak chronią zdrowie psychiczne swoich dzieci?

Wystarczy porozmawiać z nauczycielem

Konflikty te mogą być związane z barierą językową lub różnicami kulturowymi i religijnymi – ale też także rywalizacją o przywództwo lub uwagę nauczyciela.
– Pewnego razu, podczas ferii wiosennych, kolega podszedł na placu zabaw do mojej córki, która chodzi do trzeciej klasy – opowiada Switłana Łapko [imiona naszych rozmówców zostały zmienione – red.] – Zaczął zachowywać się niegrzecznie, przeganiać ją, a w końcu złapał ją za włosy i odciągnął na bok. Córka przybiegła do domu zapłakana, a ja oczywiście napisałam do matki chłopaka. Początkowo zareagowała ze zrozumieniem, ale potem powiedziała, że to wina mojej córki. Zwróciłam uwagę, że na placu zabaw są kamery, i zaproponowałam, że poproszę o obejrzenie nagrania. Ale to tylko jeszcze bardziej ją oburzyło.

‍
Kiedy zaczęła się szkoła, zwróciłam się do naszej nauczycielki, pokazałam jej korespondencję i poprosiłam o pomoc w rozwiązaniu problemu. I rzeczywiście pomogła. Porozmawiała z dziećmi, a ten chłopiec przeprosił moją córkę.

‍
Ołena Mamczur przywołuje inny przykład zastraszania. To przydarzyło się jej córce podczas letniego obozu. – Dziewczyny zaczęły tworzyć grupy zainteresowań i z jakiegoś powodu liderka jednej grupy nie lubiła liderki drugiej grupy. Zaczęła nastawiać wszystkich przeciwko mojej córce. Ja też nie zachowałam się zbyt mądrze, bo kupiłam słodycze i poczęstowałam wszystkie dziewczyny – z wyjątkiem wrogiej liderki, co tylko zaogniło sytuację.

Z pomocą przyszła pani, która organizuje zajęcia. Porozmawiała z matką tej wrogiej liderki i się poprawiło. Moje dziecko zostało przyjęte do grupy, inni zaczęli z nią rozmawiać. Tyle że to wszystko wydarzyło się na ostatnich zajęciach, a cały obóz to była dla mojego dziecka walka o przetrwanie.

‍
W języku prawa‍

Kiedy rozmowa z nauczycielem nie pomaga, musisz udać się do dyrektora – uważa Maria Roszko. Ona również ma doświadczenie w radzeniu sobie z zastraszaniem córki – tyle że ze strony ukraińskich kolegów z klasy.

– Przez pierwszy miesiąc po ewakuacji mieszkałyśmy wSzczecinie – wspomina kobieta. – Tam była bardzo dobraszkoła, ale musiałyśmy przenieść się do Tychów. W miejscowej szkolespotykałyśmy się z prześladowaniami. Nie ze strony Polaków, ale Ukraińców.

Polscy nauczyciele nie od razu rozwiązali ten problem. Koledzy z klasy zwracali się do córki w wulgarny sposób, z brutalnymi aluzjami na tle seksualnym. Upokarzali ją, pokazywali jej filmy pornograficzne. I mówili, że dziewczyna nie rozumie ich żartów.

– Już wcześniej były z nimi problemy, ale przez ponad sześć miesięcy, dopóki nie zgłosiłam sprawy do dyrektora, nikt nie zwracał uwagi na skargi mojego dziecka. Niestety udało nam się powstrzymać nękanie tylko dzięki rozmowie „poza protokołem”. Po tej rozmowie rodzice chłopców podpisali dokument stwierdzający, że zostali ostrzeżeni w związku z zachowaniem swoich dzieci i są świadomi swojej odpowiedzialności. I że jeśli ich chłopcy ponownie dotkną mojej córki, a ja znów złożę skargę, zostaną ukarani grzywną za nienależyte wykonywanie obowiązków rodzicielskich i dostaną kuratora.

Nieoczekiwana reakcja dyrektora‍

Natalia Juszkiewicz miała nietypową sytuację: jej syn w pierwszej klasie został dziwnie potraktowany przez nauczycielkę.

– Przywiązała rękę syna do swojego ramienia sznurowadłem i tak chodziła z nim po klasie. Wszyscy się z niego śmiali. On też się śmiał, choć powiedział mi później, że bardzo się wstydził. Co ciekawe, nauczycielka sama opowiedziała mi o tym incydencie :„Muszę mieć go ciągle pod ręką”; „Zresztą w ogóle nie był zainteresowany lekcją”.

To było jeszcze przed inwazją, gdy w Polsce nie było tak wielu Ukraińców. Syn Juszkiewicz był jedynym Ukraińcem w klasie.

– Staram się zawsze być po stronie nauczyciela, uczę swoje dziecko słuchać starszych w domu – mówi Natalia. –  Ale kiedy zrozumiałam, że to nie on jest problemem, spisałam wszystkie dziwne zdarzenia z całego roku na kartce, nauczyłam się tego wszystkiego po polsku, poszłam do dyrektorki i wszystko jej opowiedziałam. To było bardzo trudne, bo nie znałam dobrze polskiego, czytałam niektóre rzeczy z kartki, siedziałam przed nią, jak na egzaminie.

Dyrektorka stanęła po mojej stronie i przeprosiła, prosząc, żebym nie przenosiła dziecka do innej szkoły. Bo to byłby ich porażka, że nie radzą sobie z pierwszoklasistą...
‍

I tak przenieśliśmy syna – i teraz wszystko jest w porządku, nowa nauczycielka znalazła właściwe podejście do syna. On jednak chodzi do psychologa z powodu niskiej samooceny. Ma traumę i dobrze pamięta swoją nieudaną pierwszą klasę.

Czy zmiana szkoły to dobre wyjście?‍

– Mój syn był też jedynym Ukraińcem w klasie. Dochodziło do nieporozumień między nim a kolegami – mówi Weronika Zarucka. – Rozmawiałam z wychowawczynią, poszłam do dyrektora, żeby zmienili mu klasę. Odmówili, bo inne klasy sportowe i dzieci musiały zdać egzamin, żeby się do nich dostać.

Problem rozwiązała dopiero zmiana szkoły. Kiedy wzięli nasze dokumenty, nie namawiali nas do pozostania. Ale my szybko wszystko podpisaliśmy – mimo że mój syn dobrze mówi po polsku, dobrze radził sobie z programem szkolnym i w momencie przeniesienia miał tylko dwie czwórki, a resztę szóstek. Zresztą żaden nauczyciel nie miał zastrzeżeń do jego zachowania.

Nie tak jak wszyscy‍

Olga Bałaban uważa, że to nieprzyjazna atmosfera w szkole wpłynęła na decyzję jej rodziny o zmianie. Nie tylko szkoły.

Olga ma wykształcenie pedagogiczne, mówi po angielsku i po polsku. Pracowała jako tłumaczka w tej samej szkole, w której uczyła się jej córka. – Moja Ewa rozpoczęła naukę w polskiej szkole w polskiejszkole3 marca 2022 roku–mówi.–Wtedy nikt nie miał pojęcia, co zrobić z naszymi dziećmi. Administracja, nauczyciele, uczniowie i rodzice przyjęli nas bardzo ciepło, co miało ogromny wpływ na nasze dzieci. Niemal natychmiast zaczęłam pracować w tej szkole jako tłumaczka. Moja córka jest grzeczną dziewczynką, a nauczyciele i rówieśnicy uwielbiają ją.

Kryzys zaczął się w tym roku.

Na początku nie zwracałam uwagi na skargi córki, ale później zdałam sobie sprawę, że to poważna sprawa. W klasie jest 11 chłopców i 5 dziewcząt. Wszystko zaczęło się od oskarżeń, że Ewa nie jest taka jak wszyscy. Nie poszła z nimi do Pierwszej Komunii, bo jest prawosławna i w ogóle jest jakaś dziwna...

Potem zaczęła się agresja w szatni. Ewie wytykano, że mówi po ukraińsku, choć jej polski jest prawie idealny. 

W tym roku poszłam na urlop macierzyński, więc nie rozmawiałam z nauczycielami i nie wiedziałam wszystkiego. W międzyczasie moja córka przestała interesować się szkołą, światem, po prostu się wyłączyła.

Poszłam do nauczycielki, by rozwiązać problem. Zrobiła, co mogła: sprowadziła psychologa, nauczycieli i zorganizowała spotkanie rodziców z dyrektorem. Na spotkaniu stało się dla mnie jasne, skąd bierze się agresja dzieci: z domu, od rodziców.

Po tych wszystkich działaniach agresja ustała. Za to koledzy z klasy zaczęli Ewę traktować, jak powietrze. Na podwórku, podczas popołudniowych zajęć, wszystko jest w porządku. Ale atmosfera w klasie sprawiała, że Ewa była ciągle przygnębiona. Postanowiliśmy spróbować nowego życia w Norwegii. Będzie trudniej, bo inny język i odległa kultura, ale może będzie łatwiej w relacjach z ludźmi.

Nauczycielka była niezadowolona

Co zrobić, jeśli w pobliżu nie ma innej szkoły i nie masz gdzie przenieść dziecka? Władysława Szepel postanowiła się nie poddawać. Jej walka o edukację syna wiązała się również z walką z jego lękami i kompleksami.

– Mykoła bardzo dobrze radził sobie w polskiej szkole średniej –wspomina. – W ciągu trzech miesięcy w szkole poprawił swoje umiejętności językowe na tyle, że z powodzeniem zdał egzamin ósmoklasisty i dostał się do polskiej szkoły o profilu informatycznym. Nie spodziewaliśmy się żadnych problemów.

Mykoła od razu wziął się do nauki. Z niektórymi nauczycielami nie mógł jednak znaleźć wspólnego języka i widziałam, jak zaczyna tracić zainteresowanie nauką i wiarę w siebie.

W pierwszej klasie technikum grożono mu wyrzuceniem ze szkoły z powodu oceny z matematyki, w drugiej klasie poprawiliśmy matematykę– także dlatego, że przyszedł nowy nauczyciel.

Zdarzyło się, że Mykoła miał konflikt z nauczycielką angielskiego. Uczyli się frazeologii i nauczycielka poprosiła go o zapisanie w zeszycie wyrażeń, których dzieci nie znały. Zapisał kilka, ale nauczycielce nie spodobało się, że jest ich tak mało. Wyjaśnił, że uczył się angielskiego w Ukrainie, i znał większość tych wyrażeń. Nauczycielka poprosiła go więc o przetłumaczenie ich na polski. Wtedy Mykoła zdał sobie sprawę, że zna te zwroty w języku angielskim i ukraińskim, ale nie w polskim.

Nauczycielka była niezadowolona. Wezwano mnie do szkoły.

Kiedy indziej zrobił zdjęcie tablicy z zadaniem – z nauczycielką w kadrze. To się jej nie spodobało.

– Jestem nieudacznikiem. Nic nie umiem i nic mi się nie uda –wciąż słyszałam to w domu.

Z pomocą przyszła mi pani Gosia, szkolna psycholożka. Po kilku rozmowach w jej przytulnym gabinecie przy filiżance herbaty mój syn nabrał chęci do odrabiania lekcji i zaczął szukać na YouTube odpowiedzi na pytania, na które nie znał odpowiedzi.

Pani Gosia przekonała Mykołę, że nie jest głupi – tylko profil informatyczny jest trudny. A jemu jest trudniej niż innym, bo jest z innego kraju i dopiero uczy się języka. Więc to normalne, że na początku jest w tyle. Ale już niedługo będzie mu łatwiej i nie powinien się poddawać.

Poradziła mi, bym angażowała syna w zajęcia integracyjne, które odbywają się w szkole: wycieczki, imprezy szkolne itp. Zaczęłam pozwalać mu jeździć na wszystkie wycieczki szkolne, po których dzieci zwykle się zaprzyjaźniają i stają się bardziej otwarte. 

I w drugim semestrze nagle zaczął dostawać piątki i szóstki. Żartowałam nawet, że może w trzeciej klasie będzie świetnym uczniem. Najważniejsze, żeby nie chorował i nie opuszczał zajęć.

– I muszę przestać się bać – dodał mój syn.