Unia Europejska dała Ukrainie historyczną szansę. Przed nami sprint i maraton

Konsekwencje mogą być katastrofalne

Zawieszenie amerykańskiej pomocy humanitarnej dla Ukrainy (pomoc wojskowa nie została zawieszona) wpłynie na wiele dziedzin życia: wynagrodzenia dla nauczycieli, pracowników służby zdrowia, urzędników służby cywilnej; cyberbezpieczeństwo i transformację cyfrową; odbudowę; wsparcie sektora energetycznego, rolnego, publicznego i mediów; reintegrację weteranów; dostawy leków i szczepienia; biznes; ewakuację ludności cywilnej ze strefy walk; wsparcie dla osób wewnętrznie przesiedlonych itd. A to tylko część obszarów w Ukrainie objętych dotychczas pomocą USAID.

W komentarzu dla Radia Liberty posłanka Inna Sowsun wyjaśnia, że pomoc USAID od początku inwazji była niezbędna dla budżetu Ukrainy. Jej zdaniem ten krytyczny obszar może ucierpieć najbardziej.

Według „Financial Times” amerykańscy urzędnicy z Biura Spraw Europejskich i Euroazjatyckich w Departamencie Stanu zwrócili się już do sekretarza stanu USA Marco Rubio o zrobienie wyjątku dla Ukrainy od nakazu zamrożenia pomocy USA dla innych krajów. „W tej chwili nie wiemy, czy wniosek ten zostanie zatwierdzony – w całości lub w części – ale z Waszyngtonu napływają pozytywne sygnały”– czytamy w e-mailu wysłanym 25 stycznia do pracowników USAID w Ukrainie.

26 stycznia Reuters opublikował szczegóły notatki, którą otrzymali pracownicy USAID. „Jesteśmy zobowiązani do wspierania prezydenta w realizacji jego wizji – napisał Ken Jackson, asystent administratora ds. zarządzania i zasobów. – Prezydent dał nam wspaniałą okazję, by zmienić nasze podejście do pomocy zagranicznej na nadchodzące dziesięciolecia – aby postawić Amerykę na pierwszym miejscu”.

Marco Rubio, nowy sekretarz stanu w gabinecie Trumpa, ogłosił te zmiany w przeddzień decyzji o zawieszeniu pomocy:

– Każdy dolar, który wydajemy, każdy program, który finansujemy, i każda polityka, którą wdrażamy, musi być uzasadniona trzema prostymi pytaniami: „Czy to czyni Amerykę bezpieczniejszą?”, „Czy czyni Amerykę silniejszą?”, „Czy to sprawi, że Ameryka będzie bardziej zamożna?”

Dlaczego pomoc USA została zamrożona

Przedstawiciele ukraińskich inicjatyw otrzymujących pomoc, z którymi rozmawiały Sestry, twierdzą, że spodziewali się zrewidowania przez nowy rząd USA polityki pomocy zagranicznej.

Podczas kampanii wyborczej Trump sprzeciwiał się udzielaniu pomocy zagranicznej, która zazwyczaj stanowi około 1% budżetu federalnego – z wyjątkiem sytuacji nadzwyczajnych, jak miało to miejsce w przypadku militarnego wsparcia Ukrainy. Skrytykował również wysokość środków przyznanych Ukrainie na obronę przed rosyjską agresją.

Jednak tym, co dla wielu odbiorców amerykańskiej pomocy jest szokujące, jest fakt, że decyzja ta wpłynęła na wcześniej uzgodnione programy, na które Kongres USA już przeznaczył fundusze. Podczas 90-dniowej przerwy na audyt i inspekcję wszelkie transakcje finansowe dotyczące projektów – nawet tych w trakcie realizacji, które wiążą się ze zobowiązaniami wobec wykonawców i pracowników – są zabronione. Niektórzy odbiorcy pomocy obawiają się, że po zakończeniu audytu nie wszystkie programy zostaną wznowione.

Pojawiają się nieoficjalne informacje, że programy, które podobno nie znajdują się w sferze zainteresowań nowej polityki rządu USA, zostaną zdecydowanie ograniczone. W szczególności te, które mają na celu ochronę praw kobiet, równości, integracji, sprawiedliwości społecznej i środowiska naturalnego

– Kierownik projektu uspokaja nas, że program może być kontynuowany. Nie ma paniki, ale [Amerykanie – red.] ostrzegają nas, że być może będziemy musieli zrezygnować z niektórych obszarów, takich jak zdrowie i prawa kobiet, równość płci itp. Nie możemy jeszcze w to uwierzyć – mówi nam anonimowo szef dużej ukraińskiej organizacji pozarządowej.

Uliana Mowczan, założycielka agencji Connection i ekspertka ds. komunikacji i pozyskiwania funduszy, podzieliła się z nami podobnym spostrzeżeniem:

– Trump wydał już osobny dekret o zamknięciu wszystkich biur i likwidacji stanowisk zajmujących się różnorodnością, równością, integracją i dostępnością (DEIA) oraz sprawiedliwością środowiskową. Bezpośredni cytat z zarządzenia jego administracji brzmi: „Administracja Bidena narzuciła nielegalne i niemoralne programy dyskryminacji pod nazwą 'różnorodność, równość i włączenie'... Oczekuje się, że będzie tak w przypadku wszystkich podobnych programów finansowania. Nie wiadomo jeszcze, czy będzie to miało również zastosowanie do programów przeciwdziałania przemocy”.

Można jednak założyć, że skoro administracja Trumpa uznaje przydatność pracy UNICEF, wsparcie dla dzieci i rodzin ma szansę pozostać priorytetem.

Jednak oficjalnego potwierdzenia tego stanowiska jeszcze nie ma. Anonimowy pracownik biura USAID w Kijowie powiedział Suspilne, że nie mają szczegółowych instrukcji dotyczących sposobu wdrożenia dyrektywy ani tego, czy będą wyjątki. Stosowny wniosek został już przekazany do Departamentu Stanu USA.

Jak decyzja Trumpa wpływa na Ukrainę

Decyzja administracji Donalda Trumpa wywołała silne reakcje społeczności ukraińskiej. „Zradofile” są przekonani, że USA to partner niewiarygodny, i powołują przykład Afganistanu, który ich zdaniem został porzucony przez Amerykanów.

Podobne obawy podzielają ci, którzy pracują w sektorze publicznym i są zaangażowani w dyskusje na temat decyzji o zawieszeniu pomocy: „Istnieje obawa, że Ukrainie zostanie narzucony niesprawiedliwy ‘pokój’, powrót do rosyjskiej agendy, a ludzie, którzy pracowali nad zapewnieniem demokracji, wolności i praw człowieka, zostaną pozostawieni sobie samym lub staną się wrogami”.

Są też tacy, którzy cieszą się z wiadomości, że „grantobiorcy Sorosa” zostaną bez funduszy

Inni nie pochwalają co prawda zawieszenia pomocy, lecz rozumieją pragnienie administracji Trumpa, by sprawdzić efektywność wydatków. Na przykład Wołodymyr Omelian, były minister infrastruktury Ukrainy, obecnie członek Sił Zbrojnych Ukrainy, napisał na FB: „Moim skrytym życzeniem jest, aby po wznowieniu pomocy co najmniej połowa środków z działań antykorupcyjnych została skierowana na dobre zarządzanie – stworzenie warunków do przyciągnięcia do służby cywilnej prawdziwie profesjonalnych, oddanych ludzi ”.

Według Oksany Kujancewej, członkini zarządu Fundacji Charytatywnej „Wschód SOS” i założycielki „Przytulna Space”, ogólnokrajowej sieci wsparcia psychospołecznego i prawnego, nie wszyscy w Ukrainie rozumieją, jak potężna była pomoc USA i jak bardzo jej utrata zagraża głównym beneficjentom tego wsparcia:

– Nasza fundacja działa od 2014 roku, a we współpracy z USAID – od 2022 roku. Dzięki temu wsparciu stworzyliśmy sieć bezpiecznych przestrzeni w Zaporożu, Charkowie, Mykołajowie, Czerkasach, Winnicy i Kropywnickim, gdzie zapewniamy pomoc psychospołeczną i prawną dorosłym, a także organizujemy zajęcia dla dzieci.

W ciągu dwóch lat ponad 50 tysięcy przesiedleńczyń wewnętrznych otrzymało wsparcie w ramach sieci. Od 2023 r. USAID finansuje połowę kosztów ewakuacji z obszarów frontowych

Od 2022 r. ponad 88 tysięcy osób (w tym 12 100 osób o ograniczonej sprawności ruchowej) opuściło strefę działań wojennych. Przy wsparciu USAID naprawiamy domy w obwodach charkowskim i donieckim, które zostały uszkodzone w wyniku ostrzału i w których nadal mieszkają ludzie – naprawiamy dachy i drzwi, wstawiamy nowe okna.

Obecnie fundacja prowadzi działania współfinansowane przez niemieckie Ministerstwo Spraw Zagranicznych, regularnie gromadzi fundusze od różnych darczyńców, zbierając prywatne darowizny za granicą. I ma nadzieję, że nie będzie musiała czekać aż 90 dni na reaktywację programu USAID.

Według Otara Dowżenki, dyrektora kreatywnego Lwowskiego Forum Mediów, jeśli amerykańskie finansowanie nie wróci lub zostanie radykalnie zmniejszone, do końca 2025 r. z ukraińskiej przestrzeni znikną dziesiątki, jeśli nie setki mediów, wśród nich wiele bardzo wartościowych.

Dowżenko wyjaśnia, że przed 2022 r. ukraiński rynek medialny został osłabiony, ponieważ w ciągu ostatnich kilku lat otrzymał dwa potężne ciosy: najpierw był kryzys gospodarczy, wywołany w 2014 r. przez rosyjską agresję, potem kryzys w 2020 r., spowodowany epidemią koronawirusa. Z początkiem inwazji na pełną skalę dwa główne źródła przychodów mediów komercyjnych – reklama i sprzedaż treści – na pewien czas zniknęły. Rosjanie zniszczyli lub przejęli sieci telewizyjne i radiowe oraz redakcje, wielu pracowników mediów zostało zabitych, a większość pozostałych jest dziś na wygnaniu.

Jednocześnie właściciele mediów – politycy, oligarchowie, biznesmeni z ambicjami politycznymi – odmówili ich dotowania, ponieważ w czasie wojny w kraju nie ma wyborów, więc media nie mogą zapewnić „wyborczych dywidend”. W tych okolicznościach dotacje stały się jedynym sposobem na przetrwanie dla wielu ukraińskich redakcji.

– Typowa dla wielu regionów sytuacja, w której jest kilka wartościowych mediów, przejrzystych, odpowiedzialnych i wolnych od wpływów politycznych, mediów w dużej mierze jest możliwa dzięki dotacjom – mówi Dowżenko. – To właśnie te media ucierpią najbardziej i prawdopodobnie zostaną zamknięte

Media, które np. biorą pieniądze od lokalnych władz, by robić im PR, te, które nadal są finansowane przez swoich właścicieli lub publikują materiały kryptoreklamowe, będą miały większe szanse na przetrwanie. Chociaż amerykańskie pieniądze nie są jedynym źródłem dotacji, są one najważniejsze i największe. Anulowanie programów grantowych mających na celu wspieranie różnorodności – praw kobiet, mniejszości, równości, LGBT itp. – też będzie miało fatalne konsekwencje. Granty te umożliwiały bowiem mediom o ograniczonych zasobach zwrócenie uwagi na tematy rzadko będące w centrum zainteresowania przeciętnego ukraińskiego newsroomu. Nie oznacza to, że takie tematy nie będą poruszane w ogóle. Jednak bardzo odbije się to na ilości i jakości materiałów. A co za tym idzie – na ochronie kobiet i mniejszości.

<frame>Agencja Stanów Zjednoczonych ds. Rozwoju Międzynarodowego (USAID) jest instytucją rządową założoną w 1961 roku w celu zapewnienia pomocy międzynarodowej. USAID przyciąga inwestycje i wspiera 29 obszarów w 158 krajach. Według informacji na stronie internetowej tej agencji od początku inwazji dostarczyła ona Ukrainie pomoc humanitarną o wartości 2,6 mld dolarów. Ponadto ASAID przeznaczyła 5 mld dolarów na projekty rozwojowe i kolejne 30 mld dolarów w ramach bezpośredniego finansowania z budżetu. <frame>

Melania Kryh: Kim jesteś Sofia?

Sofiia Tuholukova: Po pierwsze i najważniejsze: jestem dumną Ukrainką. A poza tym jestem artystką i studiuję prawo.

Gdy miałam 16 lat, wybuchła rewolucja na Majdanie. Nie mogłam tylko oglądać jej w telewizji, założyłam zespół muzyczny w rodzinnym Dniprze – rosyjskojęzycznym mieście w środkowej Ukrainie. Chodziło o ożywienie ukraińskiej tożsamości i kultury. Braliśmy na warsztat ukraińskie pieśni i nadawaliśmy im nowy, świeży charakter. 

Ku mojemu zaskoczeniu ludzie to pokochali – stare pieśni uderzyły w czułą strunę. Graliśmy na festiwalach, nawet zauważono nas w szkole. To było wspaniałe, że komuś spodobała się muzyka śpiewana w języku ukraińskim, o którym mówiono, że to „język biedy”. Niby niewiele, ale trochę zmieniliśmy swoim graniem w postrzeganiu ukraińskiego. Bardzo jestem z tego dumna. 

Zgłosiłam się do programu FLEX – dziesięciomiesięcznej wymiany dla młodzieży z krajów postsowieckich do USA. Mimo ograniczonego angielskiego udało mi się opowiedzieć o moim muzycznym projekcie. I dostałam się! Byłam dumna, bo znalazłam się w 2 procentach tych, których przyjęto. Myślę, że przeważył mój patriotyzm, nie tylko w słowach, ale i w działaniu. I wyjechałam do USA, a to zmieniło moje życie.

Ale wróciłaś do Europy. 

Po powrocie z USA złożyłam podanie do amerykańskiej szkoły z internatem w Szwajcarii. Skończyłem studia w Szwajcarii, a następnie wyjechałam do Belgii na studia licencjackie. Początkowo chciałam zostać dyplomatką, więc wybrałem Belgię, centralny ośrodek europejskiej polityki i dyplomacji.

Belgia jednak nie wypaliła. Kobiecie w Brukseli jest trudno ze względu na wysoki wskaźnik przestępczości i nie czułam się bezpiecznie. Po czterech miesiącach przerwałam studia i wróciłam do Szwajcarii.

To był rok rosyjskiej inwazji na pełną skalę. Czułam, że moje życie się rozpada

Byłam z powrotem w Szwajcarii, bez pewności co dalej, nie mogłam wrócić do Ukrainy z powodu wojny.

Kiedy wybuchła wojna cała maja szkoła zebrała pieniądze na pomoc Ukrainie. Grałam na koncertach charytatywnych dla ukraińskich dzieci. Udało nam się również wydostać z Ukrainy moją mamę, kuzyna i kuzynkę - dołączyli do mnie. Dwóm innym rodzinom pomogliśmy przedostać się do Niemiec. 

Aplikowałam na 18 amerykańskich uczelni. Pierwszą ofertę dostałam z New York University w Abu Dhabi, gdzie teraz studiuję. 

‍

Czy reszta Twojej rodziny nadal jest w Ukrainie? 

Mój kuzyn wrócił do Ukrainy, mama została w Szwajcarii. 

Jak żyje się młodemu człowiekowi, gdy jego rodzina jest rozsiana po całym świecie?

Świat jest pogrążony w chaosie. Trudno to ogarnąć rozumem, że ta wojna ciągle trwa.

Ale ważne jest, aby wspierać naszych starszych rodziców, gdziekolwiek się znajdują. Myślę o mojej mamie, która przed wojną zawsze mieszkała w Ukrainie. Jej angielski byłkiepski, ale powiedziałam jej: „Jestem z Tobą w tej podróży do dobrego życia w Szwajcarii”. 

Jako jedynaczka czuję wielką odpowiedzialność za mamę. Wiedziałam, że wyjadę dalej na studia, więc wymyśliłam, że stworzę dla niej społeczność, w której będzie czuła oparcie.

Przedstawiłam ją różnym znajomym. Gotowałyśmy ukraińskie pierogi, vareniki i obdarowywaliśmy nimi ludzi w dowód wdzięczności za pomoc. A było za co dziękować. Ludzie byli niezwykle pomocni, robili wszystko, żebyśmy nie pogrążyły się w rozpaczy, przypominało nam to, że na końcu ciemnego tunelu jest światło.

Namówiłam mamę, żeby nauczyła się angielskiego. Teraz płynnie mówi po angielsku i uczy się francuskiego, bez którego nie da się żyć w szwajcarskiej wiosce. Ma 45 lat i wciąż chce się uczyć.

Czasy są traumatyczne, ale życie się nie kończy.  To jest moje przesłanie dla ukraińskich kobiet, z których większość wychowała się w tradycyjnych społecznościach, gdzie wszystko kręciło się wokół mężczyzn. Teraz są na uchodźstwie, z dziećmi, ale bez partnera.

I to jest wielka zmiana.

I tu, na zachodzie, jest wiele możliwości, wiele otwartych drzwi. Mówią dziewczynom: sprawdź, jakie uczelnie w kraju, w którym jesteś dają ci możliwość skorzystania z bezpłatnych kursów w dziedzinie, która Cię interesuje. Nie bój się z nich skorzystać, bez względu na to, czy masz 45, czy 65 lat. Pomoże ci to zintegrować się, otworzyć na nowych znajomych, również spoza środowiska ukraińsko, czy rosyjskojęzycznego. A takie relacje są niezbędne.

Studiujesz prawo. Czy myślisz, że może Ci się przydać w kontekście Ukrainy i jej przyszłości?

Oczywiście. Wybrałam prawo, bo nie mogłam zrozumieć, jak to się stało, że sprawy doszły do punktu, kiedy nasze prawa jako ludzi przestały istnieć. Teraz to mój obowiązek, żeby pomóc Ukraińcom domagać się swoich praw, które Rosja tak brutalnie chce nam odebrać. Musimy je znać, żebyśmy byli odpowiedzialnymi, zaangażowanymi obywatelami, którzy kształtują przyszłość kraju. 

Jak radzi sobie Twoja rodzina?

Właśnie w Ukrainie urodził się mój kuzyn. On i cała rodzina żyją w ciągłym zagrożeniu, ciągle lecą na nich bomby.

Nie mogę zrozumieć, dlaczego nie chcą wyjechać, dla mnie bezpieczeństwo jest najważniejsze. Ale oni mi mówią: Jesteśmy rodziną, skoro nie możemy wyjechać wszyscy, zostaniemy tutaj.

Jest wiele takich rodzin. I ja to rozumiem. Wyobraź sobie, że pracujesz całe życie, tworzysz rodzinę, budujesz dom – nie da się ot tak po prostu odejść z takiego miejsca. 

Smuci mnie, że Ukraina, która była dla mnie symbolem wolności i oporu, stała się miejscem, gdzie dochodzi do niesprawiedliwości.

Walczą biedni, bogaci żyją nietknięci – albo mają pieniądze, żeby się wykupić ze służby albo dawno wyjechali za granicę. To frustrujące.

Wyobraź sobie, ze jesteś młodym mężczyzną w Ukrainie, idziesz do supermarketu, a tu zatrzymuje się autobus, każą Ci wsiadać i jedziesz na front. Nie pozwolą Ci nawet pożegnać się z rodziną.

Czy w ten sposób naprawdę walczymy o wolność i demokrację? To rozdzierające serce. Koszt ludzkiego życia, który płacimy każdego dnia, jest nie do zniesienia.... To musi się skończyć.

O jakiej Ukrainie marzysz?

O unikalnym państwie, które jest pomostem między Wschodem i Zachodem. Silne między Rosją i Europą Zachodnią. Państwie, w którym wszyscy chcieliby żyć.

Zobacz, nas Słowian łączy tak wiele, historia, kultura, religia. Ludzie to czują. Kiedy się poznałyśmy zaraz nawiązałyśmy więź, zrozumiałyśmy się. Czuję się z Tobą dobrze, nie muszę przed Tobą niczego udawać.

Wiele osób na Zachodzie tego nie rozumie. Często jesteśmy postrzegani jako zbyt surowi, szczerzy, dosadni.

Więc nasza siła leży w naszej współpracy. Musimy siebie wzajemnie słuchać, wspólnie pokonywać trudności i trzymać się szacunku oraz braterstwa.

Jakie nadzieje wiążesz z Ojczyzną?

Ukraina przetrwa jeśli zbuduje prawdziwie odporną, samowystarczalną gospodarkę. Musimy zidentyfikować unikalne zasoby, które uczynią nas stabilnymi i niezależnymi. I na nie postawić.

Nasze rolnictwo jest już ogromnym atutem - ukraińska pszenica jest wszędzie, od francuskich rogalików po inne podstawowe produkty na całym świecie. Chcę jednak, byśmy wyszli poza rolnictwo, byśmy znaleźliinne sektory, w których możemy się wyróżnić i stać się niezbędni światu. Mam nadzieję, że osiągniemy punkt, w którym nie będziemy stale zależni od pomocy z zewnątrz tylko po to, aby przetrwać.

Na poziomie społecznym mam nadzieję, że znajdziemy sposoby na uzdrowienie i ponowne połączenie, pomimo ogromnej traumy i gniewu, które wielu z nas odczuwa.

Marzę o Ukrainie, w której ten gniew nie jest tłumiony, ale kierowany na odbudowę, na wzmocnienie naszych społeczności, na jedność, która jest jeszcze silniejsza niż wcześniej 

A w szerszej skali, mam nadzieję na stabilne, dyplomatyczne relacje z naszymi sąsiadami, w tym z tymi, w tym z tymi, z którymi mamy trudną historię. Rozumiem frustrację i gniew - jestem jej częścią. 

Ale na poziomie osobistym zawsze zadaję sobie pytanie: Co mogę zrobić z tą energią? Jak mogę ją konstruktywnie wykorzystać? Wierzę, że jako naród musimy wykorzystać całą naszą inteligencję i zasoby, aby zbudować silną gospodarkę. Znaleźć sposoby, w których nasze interesy mogą być nawet zbieżne z interesami innych, w tym z Rosją. Jeśli uda nam się osiągnąć punkt, w którym będziemy mieli coś wartościowego do zaoferowania, będziemy mieli większą przewagę. Ponieważ ostatecznie wojna toczy się o władzę i zyski - ale dlaczego walutą miałoby być ludzkie życie? Mam nadzieję, że uda nam się zbudować coś tak silnego, że będziemy negocjować z pozycji siły, a nie desperacji. 

Jak wzmocnić państwo ukraińskie?

Choćby inwestując w system opieki zdrowotnej, bo to nam zapewni odporność.Silna infrastruktura zdrowotna jest tak samo istotna dla naszego bezpieczeństwa narodowego jak dobre wojsko, ponieważ zapewnia obywatelom bezpieczeństwo i dobre samopoczucie,

W pewnym momencie wygramy tę wojnę. Pytanie brzmi, jakiego rodzaju kraj będziemy mieli po niej? Musimy nadal rozwijać naszą opiekę zdrowotną, edukację, IT i inne sektory gospodarki, aby Ukraina była nie tylko odporna na zagrożenia zewnętrzne, ale także silna i kwitnąca od wewnątrz. 

Chodzi o zbudowanie kraju, który będzie w stanie utrzymać się samodzielnie, niezależnie od tego, co nas spotka. 

Na świecie jest teraz tak trudny czas, w którym łatwo jest zostać w tyle i po prostu leżeć w łóżku, dygotać ze strachu. Smutno mi, gdy widzę, jak łatwo jest czuć się pokonanym w takich czasach. 

Moim celem jest przekazanie tej wiedzę z powrotem do Ukrainy, aby pomóc ludziom zobaczyć, że możemy pracować mądrzej, więcej i lepiej, aby zbudować kraj, w którym naprawdę chcemy żyć. 

Zacznijmy od skupienia się na własnych dzielnicach - naszych ulicach, ogrodach, miastach. To mój ostateczny cel: zainspirować do lokalnych zmian, które przerodzą się w coś znacznie większego 

Zdecydowanie się z tym zgadzam, ponieważ mam podobne odczucia, jeśli chodzi o Polskę. Chcę pracować, aby uczynić ten kraj lepszym miejscem. 

Mam wielu przyjaciół, którzy przyjechali do Polski, niektórzy ruszyli dalej, a inni zostali, w tej podróży jest tyle odwagi. Nie każdyUkrainiec jest idealny, ale jestem wdzięczna za tę więź między nami, miedzy Polakami i Ukraińcami. Wierzę, że możemy się rozwijać razem i wspierać. 

Dziękuję Ci bardzo za tę rozmowę. Slava Ukraini!

Wielu postrzega rok 2025 jako czas, w którym „wszystko musi się skończyć” – a przynajmniej musi skończyć się wojna rosyjsko-ukraińska, której zakończenie emocjonalnie obiecywał Donald Trump podczas swojej kampanii wyborczej. Zmiana władzy w Stanach Zjednoczonych to jednak tylko wierzchołek góry lodowej zmian, na które powinniśmy zwrócić uwagę.

Nikt nie może z całą pewnością stwierdzić, że wojna rosyjsko-ukraińska rzeczywiście zakończy się w 2025 roku

Wymagałoby to bowiem nie tylko chęci Trumpa czy zgody ukraińskiego prezydenta Wołodymyra Zełenskiego. Zakończenia wojny musiałby chcieć także Putin, a nowy amerykański prezydent musiałby mieć na swojego rosyjskiego odpowiednika większy wpływ niż odchodząca administracja.

Nikt jednak nie wie, jakie są te dźwignie wpływu. Nie wie tego zwłaszcza sam Trump, który zdaje się chcieć porozumienia z rosyjskim przywódcą. A może nie? W końcu ostatnio, gdy mówi o zakończeniu wojny rosyjsko-ukraińskiej, w głosie Trumpa brakuje pewności siebie...

Możemy tylko mieć nadzieję, że nowy lokator Gabinetu Owalnego nie wie czegoś, czego nie wiedzą inni – i że będzie w stanie odpowiednio ocenić poziom wyzwań związanych z wojną rosyjsko-ukraińską

Kolejnym ważnym wyzwaniem dla cywilizowanego świata są „wojny hybrydowe” Rosji i Chin. W 2016 r., kiedy dyskutowano o domniemanej ingerencji Moskwy w wybory prezydenckie w USA, chodziło głównie o ataki hakerskie i wycieki informacji.

Dziś, jak pokazały wybory prezydenckie w Rumunii, miejsce hakerów zajęli menedżerowie mediów społecznościowych i założyciele komunikatorów. Ta nowa technologia zagraża wielu społeczeństwom, w których obywatele głosują kierując się nie swoimi poglądami, ale emocjami. Otwiera to szerokie możliwości dla oszustów, w tym wielu prawdziwych agentów wpływu Moskwy.

Nawiasem mówiąc, jeśli wyobrazimy sobie, że rok 2025 rzeczywiście będzie rokiem „zamrożenia” wojny rosyjsko-ukraińskiej i utoruje drogę do wyborów w Ukrainie, może to stać się problemem również dla ukraińskiego społeczeństwa. Jestem pewien, że w rosyjskiej stolicy już przygotowują się na taki obrót wydarzeń.

A co, jeśli wojna rosyjsko-ukraińska będzie kontynuowana z taką samą siłą? Może to doprowadzić nie tylko do problemów w samej Ukrainie, ale także do rozszerzenia konfliktu

Nie ma potrzeby dowodzić, że Moskwa i Pekin wykorzystują konfrontację w Europie, by osłabić Stany Zjednoczone, podzielić Zachód i wzmocnić wpływy autorytarnych reżimów w globalnej polityce i gospodarce. Trend ten będzie się nasilał, jeśli kraje demokratyczne nie będą przygotowane na sprostanie wyzwaniu.

Teraz sposoby reagowania będą zależeć od stanowiska nowej administracji USA i tego, jak szybko zostanie ono sformułowane. Tak czy inaczej, będziemy musieli poczekać kilka miesięcy, by się przekonać, jak będzie działał „prawdziwy Donald Trump” – nie ten z wieców wyborczych. Tyle że Putin i Xi Jinping nie będą czekać...

Nie oznacza to oczywiście, że w procesie politycznym nie mogą pojawić się „łabędzie” – czarne lub białe – które zmienią wszystko w ciągu zaledwie kilku dni, jak to było np. w przypadku upokarzającego upadku dyktatury Baszara al-Asada w Syrii

Ten upadek również powinien być lekcją, która uświadomi nam, jak ważne jest, by wytrwale przygotowywać swój sukces, by nie przegapić swojego czasu. I jak ważne jest utrzymanie wsparcia sojuszników, od których jesteś zależny. W końcu sojusznicy syryjskich rebeliantów, choć są praktycznie uwięzieni w jednej małej prowincji Syrii, w ostatnich latach tylko zwiększali swoje wpływy w regionie. A sojusznicy Assada – Rosja, Iran i Hezbollah – tylko je tracili.

Dla sukcesu Ukrainy – i naszego wspólnego sukcesu – musimy więc zwiększyć swoje wpływy i zaangażowanie oraz ograniczyć możliwości autorytarnych reżimów, które zagrażają naszej wspólnej wolności i dziedzictwu. I nie powinniśmy zakładać, że droga do tego sukcesu nie może szybka. Doświadczenie Syrii pokazuje, że być może musimy po prostu odpowiednio zaplanować nasze działania i osiągnąć cele we właściwym czasie.