Zostań naszym Patronem
Dołącz do nas i razem opowiemy światu inspirujące historie. Nawet mały wkład się liczy.
"Ukraińscy uchodźcy spowodowali epidemię HIV w Polsce" i "plagę pluskiew" we Francji – to próbka kłamstw, które Rosja wykorzystuje do dyskredytowania Ukraińców za granicą. „Dezinformacja rozprzestrzenia się nie tylko w mediach społecznościowych, ale nawet szanowani europejscy politycy padają jej ofiarą” -czytamy w nowym raporcie analitycznym Centrum Przeciwdziałania Dezinformacji (CPD).
W jaki sposób Rosja rozpowszechnia swoje kłamstwa w Europie i jak to wpływa na wizerunek oraz życie ukraińskich uchodźców? Alina Jurij, starsza analityczka w CPD, wyjaśnia to w wywiadzie dla Sestr
Maryna Stepanenko: Polska udzieliła schronienia około milionowi Ukraińców i zajmuje drugie miejsce w Europie pod względem liczby ukraińskich uchodźców. Jak Rosja atakuje ich swoimi kampaniami dezinformacyjnymi?
Alina Jurij: Po pierwsze, rozpowszechniając kłamstwo, że napływ ukraińskich uchodźców do Polski doprowadził do wzrostu liczby zakażeń wirusem HIV. Pojawiły się również doniesienia, że napływ ukraińskich uchodźców do Polski wywołał „wzrost przestępczości”.
Ponadto odnotowaliśmy przypadki, w których rosyjska propaganda, rozpowszechniając fałszywe filmy, próbowała udowodnić, że Ukraińcy zachowują się w Polsce niezgodnie z prawem i dobrymi obyczajami.
Na przykład warto wspomnieć o fałszywych wiadomościach o przymusowej eksmisji ukraińskich uchodźców z powodu niepłacenia rachunków.
Jaka była reakcja Polaków na te kłamstwa?
Nie odnotowaliśmy żadnej pozytywnej reakcji. Zadziałała szybka, bardzo skuteczna w Polsce komunikacja. Szybko reagują urzędnicy i organizacje pozarządowe.
Rosja próbuje również zniesławić kraje UE w oczach Ukraińców i Rosjan. Czy Polska znalazła się na tej liście? I jakich opowieści użył przeciwko niej Kreml?
Europę demonizują wysocy rosyjscy urzędnicy, w tym minister spraw zagranicznych Rosji Siergiej Ławrow i Maria Zacharowa, dyrektorka Departamentu Informacji i Prasy rosyjskiego MSZ.
Co robią? Opowiadają, że w Europie, zwłaszcza w Polsce, źle traktuje się ukraińskie kobiety oraz że „Polacy popierają ekstradycję ukraińskich uchodźców”.
Jednak najważniejsze kłamstwa dotyczą dzieci. Mają być odbierane rodzicom i stawać się ofiarami handlu ludźmi.
Po co Rosjanie to robią?
Chcą zdyskredytować naszych europejskich partnerów ,przeciwstawiając swoje wartości, rzekomo lepsze, wartościom europejskim. Robią to także w odniesieniu do tych Ukraińców, którzy przedostali się do Rosji już podczas inwazji.
Chcą też wywrzeć wpływ na publiczność międzynarodową. Robią to, by odwrócić uwagę od swoich przestępczych działań wobec ukraińskich dzieci. To, co robią jest jasne dla świata i zostało udowodnione.
Ale oni próbują przenieść uwagę na kraje europejskie, krzycząc: „To nie my, to oni źle traktują ukraińskie dzieci!”.
Jakie metody i miejsca w internecie Rosja wykorzystuje do rozpowszechniania fałszywych informacji o Ukrainie i uchodźcach?
Wypowiedzi wysokich urzędników państwowych, propagandowe media rządowe i sieci społecznościowe to najważniejsze elementy kampanii przeciwko ukraińskim uchodźcom.
Sieci społecznościowe są wykorzystywane szczególnie w celu skłócenia Ukraińców i dyskredytowania ukraińskiego rządu oraz rządów krajów europejskich.
Do rozpowszechniania fałszywych informacji wśród Ukraińców Rosja wykorzystuje konta na Telegramie. Do okłamywaniem publiczności międzynarodowej – fałszywe strony, które naśladują prestiżowe strony światowych mediów i instytucji. Aktywnie wykorzystywane są też obcojęzyczne media Federacji Rosyjskiej.
Czy są jakieś regiony i kraje, w których rosyjska dezinformacja jest szczególnie aktywna? Jeśli tak, to z czego to wynika?
Rosja koncentruje się w dezinformacji na temat ukraińskich uchodźców w tych krajach, w których jest ich najwięcej. To Polska i Niemcy.
Jest również aktywna w przestrzeni języka hiszpańskiego, bo chce zdobyć popleczników w Ameryce Łacińskiej. Systematycznie pracuje też w krajach afrykańskich, by zdyskredytować władze Ukrainy. W taki sposób przeciwstawia się wysiłkom dyplomatyczny Ukrainy, która rozwija relacje z krajami Globalnego Południa.
Centrum Przeciwdziałania Dezinformacji jest jedną z organizacji, które analizują i obalają rosyjską dezinformację. Kłamstwa szybko rozprzestrzeniają się w sieci. Ale co z faktami, które te kłamstwa obalają? Są skuteczne?
Komunikujemy się za pośrednictwem anglojęzycznej strony internetowej, profili na serwisie X i Telegram, a także współpracujemy z międzynarodowymi partnerami.
Jeśli widzimy jakieś fake newsy, na przykład w Polsce, wysyłamy sprostowania do naszych polskich partnerów. Oni zawsze są gotowi nas wesprzeć, dzięki czemu rosyjskie kampanie nie są specjalnie skuteczne.
Ważne jest, żeby zrozumieć, że rosyjska kampania, dyskredytując ukraińskich uchodźców, nie jest tylko wymierzona w nich, ale też w państwo ukraińskie na arenie międzynarodowej.
Jakie trendy dostrzega Pani dziś w rosyjskiej propagandzie?
Rosja jest rzekomo gotowa i chętna do negocjacji, a Ukraina i nasi zachodni partnerzy nie chcą negocjować i zatrzymać wojny. Główna narracja jest taka, że to Zachód chce, żeby wojna trwała.
Odnotowaliśmy również rozprzestrzenianie się materiałów przeciwko integracji europejskiej i euroatlantyckiej Ukrainy. Tendencja ta była szczególnie widoczna podczas szczytu NATO w Waszyngtonie, na którym omawiano wiele kwestii ukraińskich, w tym sprawę dostaw broni i przystąpienia Ukrainy do Sojuszu.
Rosja dyskredytuje również ukraińską politykę. Było to szczególnie widoczne podczas Szczytu Pokoju[odbył się w Szwajcarii w dniach 15-16czerwca – red.]. Już się przygotowują do następnego spotkania.
Ponadto po ostrzale przeprowadzonym przez Federację Rosyjską w dniu 8 lipca, kiedy został zniszczony szpital dziecięcy Ochmatdit, rosyjscy propagandziści rozpoczęli kampanię mającą na celu przerzucenie odpowiedzialności za tę zbrodnię na Ukrainę i kraje zachodnie.
Jakiej rady mogłaby Pani udzielić ukraińskim uchodźcom, by skuteczniej bronili się przed dezinformacją?
Żyjemy w erze mediów społecznościowych.
Każdy może zostać usłyszany. Jeśli ludzie widzą, że jakaś kampania jest wymierzona przeciwko nim, powinni o tym pisać i mówić.
Jeśli otrzymują wiadomości z pogróżkami na swoje telefony, to te przypadki należy zgłaszać na policję, a nie milczeć.
Jak możemy przezwyciężyć rosyjską dezinformację w dłuższej perspektywie?
Musimy zrozumieć, że przed inwazją obecność Ukrainy w międzynarodowej przestrzeni informacyjnej była bardzo słaba. Teraz jest silniejsza.
W przyszłości musimy prowadzić aktywną komunikację na najwyższym szczeblu państwa. Konieczne jest również zaangażowanie społeczeństwa, organizacji pozarządowych itp. Potrzebne jest też dalsze zwiększanie poziomu naszej obecności w przestrzeni informacyjnej różnych krajów.
Powinniśmy rozwijać programy rządowe, które uczą ludzi umiejętności korzystania z mediów. To ważne, bo po wojnie staniemy przed problemem „straumatyzowanego społeczeństwa”, podatnego na wrogi przekaz i dezinformację.
Zarówno Centrum Przeciwdziałania Dezinformacji, jak wiele innych organizacji pozarządowych już pracuje nad poprawieniem umiejętności korzystania z mediów przez obywateli Ukrainy.
To pierwsza bardzo ważna sprawa. Druga to zwiększenie obecność i Ukrainy w mediach na świecie.
Ukraińska dziennikarka. Pracowała w ukraińskim wydaniu Radio France international. Była starszą redaktorką anglojęzycznego projektu Multimedialnej Platformy Transmisji Zagranicznych Ukrainy. Pełniła funkcję felietonistki międzynarodowego działu wiadomości na kanale Inter TV. W przeszłości zajmowała się także filmowaniem dokumentalnym. Obecnie prowadzi ukraińskojęzyczny projekt YouTube jako scenarzystka.
Zostań naszym Patronem
Dołącz do nas i razem opowiemy światu inspirujące historie. Nawet mały wkład się liczy.
