Wybory w Niemczech: wyniki, osobliwości i przyszły kurs kraju

Brytyjski premier Keir Starmer wzywa, by nie pozwolić Putinowi na „gierki” z zawieszeniem broni w Ukrainie. Według niego Moskwa próbuje zyskać na czasie, więc Zachód nie powinien ograniczać presji, a raczej zwiększyć wsparcie dla Kijowa.

15 marca Starmer zorganizował internetowe spotkanie „koalicji chętnych”, a 20 marca europejscy dowódcy wojskowi omówią w Wielkiej Brytanii możliwość zorganizowania misji pokojowej w Ukrainie. Mocarstwa zachodnie przechodzą do „fazy operacyjnej” zapewnienia Ukrainie bezpieczeństwa, która obejmuje zarówno pomoc wojskową, jak nałożenie na Rosję surowszych sankcji.

Co oznacza ta nowa faza wsparcia dla Ukrainy? Czy misja pokojowa jest możliwa – a jeśli tak, to na jakich warunkach? Rozmawiamy z emerytowanym brytyjskim generałem Richardem Shirreffem, byłym zastępcą Naczelnego Dowódcy Sił Sojuszniczych w Europie.

Jedyny sposób: pokonać Rosjan

Maryna Stepanenko: Panie generale, jaką rolę mogą odegrać międzynarodowe siły bezpieczeństwa, które przystąpiłyby do „koalicji chętnych”? Jakich konkretnych kroków można oczekiwać od krajów europejskich, zwłaszcza od Wielkiej Brytanii?

Richard Shirreff: Jedyną rolą wartą omówienia jest powstrzymanie przyszłej rosyjskiej inwazji na Ukrainę. Wyzwanie jest oczywiste: za pośrednictwem ministra spraw zagranicznych Siergieja Ławrowa Rosja już powiedziała, że nie zaakceptuje europejskich sił pokojowych w Ukrainie po zawieszeniu broni. Oznacza to, że Rosja powinna zostać zmuszona do ich zaakceptowania, a jedynym sposobem na to jest pokonanie Rosjan.

Rosja musi zrozumieć, że nigdy nie będzie w stanie osiągnąć swoich celów w Ukrainie, lecz tego przesłania brakuje w obecnych dyskusjach. Każda siła [którą zorganizuje Europa – red.] musi być w stanie przewyższyć siłę Rosji.

Siły liczące 30 000 żołnierzy, bez ciężkiego uzbrojenia, nie mają sensu

Potrzeba znacznej liczby żołnierzy, obrony powietrznej, precyzyjnych pocisków dalekiego zasięgu i wszystkich zdolności niezbędnych do walki z Rosją. To ogromne zadanie. Siły pokojowe muszą pokryć do 1200 kilometrów linii frontu, prowadząc rozpoznanie i nadzór. Cokolwiek mniejszego będzie nieskuteczne.

Dlaczego Wielka Brytania nie zaprosiła przedstawicieli państw bałtyckich na pierwsze spotkanie przywódców na początku marca? Doprowadziło to do incydentu dyplomatycznego. Czy te państwa powinny być zaangażowane w dyskusje, biorąc pod uwagę ich bezpośrednie zagrożenie ze strony Rosji?

Oczywiście, że należało je zaprosić. To był głupi błąd i prawdziwa zniewaga dla naszych przyjaciół w krajach bałtyckich.

Co jest potrzebne, by stworzyć i obsługiwać międzynarodowy kontyngent pokojowy bez udziału USA? Na ile skuteczne mogą być takie siły?

Potrzeba wiele. Przede wszystkim muszą to być siły zdolne do przewyższenia Rosjan. Potrzeba sił powietrznych i zasobów. Potrzeba precyzyjnych pocisków dalekiego zasięgu. Potrzeba dział szturmowych. Potrzeba HIMARS-ów. Potrzeba dowodzenia, kontroli i koordynacji. Potrzeba nadzoru satelitarnego, informacji, wywiadu. Potrzeba wielu rzeczy.

By te siły były naprawdę zdolne do walki, potrzeba wszystkich zdolności, które może zapewnić Ameryka, a także, oczywiście, obrony powietrznej. Europa ma niektóre z tych możliwości, lecz nie wszystkie. A to oznacza, że Europa musi wziąć się w garść i znaleźć sposoby na ich zabezpieczenie, jeśli chce być skuteczna.

Europa musi wziąć się w garść

Jakie są realne dźwignie nacisku na Moskwę, jeśli wziąć pod uwagę jej oświadczenia kategorycznie odrzucające możliwość stacjonowania w Ukrainie międzynarodowego kontyngentu?

Potrzebna jest europejsko-kanadyjska strategia mająca na celu zapewnienie Ukrainie środków do pokonania Rosji: sprzętu wojskowego, logistyki, amunicji i wsparcia dla reformy jej sił zbrojnych, by zmaksymalizować ich zdolności. Pierwszym krokiem jest zapewnienie Ukrainie zdolności do utrzymania linii frontu i powstrzymania postępów Rosji, która pomimo ogromnych strat postępuje centymetr po centymetrze.

Stany Zjednoczone przywróciły wcześniej wycofaną pomoc, w tym wywiadowczą, ale Europa musi pomóc Ukrainie w budowaniu własnej siły

Kluczowym krokiem są inwestycje. Ukraina wykazała się niezwykłą szybkością i sprawnością w opracowywaniu i pozyskiwaniu nowej broni. Finansowanie tych wysiłków będzie kluczowe. Ostatecznie jedyną drogą do pokoju jest pokonanie Rosji.

Jakich dźwigni wpływu można użyć, by to osiągnąć?

Jestem pewien, że może istnieć tak zwana dźwignia finansowa. Chciałbym również zauważyć, że Ukraina przedstawiła pomysł zawieszenia broni – zarówno w powietrzu, jak na morzu – jako potencjalny punkt wyjścia. Jednak zasadniczo nie wierzę, że Putin kiedykolwiek zrezygnuje ze swojego celu, jakim jest likwidacja Ukrainy jako państwa.

To pozostaje jego ostatecznym celem – to jest to, co go napędza. Rosja jest reżimem, który rozwija się dzięki wojnie, który utrzymuje się dzięki konfliktom. Jeśli Trump zaoferuje Putinowi korzystną dla niego umowę, która pozwoli mu ogłosić zwycięstwo i da mu czas na odbudowę armii, ten nieuchronnie podejmie kolejną próbę rozczłonkowania Ukrainy.

I to prowadzi nas z powrotem do krytycznej potrzeby stworzenia potężnych sił, by uspokoić i odstraszyć Moskwę.

Pożyteczny idiota Putina

Prezydent Trump wierzy, że porozumienie z Rosją może zapewnić Ukrainie trwały pokój. Czy istnieją jakieś historyczne lub wojskowe precedensy, sugerujące, że takie porozumienia mogą zostać wykorzystane przez Rosję do przegrupowania sił przed nową ofensywą?

Tak, istnieją. Trump oszukuje sam siebie, jeśli myśli, że bez porażki Rosji może osiągnąć zawieszenie broni, które doprowadzi do trwałego pokoju.

Był brutalny wobec waszego prezydenta. Wszyscy widzieliśmy ten pokaz nienawiści, chamstwa, niegrzeczności w Białym Domu kilka tygodni temu

Do tej pory domagał się od Ukrainy wszelkich możliwych ustępstw. A czego zażądał od Putina? Niczego. Wszystko na ten temat. Trump faktycznie „jest w łóżku” z Putinem i musimy się do tego przyzwyczaić.

Graham Stewart, członek brytyjskiego parlamentu, zasugerował, że Trump był przez dziesięciolecia przygotowywany przez służby wywiadowcze Kremla. Senat USA zastanawia się, czy obecny prezydent nie jest przypadkiem częścią kremlowskiej agentury. Jak Pan ocenia te rozważania?

Istnieje wiele solidnych dowodów, które sugerują, że jeśli Trump nie był faktycznym agentem Rosji, to przynajmniej był przez nią finansowany w latach 90. Co więcej, jego kampania wyborcza w 2016 roku była finansowana przez Rosję. Zarówno Putin, jak Trump o tym wiedzieli.

Wszystko to sprawia, że Trump ma zobowiązania wobec Rosji. Myślę, że sposób, w jaki się zachowuje, pokazuje, że jest przede wszystkim pożytecznym idiotą Putina.

Jak podejście Trumpa, który chce szybkich rozwiązań i stawia ultimatum, może wpłynąć na ogólny format negocjacji z Rosją?

Trump oszukuje sam siebie, jeśli myśli, że może osiągnąć trwały pokój. Bo Rosja nie jest gotowa na żadne ustępstwa, nie wycofała się ani na jotę ze swoich żądań „rozczłonkowania” Ukrainy.

Prawie miesiąc temu Donald Trump nagle zwolnił generała Charlesa Browna Jr. ze stanowiska przewodniczącego Połączonych Szefów Sztabów. Zwolnił także pięciu innych wysokich rangą urzędników Pentagonu, w tym admirał Lisę Franchetti, pierwszą kobietę na stanowisku Szefa Operacji Marynarki Wojennej. Jak takie decyzje wpływają na skuteczność operacyjną armii amerykańskiej i zaufanie wojska do cywilnego przywództwa?

Zdecydowanie nie pomagają prezydentowi. Starsi oficerowie sił zbrojnych USA zostali wybrani nie ze względu na ich preferencje polityczne, ale ze względu na zdolności wojskowe i osąd, zdolność do doradzania wyższym przywódcom politycznym. Tak właśnie działają demokracje.

Wyższe kierownictwo sił zbrojnych istnieje po to, by udzielać apolitycznych porad, a podejmowanie decyzji należy już do polityków. To nie politycy wyznaczają w armii ludzi, którzy wykonywaliby ich polityczne rozkazy. Nie jest to więc dobre dla morale amerykańskich sił zbrojnych i ich potencjału.

Potrzebny alternatywny system

Widzimy, że Europa i Stany Zjednoczone podążają przeciwnymi ścieżkami: Trump nalega na kompromisy, podczas gdy europejscy przywódcy rozumieją, że porażka Ukrainy oznaczałaby zagrożenie dla bezpieczeństwa UE. Czy możliwe jest stworzenie nowego formatu współpracy w zakresie bezpieczeństwa między Europą a Ukrainą, jeśli Stany Zjednoczone zdecydują się trwale ograniczyć swoje zaangażowanie w bezpieczeństwo tej drugiej?

Europa i Kanada muszą uznać, że Ameryka de facto zrezygnowała z przywództwa w wolnym świecie

Pod rządami Trumpa Stany Zjednoczone stały się bliższe Rosji niż Europie – praktycznie są towarzyszami podróży Putina.

Widzieliśmy to, gdy USA głosowały z Rosją i Koreą Północną przeciwko europejskiej rezolucji potępiającej rosyjską agresję w Ukrainie. Sygnały były jasne – nie tylko z Monachijskiej Konferencji Bezpieczeństwa, ale także od Putina, Trumpa, Vance'a i Hegsetha. Hegseth [Pete Hegseth, sekretarz obrony Stanów Zjednoczonych – red.] wyraził się jasno: Ameryka nie będzie już gwarantem bezpieczeństwa Europy.

Rodzi to poważne pytania dotyczące istniejących struktur, w tym NATO. Europa i Kanada muszą teraz opracować alternatywny system bezpieczeństwa – być może oparty na NATO, ale z Ukrainą włączoną do równania. Potrzebne jest strategiczne i kreatywne myślenie.

Żadnych prokremlowskich kompromisów

Podczas negocjacji w Arabii Saudyjskiej Stany Zjednoczone zaproponowały całkowite zawieszenie broni, a następnie negocjacje w sprawie długoterminowego porozumienia pokojowego. Z kolei Ukraina chciała zawieszenia broni tylko w powietrzu i na morzu, a na lądzie – kontynuowania walk do czasu otrzymania gwarancji bezpieczeństwa. Jak Pan ocenia te dwa scenariusze? Co one dają  – lub czym grożą?

Ukraina nigdy nie powinna zgadzać się na kompromisy wymagane przez Amerykę. Rubio [Marco Rubio, sekretarz stanu USA – red.] mówi, że Ukraina powinna oddać terytorium w zamian za pokój, ale w rzeczywistości oferuje oddanie Ukraińców w zamian za tymczasową przerwę w walkach.

Rubio oczekuje, że prezydent Zełenski odda pod rosyjską kontrolę wolnych obywateli Ukrainy mieszkających na terytoriach, które nie są obecnie okupowane przez Rosję. To jest nie do przyjęcia

Dlatego pozostaję przy swoim zdaniu: po prostu nie widzę, by to dokądkolwiek zmierzało.

Jakie powinny być realne gwarancje bezpieczeństwa dla Ukrainy ze strony USA, Europy i NATO, aby nie powtórzyła się historia z memorandum budapesztańskim?

Gdyby Ameryka nadal stała po stronie Europy i wspierała Ukrainę, jedyną gwarancją bezpieczeństwa, która naprawdę miałaby znaczenie, byłoby członkostwo Ukrainy w NATO. Ale biorąc pod uwagę zmianę kursu Ameryki, musimy rozważyć nowe ramy: europejsko-kanadyjsko-atlantycką organizację traktatową, zakotwiczoną w NATO. Sojusz ten powinien nie tylko zostać wzmocniony poprzez skuteczne funkcjonowanie bez Stanów Zjednoczonych, ale także zintegrować Ukrainę.

Osiągnięcie tego celu jest jednak ogromnym wyzwaniem. Wymaga najpierw pokonania Rosji, a następnie stworzenia wiarygodnego środka odstraszającego w Ukrainie. To najważniejsze kwestie do rozwiązania w ciągu najbliższych trzech do pięciu lat.

Większość będzie stać razem

Podkreśla Pan wagę współpracy w zakresie bezpieczeństwa między Europą a Kanadą. Jednak biorąc pod uwagę podziały w Europie, czy widzi Pan szansę na powstanie mniejszych, regionalnych sojuszy bezpieczeństwa, jeśli USA opuszczą NATO? Czy państwa bałtyckie mogłyby np. utworzyć własny pakt obronny albo czy Czwórka Wyszehradzka mogłaby utworzyć odrębny sojusz bezpieczeństwa? Czy fragmentacja NATO doprowadzi do powstania mozaiki mniejszych koalicji – czy też jest to mało prawdopodobne?

Jest bardzo prawdopodobne, że przyszły europejsko-kanadyjski system bezpieczeństwa będzie obracał się wokół „koalicji chętnych” – krajów, które są autentycznie zaangażowane w kolektywną obronę.

Kraje takie jak Węgry pod przywództwem Orbana, który pozycjonuje się jako kolejny pożyteczny idiota Putina, powinny zostać po prostu wykluczone. Jeśli odmawiają wniesienia wkładu w europejskie bezpieczeństwo, to niech sobie uschną

Jednak zdecydowana większość będzie stać razem. Można to już było zobaczyć na konferencji w Paryżu, w której wzięło udział około 20 krajów – nie tylko europejscy sojusznicy, ale także ich partnerzy, tacy jak Australia, Japonia, Korea Południowa, a nawet Irlandia. Kraje te uznają, że bezpieczeństwo europejskie jest ich wspólnym interesem. I że najlepszym sposobem na jego zapewnienie jest współpraca z krajami o podobnych poglądach.

Zdjęcie na okładce: AA/Abaca/Abaca/East News

Projekt jest współfinansowany przez Polsko-Amerykańską Fundację Wolności w ramach programu „Wspieraj Ukrainę”, realizowanego przez Fundację Edukacja dla Demokracji

‍

‍

W ciągu ostatniego tygodnia prezydent Donald Trump podawał różne kwoty pomocy wojskowej, jaką Stany Zjednoczone przekazały Ukrainie wciągu trzech lat wojny. Wspominał m.in. o 500 miliardach dolarów i 350 miliardach dolarów.

W rzeczywistości, według szacunków ekspertów z grupy„Ekonomiści dla Ukrainy”, realna pomoc wojskowa przekazana przez USA Ukrainie wynosi 18,3 miliarda dolarów. Kolejne 32,6 miliarda dolarów to bezpośrednie wsparcie budżetowe w formie rekompensat, przekazywane m.in. za pośrednictwem Banku Światowego. Tymczasem rząd USA oszacował całkowitą wartość swojej pomocy wojskowej dla Ukrainy na 65,9 miliarda dolarów.

Przeanalizowaliśmy ogromną ilość informacji z otwartych źródeł i ustaliliśmy przyczyny rozbieżności w podanych kwotach — wyjaśnia jedna z głównych autorek badania, profesor finansów Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley Anastazja Fedyk. —Jeśli mówimy wyłącznie o pomocy wojskowej, nasi eksperci oceniali cały sprzęt i wyposażenie, które miała otrzymać Ukraina, biorąc pod uwagę ich stan, wiek, możliwość eksploatacji itp. Inaczej należy wyceniać sprzęt wyprodukowany przez amerykańskie firmy w zeszłym roku, a inaczej ten, który nie był używany przez ponad dziesięć lat i miał zostać wycofany z użytku. Przypisywanie takiemu wyposażeniu tej samej wartości jest nieprawidłowe.

Jeśli Departament Obrony USA w swoich raportach podaje, że przekazał Ukrainie broń i amunicję o wartości 31 miliardów dolarów (mowa o dostawach w ramach Presidential Drawdown Authority — mechanizmu pozwalającego prezydentowi USA przekazywać Ukrainie broń z magazynów Pentagonu bez zgody Kongresu), ale większość tego sprzętu jest przestarzała i nieużywana przez amerykańskie siły zbrojne, to według naszych ekspertów realna wartość takiej pomocy wynosi 12,5 miliarda dolarów.

Kolejnym istotnym aspektem, który należy uwzględnić przy obliczaniu kosztów, jest to, ile faktycznie Stany Zjednoczone zyskały w postaci przychodów lub innych korzyści, udzielając pomocy Ukrainie.

— Planujemy szczegółowo przeanalizować ten aspekt w naszym kolejnym badaniu i ocenić, jakie dokładnie korzyści ekonomiczne Stany Zjednoczone uzyskały dzięki wsparciu wojskowemu i finansowemu dla Ukrainy, w tym poprzez wzrost zysków przemysłu obronnego oraz nowe zamówienia dla amerykańskich firm — zaznacza Anastazja Fedyk.

Naukowcy z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley, Stokcholm School of Economics, Uniwersytetu Minervy oraz Fundacji AI for Good pracowali nad raportem przez około dwa miesiące.

Głównym celem tego badania jest przeciwdziałanie dezinformacji rozpowszechnianiu fałszywych danych na temat pomocy, jaką USA udzieliły Ukrainie. Ma ono również na celu wykazanie na podstawie konkretnych liczb, że kraje Europy i Wielka Brytania dostarczały Ukrainie sprzęt, broń i inne formy wsparcia w proporcjach porównywalnych do wkładu USA — wyjaśnia Anastazja Fedyk.

Na przykład Unia Europejska szacuje całkowitą wartość swojej pomocy finansowej, wojskowej i humanitarnej na 145 miliardów dolarów, a Wielka Brytania przekazała Ukrainie prawie 16 miliardów dolarów.

Dlaczego zatem prezydent USA Donald Trump tak bardzo zawyża kwoty pomocy?
Według Anastazji Fedyk może to być próba wynegocjowania korzystniejszych warunków przy podpisywaniu umów dotyczących surowców naturalnych, a także sposób na zdyskredytowanie administracji swoich poprzedników, przedstawiając ich politykę jako niekompetentną i nieopłacalną. Trump może starać się stworzyć wrażenie, że jego poprzednicy nie dbali o własnych obywateli, lecz zamiast tego wydawali rzekomo „ogromne” sumy na wsparcie Ukrainy, która zmaga się z rosyjską agresją.

— Właśnie dlatego tak ważne było dla nas przedstawienie rzetelnych danych — konkretnych kwot, liczb i faktów, które pokazują rzeczywisty stan rzeczy. Chcieliśmy udowodnić, że amerykańscy obywatele nie zostali pozbawieni dostępu do usług społecznych czy publicznych z powodu pomocy dla Ukrainy. Wręcz przeciwnie – wiele osób znalazło zatrudnienie, a firmy zajmujące się produkcją i dostawami związanymi z pomocą mogły rozszerzyć swoją działalność i przyczynić się do wzrostu wpływów budżetowych — tłumaczy Anastazja Fedyk.

Jej zdaniem wyniki tego badania będą również korzystne dla Ukrainy, ponieważ pozwolą na prowadzenie negocjacji na równych warunkach, lepsze zrozumienie rzeczywistej wartości udzielonej pomocy oraz zapobieganie manipulacjom dotyczącym jej skali.

Naukowcy z grupy „Ekonomiści dla Ukrainy” przeanalizowali również oskarżenia dotyczące korupcji i potencjalnego sprzeniewierzenia funduszy pochodzących z USA.

Odkryli, że poziom korupcji związanej z wykorzystywaniem amerykańskiej pomocy jest jednym z najniższych spośród wszystkich krajów, które otrzymywały wsparcie od Stanów Zjednoczonych.

— Oskarżenia o korupcję mogą zaszkodzić reputacji Ukrainy jako beneficjenta pomocy. Jednak szczegółowe kontrole wykazały, że Ukraina odpowiedzialnie zarządzała przekazanymi funduszami. Co więcej, wsparcie budżetowe było przekazywane w formie refundacji poniesionych wydatków na podstawie przedstawionych rachunków. Warto to podkreślać, aby przeciwdziałać powstawaniu negatywnego wizerunku, który niekiedy próbuje się narzucić —zaznacza profesor Fedyk.

Według niej stosunek amerykańskich obywateli do Ukrainy nie uległ pogorszeniu, jednak wielu z nich nie do końca rozumie rzeczywistą skalę udzielanej pomocy.

Amerykanie nadal wspierają Ukrainę i uważają, że ich wsparcie jest istotne i potrzebne.

Dlatego tak ważne jest upowszechnianie rzetelnych informacji, aby unikać nieporozumień, nawet jeśli te nieporozumienia są wywoływane przez najwyższych rangą polityków.

„Ekonomiści dla Ukrainy” to niezależny ośrodek analityczny, który jest częścią funduszu AI for Good Foundation, amerykańskiej organizacji non-profit. Sieć„Ekonomiści dla Ukrainy”

Trzecia rocznica rosyjskiej inwazji na Ukrainę minęła pod znakiem napiętej sytuacji politycznej na świecie. Publiczny konflikt między obecnym prezydentem USA a ukraińskim przywódcą pogłębia się, podczas gdy Europa pozostaje na uboczu negocjacji w sprawie pokojowego rozwiązania.

Jak Ukraina może przetrwać czwarty rok wojny? Czy to będzie ostatni rok konfliktu? Kto będzie stał po stronie Kijowa bez względu na wszystko? Na te i inne pytania odpowiada Petras Auštrevičius, litewski eurodeputowany i jeden z głównych lobbystów Ukrainy w Parlamencie Europejskim.

Trzy lata zamiast trzech dni

‍Maryna Stepanenko: Jakie są kluczowe lekcje, które Ukraina i jej sojusznicy wyciągnęli z trzech lat wojny?

Petras Auštrevičius: Pierwszą lekcją jest to, że Rosja nie zmieniła się w porównaniu do imperialistycznego, agresywnego i antyzachodniego Związku Sowieckiego. Stała się od niego nawet gorsza, ponieważ rozwinęła bardziej agresywną i brutalną postawę wobec każdego, kto chce podążać zachodnią ścieżką polityczną.

Oczywiście nie wszystko zostało zrobione, aby przewidzieć rosyjską agresję. Muszę przyznać, że nie pomogliśmy Ukrainie pójść naprzód, ponieważ porozumienia mińskie nie zadziałały. Były one tylko rodzajem przerwy dla Rosji na przegrupowanie, reorganizację i wzmocnienie.

Zachód udawał, że wierzy w te fałszywe porozumienia, by uniknąć robienia tego, co powinien. Dlatego przygotowania ze strony Ukrainy i Zachodu były niewystarczające i nie sprostały zagrożeniom ze strony Rosji.

Jak zmieniła się rola Ukrainy w globalnym systemie bezpieczeństwa w ciągu ostatnich trzech lat? I jakie wnioski mogą wyciągnąć inne kraje, które mogłyby stanąć w obliczu agresji?

Ukraina stała się polem bitwy w konfrontacji między Rosją a Zachodem, ponieważ coraz bardziej orientuje się na zachodnie wartości. Z geopolitycznego i geostrategicznego punktu widzenia Ukraina znajduje się w centrum uwagi – w ostatnim czasie niewielu krajom poświęcono aż tyle analiz i dyskusji.

Ta wojna to jaskrawy przykład współczesnej agresji – brutalnej i nieuzasadnionej – przeciwko suwerennemu narodowi, który starał się przekształcić, przyjąć europejskie wartości i żyć zgodnie z rządami prawa, a nie autorytarnymi, agresywnymi strategiami, które widzimy w Rosji. Pełne zrozumienie tego konfliktu zajmie dużo czasu.

Rozmowy w Paryżu ujawniły podziały wśród europejskich przywódców w kwestii przyszłej strategii wobec Ukrainy. Czy istnieje ryzyko, że Europa utraci jedność w podejściu do wojny i poparciu dla Kijowa?

Istnieje znaczne ryzyko utraty jedności. Co najmniej dwa państwa członkowskie UE, Węgry i Słowacja, już dystansują się poprzez swoje rządy i przywództwo. Jednak wśród pozostałych 25 państw jedność może zostać utrzymana. Ale, szczerze mówiąc, nie chodzi tylko o jedność. Chodzi o nasz kurs polityczny.

Musimy działać szybko. Już jesteśmy spóźnieni i płacimy za to cenę, Ukraina płaci cenę

Nie było żadnych zmian w polityce, ale nastąpiło niebezpieczne opóźnienie w jej realizacji. A opóźnienie niesie ze sobą takie samo ryzyko jak brak jakiejkolwiek polityki. Składamy publiczne oświadczenia, potwierdzamy nasze przekonania, ale potem się wahamy. Zachód nie może sobie pozwolić na iluzję, że z Rosją można walczyć tylko słowami.

Jeśli nie zaczniemy działać, to nie tylko stracimy jedność – upadniemy jeden po drugim. Rosja się nie zatrzyma. Ona się nie zmieniła i nie zmieni. Żadne tak zwane porozumienie pokojowe nie zmieni kursu Rosji. Potrzebujemy zasadniczo innego systemu bezpieczeństwa: takiego, który naprawdę ograniczy i odstraszy Rosję. Tylko wtedy zmiana będzie możliwa. W przeciwnym razie porozumienia pokojowe będą służyły jedynie jako przerwy, które pozwolą Rosji przegrupować się do przyszłej agresji.

W ostatnich tygodniach nasiliła się dyskusja na temat ewentualnego zaangażowania zachodnich sił pokojowych w Ukrainie. Czy uważa Pan, że taki scenariusz jest realistyczny?

Widzę wiele wyzwań związanych z rozmieszczeniem sił pokojowych. W rzeczywistości powinniśmy omawiać tę kwestię w kontekście twórców pokoju, a nie sił pokojowych. Każde siły lądowe stoją w obliczu znacznego ryzyka ataku, a ofiary mogą szybko osłabić wolę polityczną i zaangażowanie w utrzymanie misji.

Przed rozważeniem wprowadzenia sił lądowych należy rozważyć ustanowienie strefy zakazu lotów nad Ukrainą. Zapewniłoby to Zachodowi namacalną i skuteczną ochronę przy minimalnej obecności wojsk lądowych. Można by rozmieścić kilku instruktorów lub wyspecjalizowane jednostki, ale priorytetem powinna być przewaga powietrzna.

Siły lądowe mogłyby pojawić się później, w zależności od jasno określonej strategii. Nie powinniśmy jednak być naiwni, uznając, że samo ogłoszenie zachodniej misji pokojowej powstrzyma rosyjską agresję. Tak się nie stanie.

Pierwszy miesiąc rządów Trumpa

Jak powinniśmy interpretować ostatnie ostre wypowiedzi Trumpa na temat Zełenskiego, w szczególności jego tezę, że ukraiński prezydent jest „dyktatorem bez wyborów”? Czy to element presji mającej zmusić Ukrainę do ustępstw, wewnętrzna gra polityczna dla amerykańskich wyborców, czy też część szerszego układu z Kremlem?

Myślę, że Trump ma strategię. Już powiedział, że może „naprawić” sytuację w jeden dzień. Chce szybkiego rozwiązania, tyle że nie nie poprzez prawdziwe negocjacje. Może i ma czas, ale brakuje mu chęci do zaangażowania się w poważne wysiłki dyplomatyczne. Jego podejście ma na celu rozwiązanie problemu kosztem zarówno Ukrainy, jak Zachodu. I świadomie realizuje tę strategię.

Jego retoryka, a zwłaszcza ataki na Zełenskiego, jest głęboko niepokojąca. Zełenski wykazał się przywództwem, które powinno służyć za przykład dla wielu zachodnich polityków, pokazując, co naprawdę oznacza prowadzenie narodu w czasie brutalnej agresji. Takie przykłady są rzadkie. Widzieliśmy kilka podczas II wojny światowej, ale od tego czasu zachodnie przywództwo podupadło. Zamiast stać twardo na zasadach demokracji, praw człowieka i suwerenności, wielu przywódców przyjęło sowiecko-rosyjski styl politycznej akomodacji.

Ten akomodacjonizm stał się chorobą, która osłabiła Zachód. Dlatego Trump ucieka się do ideologicznych i werbalnych ataków zarówno na Zełenskiego, jak na Ukrainę, doskonale zdając sobie sprawę ze szkód, jakie może wyrządzić

Ale Zachód – ta jego część, która wciąż stoi na straży swoich wartości – musi zdecydowanie stanąć po stronie Ukrainy i Zełenskiego. Wsparcie powinno przybierać wszelkie formy: moralną, polityczną, technologiczną, militarną i finansową. Zachód nie może pozwolić, by polityczne zastraszanie stosowane przez Trumpa pozostało bezkarne. To nie tylko niedopuszczalne – to zdrada demokratycznych wartości i niebezpieczne zbliżenie z rosyjskimi interesami i autorytarnymi reżimami.

Rosja od dawna promuje narrację o Zełenskim jako „nielegalnym” prezydencie. Teraz Stany Zjednoczone podchwyciły tę tezę. Jak ocenia Pan wezwania Trumpa i jego otoczenia do przeprowadzenia wyborów w Ukrainie?

Wzywanie do wyborów podczas wojny jest nieprofesjonalne i nierealistyczne, zwłaszcza gdy nie ma jasnych terminów przejścia od zawieszenia broni do stabilizacji i normalizacji sytuacji. Stany Zjednoczone dyskutują o ustępstwach terytorialnych, ale jak można zorganizować wybory na okupowanych terytoriach?

Przypominam sobie wcześniejsze próby popchnięcia Ukrainy w kierunku takiego scenariusza, tak zwaną „formułę Steinmeiera” [zaproponowaną przez ministra spraw zagranicznych Niemiec Franka-Waltera Steinmeiera w październiku 2015 r. na szczycie Czwórki Normandzkiej, czyli Ukrainy, Niemiec, Francji i Rosji, w Paryżu – red.]. Pojawił się wtedy pomysł przeprowadzenia wyborów, a nawet referendum, na terytoriach okupowanych. To była pułapka, której moim zdaniem poważni politycy nie mogli nawet rozważać.

A teraz widzimy, że ta sama pułapka, stworzona przez Rosję, jest wykorzystywana ponownie

Dlatego nie wierzę, że w tym momencie takie wybory są możliwe czy konieczne. Ukraiński rząd ma wystarczające wsparcie, a współpraca pozostaje silna. Stabilność jest znacznie ważniejsza niż prowokowanie wewnętrznych zawirowań politycznych. Wybory nieuchronnie przyniosą bitwy wyborcze, debaty i spory – a te mogą stworzyć przestrzeń dla „piątej kolumny” w Ukrainie.

Nie zapominajmy, że Ukraina nie oczyściła jeszcze całkowicie swojej elity politycznej. Wciąż jest tam wielu tak zwanych uśpionych agentów. Wydaje się, że Trump chce ich „obudzić” i aktywować, wykorzystując ich jako narzędzie do destabilizacji sytuacji w kraju.

Szczerze mówiąc ostatnia retoryka dotycząca Ukrainy jest znacznie poniżej wszelkich akceptowalnych standardów. Wybory w takich warunkach nie wzmocnią Ukrainy, ale ją osłabią. I być może właśnie o to chodzi.

Prezydent Polski Andrzej Duda spotkał się już z Donaldem Trumpem w związku z jego wypowiedziami na temat Ukrainy. Polski przywódca podkreślił, że Ukraina nie przetrwa wojny bez wsparcia USA. Prezydent Francji Emmanuel Macron również spotkał się z Trumpem. Kolejnym krokiem będzie rozmowa premiera Wielkiej Brytanii Keira Starmera z amerykańskim przywódcą, a także spotkanie szefowej unijnej dyplomacji Kai Kallas z sekretarzem stanu Marco Rubio. Europejscy politycy wzywają USA do porzucenia dwustronnych rozmów pokojowych z Moskwą. Czy uda im się wpłynąć na stanowisko Ameryki?

Nie jestem pewien, ale jedno jest pewne: Waszyngton musi usłyszeć wspólne europejskie stanowisko. I mamy nadzieję, że naprawdę reprezentuje ono Europę jako całość, a nie tylko stanowiska kilku państw członkowskich. Powinien to być sygnał jedności, siły, gotowości i partnerstwa.

Nie możemy porzucić zobowiązań w zakresie bezpieczeństwa, gospodarki i polityki, które podjęliśmy po obu stronach Atlantyku. Dlatego to zaangażowanie jest niezbędne

Idealnie byłoby, gdyby stało się to znacznie wcześniej. Mam jednak nadzieję, że kiedy europejscy przedstawiciele przybędą do Waszyngtonu, przywiozą tam przywództwo UE. W przeciwnym razie przesłanie, które wyślemy, będzie znacznie słabsze, niż mogłoby i powinno być.

Wszyscy czekamy na wyniki drugiej rundy rozmów w Arabii Saudyjskiej. Jaka była Pana pierwsza reakcja na wieść o pierwszym spotkaniu delegacji amerykańskiej i rosyjskiej bez udziału przedstawicieli Ukrainy i Europy?

To poważny, rażący błąd. Ukraina nie powinna być jedyną zaangażowaną stroną. Europa również powinna być częścią tego procesu. Nie tylko dlatego, że Europa zapewniła Ukrainie większe [niż USA – red.] wsparcie finansowe, ale także dlatego, że wojna dzieje się na kontynencie europejskim. Rozumiemy to, czujemy to. Byliśmy w Ukrainie wiele razy. Znamy sytuację na miejscu, wiemy, co ludzie myślą i mówią. Dlatego uważam, że ta decyzja dotyczy nie tyle prawdziwej strategii, nie działania w interesie wspólnego Zachodu, co uspokojenia Rosji.

Jakie są długoterminowe konsekwencje dla globalnego bezpieczeństwa i przyszłości Ukrainy rozmów USA – Rosja w Arabii Saudyjskiej bez udziału Europy?

To niebezpieczny precedens. Rosja boi się kolektywnego Zachodu, zwłaszcza gdy mówi on jednym głosem. Jedność jest potężną bronią, która może powstrzymać jeszcze większą agresję.

Dlatego strategia Rosji zawsze polegała na dzieleniu i podbijaniu, narzucaniu swojej woli i manipulowaniu porozumieniami na swoją korzyść

Negocjacje w Arabii Saudyjskiej nazwałbym jednym z największych błędów XXI wieku. Mam nadzieję, że wyciągniemy z tego wnioski. Być może nie będziemy w stanie zmienić tego, co się stało, ale wciąż możemy złagodzić tego wpływ i poradzić sobie z konsekwencjami.

Czy można sądzić, że wykluczenie Europy z procesu negocjacji i potencjalnych porozumień między USA, Rosją i Arabią Saudyjską to sygnał kształtowania się nowego porządku światowego, w którym Waszyngton bardziej koncentruje się na umowach z autorytarnymi reżimami niż na tradycyjnych demokratycznych sojuszach?

Nie sądzę. Rosja jest autorytarną dyktaturą, reżimem, który lekceważy prawa człowieka, zabija więźniów politycznych i prześladuje opozycję. To jeden z najbardziej agresywnych reżimów na świecie. Tymczasem zamiast skupić się na tym, Trump kieruje swoją krytykę na europejski system demokratyczny. To kompletne pomylenie priorytetów.

Mogę tylko mieć nadzieję, że nie odzwierciedla to oficjalnego stanowiska Stanów Zjednoczonych. Pozostaję ostrożnym optymistą. Wiem, że jest wielu amerykańskich ekspertów i polityków, którzy myślą inaczej, i czekam na ich głosy. Potrzebujemy tych głosów pilnie. Im szybciej, tym lepiej.

Wyzwania dla dalszego wsparcia dla Ukrainy

Biorąc pod uwagę oświadczenia Trumpa, że USA mogą skorzystać na pomocy Ukrainie, zwłaszcza poprzez dostęp do minerałów ziem rzadkich, czy możemy oczekiwać, że Kijów otrzyma choćby niewielkie wsparcie ze strony USA w ciągu najbliższych czterech lat jego kadencji?

Próba skomercjalizowania tej sytuacji, tj. przedstawienia aspektu komercyjnego jako potencjalnego rozwiązania, wydaje mi się niepoważna. Nasz priorytet powinien być inny. Zamiast tworzyć warunki, potencjalnie niekorzystne, dla wydobycia czy przerobu ukraińskich kopalin, powinniśmy skupić się na znacznie silniejszym wsparciu Ukrainy.

Nadejdzie czas – jestem tego pewien – kiedy zachodni kapitał, inwestycje i rozwiązania gospodarcze napłyną do Ukrainy. Jednak stawianie tego jako warunku wstępnego teraz jest nie tylko niewłaściwe, ale sprawia wrażenie, że skupiamy się wyłącznie na biznesie, a nie na osiągnięciu prawdziwej stabilności.

Najpierw potrzebujemy bezpieczeństwa, porozumienia politycznego i stabilności. Dopiero wtedy powinny być zawierane umowy, ale na konkurencyjnych zasadach, zapewniając Ukrainie korzyści. Ukraina nie ma obowiązku oddawania swoich zasobów państwom trzecim.

Ci, którzy promują takie podejście, powinni poważnie zastanowić się nad jego konsekwencjami

Powiedział Pan, że Europa powinna zwiększyć swoje wsparcie dla Ukrainy. Czy ma niezbędne zasoby?

Mam nadzieję, że Europa stanie się bardziej aktywna. Przecież ma wiele możliwości! To kwestia mobilizacji, usprawnienia wsparcia i zapewnienia go w odpowiednim czasie. Nie mamy dużo czasu, bo Ukraina jest w strasznej sytuacji.

Jest to również wielka szansa dla Europy, aby zreformować, wzmocnić swoją politykę obronną i w pełni ustanowić Europejską Unię Obronną. Mam nadzieję, że wszystkie negocjacje wkrótce doprowadzą do konkretnych decyzji

W marcu spodziewamy się tak zwanej białej księgi, ale nie mamy czasu na niekończące się dyskusje – na kolejną „białą księgę”, „zieloną księgę”, „czerwoną księgę”. Potrzebujemy prawdziwych rozwiązań już teraz.

Zasoby istnieją, mamy technologię i możliwości finansowe. Musimy połączyć te wysiłki w ramach jednej struktury: Unii Obronnej UE, która, mam nadzieję, wesprze również Ukrainę.

Zdjęcie główne: MICHAL CIZEK/AFP/East News

‍Projekt jest współfinansowany przez Polsko-Amerykańską Fundację Wolności w ramach programu „Wspieraj Ukrainę”, realizowanego przez Fundację Edukacja dla Demokracji

‍

‍