Ukraińcy w Nowej Zelandii: bez pieniędzy od rządu, ale z szansą na obywatelstwo

20 czerwca Europejska Komisja przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji (ECRI) opublikowała swój roczny raport, w którym pochwaliła wysiłki krajów europejskich na rzecz ochrony Ukraińców. Wezwała jednak do zapewnienia odpowiedniej ochrony i wsparcia wszystkim osobom ubiegającym się o azyl, niezależnie od ich pochodzenia etnicznego. Czy Unia Europejska rzeczywiście jest bardziej skłonna do przyjmowania ukraińskich imigrantów niż ludzi z innych krajów? Czy stosunek do Ukraińców się zmienia? Czy ukraińscy mężczyźni w wieku poborowym będą odsyłani do domu? I dlaczego, mimo ogromnej skali przesiedleń, UE nie uważa ukraińskich imigrantów za problem? O odpowiedzi na te pytania poprosiliśmy ekspertów: historyka, prawnika i eksperta ds. migracji.

Unia nigdy nie nazywała tego kryzysem

Z punktu widzenia mieszkańców UE sytuacja po wybuchu wojny na pełną skalę miała zupełnie inny wymiar niż kryzys migracyjny z 2015 r., ponieważ nie chodziło już o kraje afrykańskie czy bliskowschodnie, ale o bliskich sąsiadów, obywateli kraju, który miał status stowarzyszonego z UE i wyraźnie deklarował zamiar integracji z Unią Europejską, wyjaśnia historyk i politolog Łukasz Adamski. Dwa główne czynniki, jak mówi, to ogromne współczucie ze strony Europejczyków, w szczególności Polaków, oraz chęć niesienia pomocy:

Ten ruch migracyjny był z Europy do Europy, bliskość kulturowa była tu bardzo ważna. Istotny był też brak czysto geograficznych barier

Wielu Ukraińców wyjechało do Polski, Słowacji i Węgier – krajów graniczących z Ukrainą. W przypadku poprzednich kryzysów migracyjnych zawsze istniała fizyczna bariera: Morze Śródziemne. Turcja była swego rodzaju buforem, państwem należącym do NATO, które oddzielało Europę od krajów pogrążonych w wojnach, krajów, z których przybywali uchodźcy.

Kiedy Ukraińcy masowo uciekali do UE po rozpoczęciu przez Rosję inwazji, żaden z unijnych nie uważał tego za kryzys, uważa Baszak Jawchan, szef badań w Migration Policy Group w Brukseli:

– Może być ku temu wiele powodów. Polityczne: aktywne zaangażowanie UE w konflikt ze względu na zagrożenie ze strony Rosji. Społeczne: postrzeganie podobieństw kulturowych ukraińskich uchodźców. Organizacyjne: natychmiastowe budowanie potencjału i sieci solidarności w celu lepszego zakwaterowania uchodźców po ich przybyciu. Dyskurs kryzysu pojawia się wtedy, gdy mamy do czynienia z kryzysem zarządzania.

Reakcja krajów, które przyjęły Ukraińców, pokazała również, do czego zdolna jest UE, gdy tego chce. Miało to również wpływ na promowanie polityki integracyjnej w krajach przyjmujących, zwłaszcza w Europie Środkowo-Wschodniej. Chociaż kraje te wcześniej były bardzo niechętne przyjmowaniu innych uchodźców, okazały się gościnne dla uchodźców z Ukrainy. To godne pochwały, ale oczywiście wiąże się z pewną obawą. Bo jeśli taka polityka dotyczy tylko niektórych grup, jest to sprzeczne z zasadą równości i tworzy podwójne standardy.

Fascynacja Ukraińcami powoli słabnie

Natychmiast po rozpoczęciu przez Rosję w lutym 2022 r. Komisja Europejska wprowadziła tymczasową ochronę dla Ukraińców, unikalny mechanizm prawny, który zapewnia im prawo do pobytu i pracy, usługi socjalne i swobodę przemieszczania się w UE. Po raz pierwszy Europejczycy otworzyli ten mechanizm dla Ukraińców i był to bardzo dobry pomysł – mówi Ołeksij Skorbacz, prawnik ds. migracji i oficer Sił Zbrojnych Ukrainy:

– Jeśli mówimy o statusie uchodźcy lub ochronie uzupełniającej w Europie, to są to elementy ochrony indywidualnej. Oznacza to, że dana osoba przyjeżdża indywidualnie, sprawdzane są jej dokumenty i historia. Taka osoba musi udowodnić urzędnikom z kraju, do którego przybyła, że jest w swej ojczyźnie prześladowana w lub że grozi jej tam niebezpieczeństwo. To bardzo długa i trudna procedura.

Wszystko to jest zbędne w przypadku ochrony tymczasowej. Obiektywna sytuacja w kraju, z którego dana osoba wyjechała, sama w sobie jest dowodem na grożące jej niebezpieczeństwo. Co ważne, tymczasowa ochrona jest przyznawana masowo, bez konieczności udowadniania indywidualnego zagrożenia. Eliminuje to wiele formalności, co jest o tyle istotne, że w przypadku globalnych kataklizmów czy okupacji ludzie nie są w stanie zgromadzić niezbędnych dokumentów – często nie mają ze sobą nawet podstawowych rzeczy. Ten mechanizm jest ogromną wartością i prawdziwym znakiem demokracji, ponieważ jest przeznaczony dla dużej liczby osób zmuszonych do ucieczki przed obiektywnymi zagrożeniami.

Azyl tymczasowy ma jednak swoją specyfikę – przede wszystkim nie zapewnia dalszej legalizacji w kraju przyjmującym.

Jednocześnie UE jest zainteresowana jak najskuteczniejszą integracją Ukraińców. Tutaj również istnieje różnica między postrzeganiem obywateli Ukrainy i osób z innych krajów, mówi Baszak Jawczan:

– Ukraińcy są uważani za bardziej zintegrowanych, bardziej wspierających politykę integracyjną wobec nich i ogólnie – bardziej wspierających. Ich relacje ze społecznością przyjmującą są postrzegane jako lepsze niż uchodźców z krajów spoza Europy

Jednak nie chodzi tylko o samych Ukraińców. Jawczan ujawnia interesujące wnioski ze swoich badań:

– Im skuteczniejsza jest lokalna polityka integracyjna, tym przychylniej ludzie odnoszą się do uchodźców w swoich społecznościach. Skuteczne mechanizmy reagowania na problemy uchodźców tworzą więc lepsze nastawienie do nich w ogóle.

Na początku wojny na pełną skalę pojawiła się ogromna fala solidarności z Ukrainą, którą można nawet nazwać ukrainofilią, zaznacza Łukasz Adamski. Wszyscy współczuli, wszyscy chcieli pomagać. Teraz panuje zrozumienie, że ci ludzie zostali zmuszeni do opuszczenia Ukrainy z powodu zbrodniczej wojny Putina i że musimy pomóc. Jednak im dłużej trwa wojna i im dłużej Ukraińcy przebywają za granicą, tym więcej pojawia się codziennych problemów:

– Na przykład zwykli Polacy (i jest to odnotowywane w różnych badaniach opinii publicznej), często mówią, że brakuje im wdzięczności ze strony Ukraińców i nie podoba im się postawa: „powinieneś coś dla nas zrobić, musisz nam coś dać”. Trudno mi ocenić, czy te twierdzenia są uzasadnione, ale taka uogólniona opinia jest widoczna w badaniach socjologicznych.

Prawo Ukrainy i prawo międzynarodowe

Jednocześnie Adamski jest przekonany, że zarówno Unia, jak Polska w szczególności, mają zasoby i chęci, by pomóc Ukraińcom, jeśli wskutek pogorszenia się poziomu bezpieczeństwa lub sytuacji energetycznej w Ukrainie do krajów UE napłynie nowa fala migrantów z Ukrainy:

– Staram się nie być przesadnym optymistą, ale myślę, że tutaj jest chęć pomocy. Po pierwsze, wszyscy rozumiemy, że nawet jeśli to będzie milion, dwa czy trzy miliony Ukraińców, zarówno Unia, jak Polska mogą sobie z tym poradzić. Wierzymy również, że państwo ukraińskie przetrwa nawet w trudnych warunkach, a ludność ukraińska będzie w stanie przetrwać zimę.

Powiedziałbym nawet, że Ukraińcy są idealnymi migrantami i nie stanowią zagrożenia

Zdaniem Adamskiego taka sytuacja byłaby zagrożeniem przede wszystkim dla Ukrainy, gdyż nowa fala migracji mogłaby osłabić wewnętrzną jej odporność i zwiększyć problemy w kraju. W końcu ktoś musi pracować, by armia mogła walczyć.

Ukraina od miesięcy wzywa kraje unijne do rozważenia sposobów, dzięki którym można by sprowadzić ukraińskich mężczyzn z powrotem do domu. Pod koniec czerwca w wywiadzie dla Radia Swoboda ukraiński minister spraw wewnętrznych Ihor Kłymenko powiedział, że trwają konsultacje w sprawie tych, którzy wyjechali nielegalnie.

Ołeksij Skorbacz zaznacza, że owszem – Ukraina może skierować apele i propozycje do Unii Europejskiej, argumentując, że brakuje jej ludzi. Istnieje też jednak prawo międzynarodowe, które zabrania odsyłania ludzi do krajów, w których mogliby się znaleźć w niebezpieczeństwie.

– Mężczyźni w wieku poborowym mają konstytucyjny obowiązek obrony kraju, ale jest to obowiązek wobec Ukrainy – mówi ekspert. – Jeśli chodzi o inne państwo, pojawia się pytanie, dlaczego miałoby ono decydować za nich, w jaki sposób powinni wypełniać swój konstytucyjny obowiązek wobec Ukrainy.

Istnieje zasada, że nie musisz zapewniać ochrony od samego początku. Ale jeśli już ją zapewniłeś, anulowanie jej może być znacznie większym problemem

Wszyscy ci ludzie, kiedy otrzymali tymczasową ochronę, otrzymali ją właśnie dlatego, że w naszym kraju istnieje niebezpieczeństwo. Pytanie brzmi, jak rozwiązać ten problem, jeśli niebezpieczeństwo nie ustało.

Zdjęcia: Shutterstock

Ukraińcy w Europie: gdzie łatwiej przetrwać

Według najnowszych danych Eurostatu ponad 4,3 mln Ukraińców posiada obecnie status tymczasowej ochrony w UE. Głównymi krajami, które przyjęły ukraińskich uchodźców, są Niemcy (1,27 mln), Polska (951 560) i Czechy (381 190). Jednocześnie istnieją kraje, z których Ukraińcy masowo wyjeżdżają (na przykład Włochy, które w ubiegłym roku opuściło 18 125 osób z powodu trudności biurokratycznych, co stanowi 11,2% całkowitej liczby ukraińskich uchodźców we Włoszech) lub z których przenoszą się do innych krajów (ponad 350 000 Ukraińców wyemigrowało z Polski do Niemiec).

Jakie były główne powody, dla których uchodźcy decydowali się przenosić z Polski do Niemiec?

W badaniu przeprowadzonym przez Platformę Migracyjną EWL i Centrum Studiów Wschodnioeuropejskich Uniwersytetu Warszawskiego, rzeczniczka EWL Margarita Sitnik poinformowała, że prawie 59% ukraińskich uchodźców spośród tych, którzy nie pracowali w Polsce i nie mogli tu znaleźć pracy, przeniosło się do Niemiec. W Niemczech co trzecia z tych osób ma już pracę.

Główne powody przeprowadzki to:

1. dla uchodźców z Ukrainy świadczenia socjalne są w Niemczech bardziej atrakcyjne;

2. odwiedzają przyjaciół i znajomych w Niemczech;

3. po opłaceniu wszystkich wydatków związanych z pobytem w Niemczech pozostaje więcej pieniędzy niż w Polsce;

4. w Niemczech udało się znaleźć pracę z wyższą pensją niż w Polsce.

– Początkowo ludzie przyjeżdżali do Polski, ponieważ większość z nich miała tu jakieś więzi społeczne, było blisko, rozumieli język i kulturę – wyjaśnia Switłana Szewczenko, doktorka socjologii, starsza badaczka w Instytucie Socjologii Narodowej Akademii Nauk Ukrainy. – A potem zaczęli sprawdzać, czy można znaleźć pracę w Polsce, czy też łatwiej jest to zrobić w innych krajach. I okazało się, że dla wielu osób w Polsce było to bardzo trudne, a niektórym się nie udało.

Jeśli mówimy o kobietach z dziećmi – bo to one stanowią zdecydowaną większość ukraińskich uchodźców – to w Polsce muszą ciężko pracować, by opłacić mieszkanie, jednocześnie wychowując dzieci. Dla siebie zostaje im niewiele pieniędzy. W przypadku wielu z nich poziom życia jest znacznie gorszy niż w Ukrainie. W Niemczech Ukrainki mogą liczyć na większe wsparcie społeczne, co jest poważną zaletą.

Czy wrócą do Ukrainy?

– Jakiekolwiek prognozy dotyczące odsetka tych, którzy teraz wrócą, nie mają sensu, ponieważ większość ludzi żyje w niepewności – kontynuuje Sawczenko. – Są to głównie rodziny, w których mąż również wyjechał, lub kobiety, które się rozwiodły, lub te, które nie mają dokąd wrócić, ponieważ ich dom znajduje się na okupowanym terytorium itp. Również nastoletni i poborowi chłopcy raczej nie wrócą w najbliższej przyszłości.

Maria Syrczyna: – Na podstawie doświadczeń z poprzednich wojen, zwłaszcza II wojny światowej, niektórzy socjologowie twierdzą, że około połowa tych, którzy wyjechali, wraca.

Switłana Sawczenko: – Nie odwoływałbym się do doświadczeń poprzednich wojen. Specyfika obecnej migracji Ukraińców polega na tym, że większość rodzin jest podzielona. Mężczyźni są w Ukrainie, kobiety, z dziećmi lub bez, są za granicą i chcą wrócić.

Wiele kobiet zdecydowało się porzucić własne życie i żyć dla dobra swoich dzieci. I nie planują własnego życia, ale życie swoich synów i córek

Ponadto kobiety te często nie mają tutaj nie tylko swoich mężów, ale także dziadków – wszystkich tych, którzy pomagali im przy dzieciach w Ukrainie. I dlatego mogą polegać wyłącznie na sobie. A to bardzo trudne.

Co motywuje Ukraińców do powrotu do domu

Jewhenija Błyzniuk, socjolożka, założycielka i dyrektorka firmy badawczej Gradus Research, zgadza się z opinią, że Ukraińcy za granicą generalnie nie są skłonni do tworzenia jasnych planów powrotu do kraju.

– Zgodnie z wynikami dużego badania migracyjnego przeprowadzonego przez naszą firmę, 62% Ukraińców nie może udzielić precyzyjnej odpowiedzi na pytanie dotyczące swojego powrotu – mówi socjolożka. – Niemniej 55% respondentów zamierza wrócić. Odsetek takich osób jest najwyższy wśród tych, które pracują zdalnie dla ukraińskich firm (70%) lub są tymczasowo bezrobotne (68%).

Dostępność lub brak zatrudnienia w Ukrainie ma znaczący wpływ na sposób, w jaki ukraińscy migranci przystosowują się do życia w kraju przyjmującym.

Respondenci, którzy utrzymują kontakty zawodowe w Ukrainie lub doświadczają trudności w znalezieniu pracy za granicą, bardziej chcą wrócić do ojczyzny

Kiedy w marcu 2024 r. wraz z EUAA (Agencją Unii Europejskiej ds. Azylu) i OECD (Organizacją Współpracy Gospodarczej i Rozwoju) przeprowadziliśmy badanie zamiarów migracyjnych Ukraińców, okazało się, że 69% respondentów (stan na luty 2024 r.) nie zmieniło miejsca stałego zamieszkania od początku inwazji, zaś 23% zmieniło je, ale już wrócili do poprzedniego.

Jeśli chodzi o Ukraińców, którzy rozważają relokację, w maju 2024 r. było takich 41%. Jednak ten odsetek odnosi się tylko do prawdopodobieństwa, a nie pewności, że coś podobnego nastąpi. Na decyzję o wyemigrowaniu znaczący wpływ mają takie czynniki jak zagrożenie życia i zdrowia – zarówno własnego, jak bliskich (76%) – możliwa okupacja rodzinnego regionu (72%), brak lub utrata mieszkania (63%) itp. Z kolei najczęstszymi czynnikami zniechęcającymi do relokacji są: brak pieniędzy na przeprowadzkę (41%), zobowiązania społeczne w Ukrainie (34%) oraz brak stabilnej pracy i dochodów w pożądanym kraju relokacji (29%).

Jeśli chodzi o respondentów, którzy planują pozostać w krajach tymczasowego zamieszkania, to nie są to ostateczne decyzje, ale raczej tymczasowe zamiary, które mogą ulec zmianie pod wpływem czynników zewnętrznych.

Dlaczego ludzie chcą wracać?

Jewhenija Błyzniuk: – Wśród racjonalnych powodów dominuje chęć posiadania stabilnej pracy w swojej specjalności. Na przykład kiedy przeprowadziliśmy badanie wpływu procesów migracyjnych na biznes w 2023 r., stwierdziliśmy, że obszary działalności Ukraińców uległy zmianie: przed inwazją większość zatrudnionych respondentów zajmowała się edukacją i szkoleniami, inżynierią, nauką, technologią, ekonomią i finansami, komunikacją itp. Po inwazji okazało się, że ci, którzy znaleźli pracę za granicą, byli zatrudnieni głównie na budowach (14%) lub sprzątali (10%).

Różnice kulturowe i językowe też mogą być wymieniane jako racjonalne powody powrotów: 46% respondentów posługuje się językiem angielskim na poziomie podstawowym lub poniżej średniej, co może być wystarczające do codziennej komunikacji, ale już nie do pracy. Oczywiście trudności językowe nie ograniczają się do krajów anglojęzycznych: w naszym badaniu z 2023 r. stwierdziliśmy, że

43% ukraińskich migrantów ma problemy w pracy, ponieważ nie znają lokalnego języka

To niewątpliwie zachęca ich do rozważenia powrotu do Ukrainy.

Jeśli chodzi o powody irracjonalne, to obejmują one chęć ponownego połączenia się z bliskimi i znalezienia się w znajomym sobie środowisku psychologicznym ze zrozumiałym językiem, nawykami i tradycjami.

Wróć, by spełnić dawne marzenia

Jakie są argumenty tych, którzy zdecydowali się pozostać w Europie? Czego im brakuje, oprócz bezpieczeństwa?

Należy pamiętać, że według badania migracyjnego Gradus Research 58% respondentów uważa niepewność co do przyszłości swoich dzieci za czynnik skłaniający do opuszczenia Ukrainy. Obecnie zajmuje on czwarte miejsce w rankingu najważniejszych. Wyżej są jedynie obawy o bezpieczeństwo: zagrożenie życia, możliwa okupacja regionu zamieszkania, utrata mieszkania.

Ponadto wśród osób mieszkających za granicą z dziećmi poniżej 18. roku życia zamiar powrotu do Ukrainy jest nieco słabszy (55%) niż wśród osób bez dzieci (63%).

Jednym z kluczowych argumentów przemawiających za pozostaniem w krajach tymczasowego pobytu jest możliwość zapewnienia dzieciom wysokiej jakości edukacji i większa pewność co do ich przyszłości

Jak można pomóc tym, którzy stoją w rozkroku między krajem, w którym ich dzieci są bezpieczne, a Ukrainą, do której ciągnie ich serce?

Trzeba dać ludziom perspektywy rozwoju. Brak takich perspektyw zwiększa strach przed niepewnością. Dlatego biznes i państwo powinny połączyć siły, by przekonać Ukraińców, że w naszym kraju mogą sobie wyznaczać cele, osiągać je i zapewnić sobie i swoim dzieciom wszystko, czego potrzebują. Kwestia edukacji dzieci staje się coraz ważniejsza, warto więc skupić się na tworzeniu dodatkowych programów szkoleniowych, które pozwolą młodym ludziom zdobyć pierwsze doświadczenie wolontariackie lub zawodowe, współpracować z międzynarodowymi młodzieżowymi organizacjami pozarządowymi i angażować uczniów w ich projekty, a także oferować staże w ukraińskich firmach z późniejszym zatrudnieniem dla studentów. Stwarza to możliwości budowania celów i konkretnych planów, które dają pewność i impuls do rozwoju kariery i rozwoju osobistego w Ukrainie.

Czy są jakieś rzeczy, które zaskoczyły Panią w odpowiedziach respondentów?

W najnowszym badaniu migracyjnym dowiedzieliśmy się, jak bardzo czynniki emocjonalne wpływają na zachowania migracyjne Ukraińców. Sklasyfikowaliśmy je jako „nostalgiczne”. Oprócz ponownego połączenia się z bliskimi, obejmują one również możliwość robienia tego, co respondenci kochają w Ukrainie, spełnienia dawnych marzeń lub wniesienia wkładu w zwycięstwo. Oczywiście zagrożenia dla bezpieczeństwa zniechęcają ukraińskich migrantów do powrotu, ale z pewnością chcą tego z psychologicznego punktu widzenia.

Jakie są różnice między odpowiedziami z lat 2022, 2023 i 2024? Jakie są trendy?

Jednym z kluczowych trendów jest to, że Ukraińcy przebywający za granicą stają się mniej optymistyczni w swoich przewidywaniach odnośnie do czasu trwania wojny. W 2023 r. 43% ukraińskich migrantów stwierdziło, że aktywne działania wojenne będą trwać latami. W 2024 r. odsetek respondentów, którzy tak uważają, wzrósł do 53%.

Oczekuje się również, że wraz przedłużaniem się wojny Ukraińcy za granicą staną się bardziej niepewni co do terminu swoich powrotów. Dziś takiej pewności nie ma 62% respondentów, podczas gdy w 2023 r. odsetek tego typu osób był prawie o połowę mniejszy i wynosił 36%.

– Co ja sobie myślałam? Po wojnie już nigdy się nie spotkamy. Ona tak łatwo z nas nie wyjdzie – mówi znajoma z Kijowa. Na kilka dni jedzie z Warszawy do Wrocławia. Na rezydencję literacką.

Jemy lody truskawkowe, dzieci chlapią się przy fontannie. Podwieczorek na początku lata w beztroskiej stolicy Polski. Wydaje się, że on jest dla wszystkich. Ale nie dla niej i dla mnie.

Polacy poznali prostą prawdę: jeśli widzisz płaczącą osobę, nie wtrącaj się, nie zadawaj pytań. Jesteśmy tylko Ukrainkami w swojej ukraińskiej rzeczywistości. Kelner spojrzeniem pyta, czy wszystko u nas w porządku, ale nie ma odwagi do nas podejść.

Dziękuję mu. Też spojrzeniem.

„Zagrożenie pociskami balistycznymi trwa, dopóki nie zgasną światła” – pisze Waniok z Mikołajowa. Będąc setki kilometrów dalej, czekamy na koniec alarmów w miastach, które są nam drogie. „Rakieta Iskander-M przestała istnieć w regionie Odessy” – wypuszczamy powietrze, by odetchnąć. Ale ulga jest tymczasowa. Nie zależy od tego, czy Rosjanie wystrzelą teraz więcej rakiet. To nie zniknie.

Wszyscy żyjemy w chronicznym stresie, opartym na traumatycznym doświadczeniu straty, porzucenia, pożegnania, zerwania więzi

Ten stres nie zależy od tego, czy wojnę przeżywamy w Ukrainie, czy za granicą.

Na  spotkaniu z ukraińskimi kobietami w Warszawie psycholog Ołena Liubczenko, ekspertka w dziedzinie psychologii rozwojowej, relacji i kompetencji emocjonalnych, podkreśliła, że wszyscy jesteśmy w stanie ciągłego, długotrwałego stresu, z którym tylko nieliczni mogą poradzić sobie samodzielnie.

Jej zdaniem umiarkowany stres czyni życie lepszym – pozwala balansować między niepokojem a nudą, wspiera wewnętrzną motywację, popycha do działania. Innymi słowy, popycha do życia. Pomaga rozwinąć psychologiczną odporność na codzienne wyzwania – jest jak stwardniała skóra na dłoniach, które nie boją się już pracy fizycznej. To samo dotyczy serca.

Ale nasz stres jest inny.

Według Ołeny Liubczenko rozwijanie w sobie odporności jest najlepszym sposobem na to, by nie załamać się i nie stać się gruboskórnym w trudnych okolicznościach, z którymi borykają się dziś wszyscy Ukraińcy.

Odporność to stabilność, elastyczność, a także zdolność do regeneracji. Z reguły jest to cecha wrodzona. Opiera się również na wartościach rodzinnych, pokrewieństwie i przekonaniach.

Jest umiejętnością, którą można rozwijać.

Istnieją jednak pewne niuanse.

Możemy być odporni i spokojnie przyjmować wiadomości o nowych ostrzałach. A potem zobaczyć w czyimś oknie kubek, który wygląda tak jak ten nasz, ze zniszczonego domu – i odporność znowu nas zawodzi

Nie znalazłam w sieci ani jednego badania dotyczącego odporności, które odnosiłoby się do wojny lub Ukraińców w czasie wojny. Najnowsze zachodnie badanie dotyczy zdolności radzenia sobie z codziennymi wyzwaniami i stresem podczas epidemii COVID-19.

Ponad dwa tysiące uczestników, którzy dobrze poradzili sobie z wyzwaniami, podzieliło się swoimi sposobami radzenia sobie ze stresem i życiowymi zawirowaniami. Zostały one pogrupowane w siedem strategii:

Strategia sensu i celu, którą opisują stwierdzenia: „Robiłam to, co uważałam za słuszne w codziennym życiu”, „Jestem przekonana, że rozwinęłam się w pozytywny sposób dzięki życiowym wyzwaniom”, „Podjąłem wysiłki, aby pozytywnie patrzeć w przyszłość”.

Strategia duchowości – jest wybierana przez ludzi, którzy radzą sobie z wyzwaniami poprzez medytację, wiarę i modlitwę.

Strategia elastyczności poznawczej i emocjonalnej obejmuje poświęcenie czasu na zrozumienie swoich emocji, skupienie się na reakcjach ciała i zwolnienie tempa, by poradzić sobie z negatywnymi emocjami.

Strategia: „mózg i sprawność fizyczna” zachęca do poświęcania czasu na hobby i zainteresowania, czytanie i słuchanie nowych rzeczy, uczenie się i zdobywanie wiedzy.

Strategia wzorców do naśladowania polega na tym, by być kierowanym przez mentora, nauczyciela, przyjaciela i uzyskać od porady, jak radzić sobie z trudnościami. A potem – by stać się mentorem dla innych.

Strategia zapewniania wsparcia społecznego pozwala przezwyciężyć trudności i stres dzięki wsparciu innych osób.

Strategia stawiania czoła lękom jest dla najsilniejszych i wymaga bezpośredniej konfrontacji z własnymi lękami i problemami oraz podjęcia próby zmiany czegoś.

Zastosowanie jednej lub więcej spośród tych strategii pozwoli „podkręcić” Twoją wytrzymałość na życiowe wyzwania i szybko przekształca się w sposób na szybkie przeciwdziałanie stresowi. Oczywiście, najskuteczniejszą strategię „wydostania się” z trudnych okoliczności życiowych na własny sposób mogą zasugerować psychologowie.

Jednak i tu istnieją pewne niuanse.

– Nie mamy rozwiniętej kultury chodzenia do psychologa, przepracowywania swoich emocji – ocenia Julia Czerkaszyna, neuropsycholożka i ekspertka Centrum Wsparcia i Rozwoju Psychologicznego Uchodźców Ukraińskich w Polsce.

Ukraińcy za granicą są również obciążeni dodatkowym poczuciem winy i syndromem ocalałego. Im bardziej wypomina im się, że pozostają za granicą, tym mocniej i bardziej negatywnie będą odczuwać własne decyzje

„Ja jeszcze żyję, czy już nie?” – to pytanie, które codziennie zadają sobie Ukrainki w każdym zakątku Ukrainy i Europy. Przyglądają się sobie w lustrze, poprawiają włosy, zakładają sukienki i wychodzą, by uczyć się języków obcych, radzić sobie z niezrozumiałymi przepisami i uspokajać swoje dzieci. No i przekazać darowiznę na rzecz armii, rzecz jasna.

Zdjęcia: Shutterstock