.jpg)
Zostań naszym Patronem
Dołącz do nas i razem opowiemy światu inspirujące historie. Nawet mały wkład się liczy.
Do końca 2022 r. PKB Ukrainy skurczył się o około 30%, a inflacja gwałtownie wzrosła z 10% do 26,6%. Ponad dziesięć milionów Ukraińców zostało zmuszonych do opuszczenia swoich domów, a stopa bezrobocia wzrosła do 24,5%. Narodowy Bank Ukrainy zdewaluował walutę kraju z 29 do 36,57 hrywien za dolara amerykańskiego.
Jednak po tym ponurym początku ukraińska gospodarka zaczęła wykazywać oznaki odporności i ożywienia
W grudniu 2023 r. Międzynarodowy Fundusz Walutowy stwierdził, że mimo niezliczonych wyzwań wskaźniki makroekonomiczne Ukrainy były „silniejsze niż oczekiwano”. MFW zrewidował swoją prognozę wzrostu PKB Ukrainy na 2023 r. z 2% do 4,5%, spodziewając się spadku inflacji do 5,5%. Ze względu na spowolnienie inflacji Narodowy Bank Ukrainy wprowadził „elastyczny w zarządzaniu” kurs walutowy zamiast stałego kursu walutowego. Stopy procentowe spadły z 25% na początku 2023 r. do około 15%.
Tymczasem gospodarka Rosji wykazuje oznaki napięcia. Według raportu Departamentu Skarbu USA, gospodarka Rosji jest obecnie o 5% mniejsza niż byłaby, gdyby prezydent Władimir Putin nie zaatakował Ukrainy. W tym samym raporcie zauważono, że sankcje rzeczywiście hamują wzrost gospodarczy Rosji, powodując wzrost stóp procentowych (16% w grudniu 2023 r.) i osłabienie rubla. Między styczniem a październikiem 2023 r. kurs wymiany wzrósł z 69 do 100 rubli za dolara.
Następnie kurs wymiany spadł do 88-93 rubli za dolara, ze względu na próby wzmocnienia waluty przez rosyjski bank centralny poprzez wprowadzenie kontroli kapitału. Rosyjscy eksporterzy z 43 branż są obecnie zobowiązani do wymiany 90% swoich wpływów walutowych na ruble. Ten radykalny środek taktyczny (wprowadzony w pośpiechu) wskazuje, że chmury niepewności będą nadal wisieć nad rosyjskim systemem finansowym, grożąc dalszą destabilizacją rubla.
Bezpośrednie przyczyny problemów gospodarczych Ukrainy i Rosji są bardzo różne, ale ostatecznie wszystkie wynikają z osobistej decyzji Putina o rozpoczęciu wojny.
Dla Ukrainy kluczową kwestią jest to, że walki toczą się niemal wyłącznie na jej terytorium, a Rosja przeprowadza bezpośrednie ataki na ukraińskie zakłady produkcyjne, szlaki transportowe, instytucje edukacyjne i infrastrukturę cywilną. Szkody wyrządzone przez rosyjskie naloty na ukraińską infrastrukturę energetyczną zimą 2022 roku nie ograniczały się wyłącznie do zniszczenia konkretnych obiektów. Oprócz bezpośrednich szkód o wartości 8,8 mld USD, straty poniosły również małe firmy: wiele z nich zostało zmuszonych do zamknięcia lub znacznej zmiany działalności. Zakłócenia te miały poważne konsekwencje makroekonomiczne. Według przewodniczącego Komisji Finansów, Podatków i Polityki Celnej Rady Najwyższej Ukrainy, przerwa w dostawie prądu zagroziła gospodarce „stratą ponad 200 milionów dolarów każdego dnia”.
W czasie tych ataków Ukraina wykazała się odpornością, a po nich przywróciła do użytku co najmniej 62% zniszczonych elektrowni cieplnych, 68% elektrowni wodnych i 80% linii energetycznych. Jednak rosyjskie naloty nadal stanowią poważne zagrożenie dla tych części kraju, w których brakuje odpowiedniej obrony przeciwlotniczej. Ponadto rosyjskie ataki doprowadziły do zakłóceń w ukraińskim eksporcie. Ukraina jest jednym z największych dostawców zboża na świecie, a eksport zboża stanowi średnio około 10% rocznego PKB Ukrainy. Po lutym 2022 r. rosyjska marynarka wojenna uniemożliwiła transport 20 milionów ton ukraińskiego zboża przez Morze Czarne i zniszczyła „tysiące ton zboża” przechowywanego w ukraińskich portach.
Jednak po wycofaniu się Rosji ze zorganizowanej przez ONZ Czarnomorskiej Inicjatywy Zbożowej w lipcu 2023 r. Ukrainie udało się otworzyć nowy morski korytarz dostaw w ciągu zaledwie miesiąca. Według Bridget Brink, ambasador USA w Ukrainie, do połowy stycznia tą trasą wysłano już 16,5 miliona ton zboża, podczas gdy pogrzebana inicjatywa ONZ zaowocowała łącznie zaledwie 33 milionami ton przez cały rok. Perspektywy gospodarcze Ukrainy pozostają jasne, pomimo rosyjskich prób ich zaciemnienia.
Jeśli chodzi o Rosję, większość jej strat gospodarczych jest wynikiem jej własnych błędów w zarządzaniu, a także zachodnich sankcji. Analitycy wskazują, że ze względu na straty wojskowe i masowe uchylanie się od poboru Rosja stoi w obliczu „kryzysu demograficznego”. Ponadto gospodarkę kraju osłabiają spadające dochody z ropy i gazu, a także stały, dławiący niedobór części zamiennych i sprzętu produkowanego na Zachodzie. Sankcje gospodarcze nie były w stanie powstrzymać wojny, ale spowodowały poważne problemy w rosyjskiej gospodarce.
Oczywiście Rosja sama sprowadziła na siebie wszystkie te problemy. Zdecydowanie nie wygrywa tej wojny – ani na froncie wojskowym, ani na gospodarczym.
Z drugiej strony, Ukraina zaczyna wychodzić z pierwszego szoku i jeśli Zachód będzie nadal aktywnie jej pomagał, będzie miała przewagę w wojnie na wyniszczenie
Nie należy się jednak popełnić błędu: Ukraina musi pilnie wzmocnić swoje zdolności wojskowe, by chronić swoich obywateli i gospodarkę przed rosyjskimi atakami z powietrza. Systemy obrony powietrznej dostarczone przez Stany Zjednoczone, Norwegię, Niemcy i inne kraje odegrały kluczową rolę w neutralizowaniu rosyjskich ataków na ukraińską infrastrukturę energetyczną tej zimy. Ponadto Ukraina musi rozszerzyć swoje możliwości uderzania w rosyjski kompleks wojskowo-przemysłowy, aby zmniejszyć intensywność rosyjskich ataków lotniczych.
Ze swej strony Zachód musi nadal zapewniać Ukrainie pomoc finansową i wojskową, powinien też nadal dokręcać śrubę sankcji gospodarczych, by pozbawić Rosję zasobów potrzebnych do prowadzenia agresywnej wojny. Sankcje wtórne mogą odegrać kluczową rolę w egzekwowaniu istniejących ograniczeń w rosyjskim handlu i finansach. Wszystkie te środki są nie tylko wykonalne, ale także pilnie potrzebne, aby pomóc Ukrainie w obronie.
Anastasja Fedyk jest adiunktką w dziedzinie finansów na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley.
Jurij Horodnyczenko jest profesorem ekonomii na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley.
Zostań naszym Patronem
Dołącz do nas i razem opowiemy światu inspirujące historie. Nawet mały wkład się liczy.
.jpeg)
(1).avif)
