Exclusive
20
min

How are you? — I’m Ukrainian

Dopóki Rosja atakuje Ukrainę, ani ja, ani nikt inny na świecie nie może czuć się "ok", ponieważ to jest nienormalne, niesprawiedliwe i niemożliwe

Kateryna Babkina

Катерина Бабкіна, Фото: Оксана Боровець

No items found.

Zostań naszym Patronem

Dołącz do nas i razem opowiemy światu inspirujące historie. Nawet mały wkład się liczy.

Dołącz

Nie jestem w stanie wymyślić dowcipnej wymówki, aby uniknąć niezręczności w komunikacji, ani stworzyć żadnej wewnętrznej techniki kontrolowania sytuacji. To bezsensowne i nieistotne w porównaniu z jakimikolwiek prawdziwymi trudnościami w życiu (nie wspominając o okropnościach wojny). I za każdym razem obiecuję sobie, że to ostatni raz, kiedy będę zdezorientowana, zawstydzona, rozpocznę nieodpowiednią rozmowę lub wdam się w nieodpowiednią kłótnię, słysząc znów to pytanie. Ale wydaje się, że jest to jedyna mała rzecz, która powstrzymuje mnie przed zapomnieniem, kim jestem i skąd pochodzę oraz co dzieje się teraz z moim światem (nie sądzę, że kiedykolwiek można zapomnieć).

Wiem, że każdy takie ma. Groch pod pierzyną, niezależnie od ilości pierzyn, zostawia siniaki na ciele, a nie siniaki

Катерина Бабкіна. Фото: Оксана Боровець

Odlot

Od lipca 2022 roku mieszkam w Londynie z moją dwuletnią córką i mamą. Przyjechaliśmy tu przez przypadek. Kilka dni po rozpoczęciu inwazji na pełną skalę zabrałam córkę i matkę do Wrocławia. Nie planowałam wyjeżdżać. Byłam wśród tych, którzy na początku nie wierzyli, że to naprawdę może się wydarzyć - a potem pomyśleli, że to tak straszne i niemożliwe, że musi się natychmiast skończyć, bo cały świat zjednoczy się, aby to powstrzymać.

Nie było jednej chwili, w której zdecydowałam się na podróż - najpierw pojechaliśmy tylko odwiedzić Protasiw Jar, gdzie był dobrze wyposażony schron przeciwbombowy. Potem ruszyliśmy na zachód Ukrainy samochodem wolontariuszki, która wiozła na granicę żony swoich synów, matkę jednego z nich i psa drugiego - sami chłopcy byli w TRO od pierwszego dnia. Zaproponowała, a ja zdecydowałam się dołączyć bez zatrzymywania się w domu. Jeśli myślałam o czymkolwiek poważnie, to o tym, że muszę zapewnić mojemu dziecku bezpieczeństwo, dostęp do prądu i ciepłej wody - w końcu moja córka nie prosiła mnie, żebym ją urodziła. Wiem na pewno, że nie brałam wtedy poważnie pod uwagę, że możemy zginąć

Podróżowaliśmy leśnymi ścieżkami i przez wioski do najbardziej gorących miejsc w godzinach najbardziej zaciętych walk o Kijów.

A teraz myślę: jak dobrze, że nie wiedzieliśmy, co dzieje się kilka kilometrów dalej, gdzie zatrzymaliśmy się, aby zmienić pieluchę mojej córce, podzielić się kanapkami i wodą

Mam zaufanie do kierowcy, ale nie czuję, bym miała w sobie wystarczająco dużo siły, żeby znieść kolejne 20 godzin w samochodzie.

Kiedy dotarliśmy do Tarnopola, nie spałam od ponad dwóch dni i spędziłam prawie cały dzień w drodze. Trzy godziny później zaczęły się alarmy przeciwlotnicze, musiałam ubrać dziecko w te wszystkie zimowe ubrania (w zwykłym życiu nie jest łatwo założyć wszystkie swetry, kominy, czapki i kombinezony na ruchliwe dziecko) i pobiec gdzieś z czwartego piętra bez windy. Zrozumiałam, że kiedy syreny się skończą, zjemy i wyjedziemy za granicę - teraz wydaje mi się, że nie myślałam w kategoriach ucieczki przed wojną, tylko bardzo chciałam spać

Wrocław

Z kolejki na przejściu granicznym napisałam do dyrektora Wrocławskiego Domu Literatury - miałam właśnie rozpocząć rezydencję we Wrocławiu, którą przyznano mi wraz z prestiżową nagrodą literacką

Kateryna Babkina odbiera nagrodę Angelus 2021. fot:Tomasz Pietrzyk/Agencja Wyborcza

Zapytałam, czy mogę z córką przyjechać wcześniej. Powiedział, że jest gotowy nas przyjąć nawet za godzinę. Spędziliśmy kolejne cztery dni i trzy noce w kolejce na granicy. My (jak nikt inny) nie mieliśmy benzyny, staliśmy w mrozie -12°C. Ludzie z okolicznych wiosek przynosili nam jedzenie i kawę, pomagali tym, którym zepsuły się samochody (miałam szczęście być wśród nich) i wpuszczali nas do swoich domów, żebym mogła umyć naszą córkę i zmienić jej pieluchę.

Nie miałam dokumentów samochodu (ojciec mojej córki zgubił dowód rejestracyjny pół roku wcześniej i wkrótce się rozstaliśmy - oczywiście nie z powodu dowodu rejestracyjnego - i to wniosło wiele nowych rzeczy do mojego życia, ale nigdy nie zabrałam się za przywracanie dokumentów) i spodziewałam się, że będę musiała zostawić samochód na granicy, więc poprosiłam znajomych z Krakowa, żeby byli gotowi odebrać mnie i moje dziecko z przejścia. Oni również byli gotowi przyjechać w ciągu godziny, a trzeciego dnia oglądania reality show

"Katia z dzieckiem w samochodzie bez benzyny na środku pola w zimie" - stracili nerwy i mój przyjaciel Łukasz obywatel Polski, kupił cztery puszki 95, przekroczył granicę, poprosił kogoś, aby zabrał go do mojego samochodu w kolejce i pojechał.

Benzyną dzieliliśmy się kolejno z sąsiadami, a kanistry rozdawaliśmy ludziom, którzy mieli siłę i energię, by iść lub jechać gdzieś w poszukiwaniu paliwa. Był już marzec i po raz pierwszy od 24 lutego spałem przez pięć godzin bez przerwy

Przez cały ten czas mój mózg postrzegał informacje i rzeczywistość w sposób selektywny, chwytając się tego, co mógł kontrolować. Samochód był czysty, dziecko wesołe, wszyscy jedli o czasie, wiedziałam, kto ma ciepłą wodę i dzieliłam się chusteczkami z tymi, którzy jej nie mieli. Czytałam wiadomości, udzielałam komentarzy i wyjaśnień zagranicznym mediom, przekazywałam pieniądze na pierwszy sprzęt dla obrony terytorialnej tym, których znałam, na leki czy opaski tamujące krew, mówiłam komuś, jak poruszać się po przejściach granicznych, szukałam noclegu dla zagubionych matek z dziećmi, które już wyjechały z kraju, i jechałam swoje 100 metrów na godzinę, zmierzając w kierunku punktu kontrolnego

W tym samym trybie funkcjonowałam we Wrocławiu. Niepokój i panika znajdowały ujście w działaniu - ciągle coś zamawiałam, wysyłałam, szukałam dla kogoś schronienia, pomagałam - albo byłam wolontariuszką w ośrodkach dla uchodźców, albo tłumaczyłam i wypełniałam dokumenty do uzyskania numeru PESEL i statusu ochronnego dla osób z niekończącej się kolejki w recepcji urzędu miasta. Napisałam kilka esejów i udzielałam wywiadów, kupiłam artykuły spożywcze, spacerowałam z córką i rozmawiałam bez końca we wszystkich dostępnych mi językach, wyjaśniając obcokrajowcom, co się dzieje: Rosja zbrodniczo próbuje zniszczyć Ukrainę, niszczy cywilną infrastrukturę, zabija i porywa ludzi. I nie ma żadnego konfliktu, wojny domowej czy nieporozumień wewnątrz Ukrainy, żadnej operacji specjalnej. Jest wojna: niedopuszczalna zewnętrzna agresja, a opór to jedyny sposób. Zaczęłam nawet pisać książkę, historię opartą na tym, co widziałam i słyszałam w centrum, i w kolejkach.

Miałam niesamowite szczęście, że miałam samochód, że miałam przyjaciół, że miałam umowę na pobyt we Wrocławiu, że mówiłam po polsku i angielsku; że zdecydowałam się objechać Irpin i Gostomel z tej strony, a nie z drugiej. Być na granicy dokładnie wtedy, kiedy byłam, i spędzić tam cztery dni z małym dzieckiem, a nie półtora tygodnia. I w tysiącu innych takich drobiazgów. Nie ma w tym żadnej mojej zasługi, ani decyzji - tak się po prostu stało. Teraz wiem, że okazało się to dla mnie najlepszą rzeczą i gdybym wybrała świadomie i ostrożnie, wybrałbym unikanie syren i eksplozji, unikanie strachu i unikanie krzywdy.

Ale prawda jest taka, że to się po prostu stało - sytuacja podniosła mnie jak kawałek drewna i poniosła. I wygląda na to, że przetrwałam psychicznie właśnie dlatego, że myślałam i działałam jak kawałek drewna

Prawdziwe, głębokie uświadomienie sobie, że moje życie zmieniło się na zawsze i że trzeba je ułożyć na nowo w częściowo nieznanych okolicznościach, przyszło kilka miesięcy później. Mniej więcej w tym samym czasie skończył się mój kontrakt na rezydencję we Wrocławiu, gdzie byłam otoczona niesamowitą opieką i wsparciem na wszystkich poziomach. Pracowałam, pisałam, dbałam o naszą codzienność, zarabiałam pieniądze i jakoś sobie radziłam, ale myśl o czymś takim jak MUSZĘ PODJĄĆ DECYZJĘ, GDZIE ZAMIESZKAM, była paraliżująca, bo jej podjęcie oznaczało przyznanie, że cały ten horror jest prawdziwy i na pewno nie obudzę się rano w mieszkaniu niedaleko Placu Lwowskiego w Kijowie. Nawet fakt, że w maju moi przyjaciele w Kijowie rozdali rzeczy moje i moich dzieci oraz niektóre meble tym, którzy znaleźli tymczasowe schronienie w Kijowie po ucieczce z okupowanych terytoriów, a resztę zapakowali w pudła i umieścili w długoterminowym magazynie, nie otrzeźwił mnie zbytnio.

Londyn

W Londynie przygotowywano do publikacji tłumaczenie jednej z moich książek. Kiedy zapytano mnie, czy mógłabym przyjechać na kilka tygodni, potwierdziłam. Kiedy dowiedziałam się, że będę musiała spędzić 3 miesiące poza UE, napisałam post w mediach społecznościowych, czy ktoś może wynająć mi dom na ten okres. I dopiero wtedy, gdy kilka tygodni później zupełnie obca osoba, której wysłałam wszystkie nasze dane i kopie paszportów, wyjaśniła mi przez telefon, że zgadzam się na rejestrację sześciomiesięcznej umowy najmu i że w tej umowie jest moje imię, imię mojej matki i imię mojej córki, zdałam sobie sprawę, że przeprowadzam się do Londynu. Gdzie nigdy nie byłam

Następnie przedłużyłam umowę na własną rękę, całkowicie na zasadach rynkowych. Po prostu dlatego, że nie mogę już nawet myśleć o podjęciu decyzji, gdzie mieszkać, bo w mojej głowie nadal mieszkam w domu, a to wszystko jest jakimś tymczasowym koszmarem, tak niemożliwym, niesprawiedliwym i strasznym, że cały świat ma się zjednoczyć, aby to powstrzymać. Nie wiem, czy muszę tłumaczyć, że taka fantazja coraz bardziej oddala się od rzeczywistości

Londyn jest dla nas bardzo dobry. Miałam okazję posłać córkę do dobrego przedszkola na dwa dni w tygodniu - nauczycielki przychodziły do domu, żeby się poznać, dzieci chodziły na przedstawienia, uprawiały ogródek, malowały przy sztalugach w śmiesznych fartuszkach i jadły przy wspólnym stole

Moją córkę odprowadza do domu przyjaciółka Lottie, która przytula ją, patrzy jej w oczy i mówi zachęcająco: "Remember, you are such a good girl!"

Ogólnie rzecz biorąc, od najmłodszych lat duży nacisk kładzie się na rozwijanie cierpliwości, tolerancji i towarzyskości - wspólnie tworząc bezpieczne środowisko do interakcji i komunikacji dla wszystkich. Wszędzie są przypomnienia: pamiętaj, że inni mogą potrzebować więcej czasu niż ty itd. Wszędzie jest jeszcze więcej ostrzeżeń o niedopuszczalności mowy nienawiści, nienawiści rasowej lub przemocy na tle płciowym, a w każdym wagonie metra znajdują się informacje o tym, co zrobić, jeśli widzisz lub podejrzewasz nękanie, poniżanie lub handel ludźmi. Nie tylko gdzie zadzwonić i zgłosić, ale także jak wesprzeć ofiarę, co powiedzieć i jak się zachować. Oprócz przypomnień, wszędzie są kamery, co w znacznym stopniu przyczynia się do tego, że wszystkie te przypomnienia i ostrzeżenia nie idą na marne. Nigdy w życiu nie czułam się tak bezpiecznie jak tutaj, ale to mnie nie ratuje - mój świat jest w ruinie

Kateryna i jej córka

Londyn jest metropolią, ale wiele procesów i interakcji tutaj jest znacznie bardziej wyważonych i spokojnych niż te, których kiedykolwiek doświadczyłam w domu - to dlatego, że nigdy nie żyliśmy w takim bezpieczeństwie i z tak długim horyzontem planowania. Mój przyjaciel zażartował kiedyś: "Seks jest świetny, ale czy próbowałaś nie graniczyć z Rosją?", a Anglicy i Francuzi w towarzystwie śmiali się serdecznie, podczas gdy Ukraińcy i Ukrainki śmiali się jeszcze głośniej, ponieważ dla nas to nie żart, to prawda

Na początku było to bardzo trudne, ponieważ byłam bardzo asertywna i starałam się rozwiązywać wszystkie problemy tu i teraz, jak w domu. Tutaj, na tle ogólnego planowania, uporządkowania, podporządkowania i wzajemnej uprzejmości we wszystkich jej przejawach, wygląda to i czuje się jak chamstwo. Nie, to nie jest świat różowych kucyków, a ludzie mają swoje problemy i kłopoty, ale toksyczności jest tu bardzo mało - nikt nie rozwiązuje osobistych problemów emocjonalnych kosztem innych, przypadkowych i nieznajomych osób w kolejce, w autobusie czy w internecie. Agresja wobec innych jest niedopuszczalna. Niedopuszczalna jest nawet wtedy, gdy masz rację, a ktoś inny się myli - zawsze jest numer telefonu, pod który można zgłosić zaistniałą sytuację i oni to załatwią (naprawdę załatwią), a cała wzajemna komunikacja ma na celu przede wszystkim unikanie konfliktów, a broń Boże nie schodzenie na personalia, wzajemne obrażanie się czy poniżanie. To bardzo zdrowy standard interakcji i jest mi bardzo bliski. Jest niezwykle pomocny w tymczasowej adaptacji tych, którzy stracili swoje domy, nie mają planu, nie rozumieją sytuacji i nie wiedzą, co się z nimi stanie.

Pamiętam, jak jeszcze w szkole mój nauczyciel angielskiego wyjaśnił nam, że ludzie w Anglii witają się pytaniem "How are yuo?". I że to pytanie w rzeczywistości nie wymaga odpowiedzi, ale wymaga podobnego pytania w zamian. Byłam wtedy zdezorientowana: tak ważne pytanie nie wymaga odpowiedzi? Dlaczego?

Nauczyciel, jak teraz wiem, miał tylko częściowo rację. W rzeczywistości rytualna wymiana pytań sugeruje odpowiedź twierdzącą. Bardzo konkretną: czuję się dobrze. Uprzejme, przyjazne, gościnne i wygodne pod każdym względem. "Jak się masz?" "U mnie w porządku, a u ciebie?" "U mnie w porządku". Następnie możesz zamówić kawę, zapłacić za zakupy spożywcze, zapytać, kiedy lekarz ma wizytę, lub po prostu żyć dalej

I to jest moment, w którym się załamuję, za każdym razem, każdego dnia. Ja nie mogę powiedzieć, że radzę sobie dobrze

Katerina Babkina w Londynie

Wydaje mi się, że radzę sobie dobrze. Jestem względnie zdrowa, ciężko pracuję i mogę opłacić wszystkie swoje potrzeby, moja córka ma się dobrze, jest wesoła, rozwija się świetnie jak na swój wiek, mamy bliskich ludzi, wsparcie i pomoc, jesteśmy bezpieczni. Mogę też być - i jestem - wsparciem i pomocą dla innych ludzi

Moja córka codziennie rozmawia ze swoim ojcem i chociaż wie, że jest na wojnie, nie ma pojęcia, co to jest. Potrafi powiedzieć, że Ukraina została zaatakowana przez Rosję i Ukraina broni swojej ziemi i niepodległości (i dlatego czerwona kalina jest pochylona - to jest jej osobisty wniosek, nawiasem mówiąc!), ale myślę, że w jej głowie jest to zaledwie spór o huśtawkę na placu zabaw, a ja nie spieszę się, aby wyjaśnić jej więcej - ma dwa lata, do cholery

Jeśli wymienisz wszystko, co dzieje się i jest obecne w moim życiu teraz, otrzymasz opis bardzo dobrego życia, nie tylko bezpiecznego, ale nawet pełnego i wysokiej jakości

Ale w tym samym czasie, dzień w dzień, mój język nie obraca się, by powiedzieć bardzo prostą rzecz: Nic mi nie jest! A jak u ciebie?

Zamiast tego albo zawieszam się na długie, niewygodne sekundy, albo zaczynam wyjaśniać w jakiś zagmatwany sposób - listonoszowi, pielęgniarce, przypadkowo spotkanemu ojcu na placu zabaw lub nauczycielowi przedszkola - o tamie, o innym przyjacielu lub członku rodziny, który został zabity lub ranny, o tysiącach dzieci, które zostały wywiezione do Rosji, o więźniach, których los jest nieznany, o nocnych atakach rakietowych na cele cywilne i o tysiącach innych rzeczy, o które tak naprawdę nie zostałem zapytana. A im bardziej myślę, że to niepotrzebne, że to nie jest to, czego potrzebujemy, że to nie ma znaczenia dla sytuacji, tym dłuższe i bardziej szczegółowe stają się moje nieodpowiednie odpowiedzi.

Wygląda na to, że za każdym razem muszę krytycznie upewnić się, że ta konkretna osoba w tym konkretnym momencie pamięta, że dopóki Rosja atakuje Ukrainę, ani ja, ani ta osoba, ani świat nie możemy być w porządku. Ponieważ to nie jest dobre. To nie jest normalne. To nie jest sprawiedliwe. To niemożliwe

I nieważne, ile ćwiczę przed lustrem i przypominam sobie, że to tylko rytuał powitania: Bądź normalna, Katia, dbaj o siebie i żyj swoim życiem, nie będzie innego, teraz jest tylko jedno - to nie pomaga. Dopóki Rosja atakuje Ukrainę, ani ja, ani nikt inny na świecie nie może być w porządku, ponieważ jest to nienormalne, niesprawiedliwe i niemożliwe

Zdjęcie z archiwum bohaterki

No items found.
Р Е К Л А М А
Dołącz do newslettera
Thank you! Your submission has been received!
Oops! Something went wrong while submitting the form.

Ukraiński dziennikarka, poetka i pisarka. Laureat Środkowoeuropejskiej Nagrody Literackiej „Angelus” za rozdział „Mój dziadek tańczył najlepiej ze wszystkich”. Współpracowała z Esquire, Le Monde, Harpers Bazaar, Ukraińska Prawda, Biznes, Bird in Flight itp. Teksty literackie publikowane w almanachach i antologiach na temat Ukrainy, Europy i USA.

Zostań naszym Patronem

Dołącz do nas i razem opowiemy światu inspirujące historie. Nawet mały wkład się liczy..

Dołącz
ołeksandr kanibołocki wolontariat ukraina

Najtrudniej, gdy konto jest puste

Oksana Szczyrba: Jak się Pan dziś czuje? Wiem, że ostatnie wyprawy znacznie podkopały Pana zdrowie.

Ołeksandr Kanibołocki: Przejechałem na rowerze około 400 kilometrów z otwartym wrzodem. Jechałem z Jaremcza do Użhorodu, a potem przez obwód lwowski. Teraz jestem pod opieką lekarską. Przygotowuję się do kolejnej przejażdżki. Może już w maju, zależy od zdrowia.

Kiedy postanowił Pan zbierać pieniądze na wojsko?

W 2014 roku, gdy zaczęła się rosyjska agresja na Krymie. Rozumiałem, że nie będę w stanie walczyć, bo to już nie te lata, ale chciałem pomóc. W 2019 roku po raz pierwszy zacząłem zbierać pieniądze dla wojska w mojej wsi. Wysłałem dwie przesyłki do batalionu Szejka Mansura.

Ale samo tylko chodzenie i proszenie to nie moja bajka. W 2022 roku postanowiłem więc połączyć pomaganie wojsku z czymś, co mnie uspokaja. A uspokaja mnie jazda na rowerze. Wtedy odbyłem swoją pierwszą przejażdżkę: 500 km na rowerze „Ukraina”, 250 km do Baturyna i z powrotem. Zebrałem 12 000 hrywien, które przeznaczyłem na zakup opon dla samochodów 72 brygady.

Angażował się Pan w politykę?

W 2018 roku byłem zastępcą szefa rady sołeckiej. Chciałem służyć ludziom i kontrolować władze, lecz spotkałem się z presją i groźbami. Na przykład wtedy, kiedy ujawniłem, że podczas kampanii wyborczej w 2018 roku jeden ze sztabów przekupywał wyborców, dając im po 300-400 hrywien, i zamawiał brudne artykuły o przeciwnikach. By ukoić nerwy, jeździłem na rowerze po okolicy. A potem pomyślałem: dlaczego nie połączyć tego z wolontariatem?

Mój rower jest dla mnie niezawodnym pomocnikiem. Jest prosty, bez przerzutek, ale bardzo wytrzymały. Ma ponad 40 lat, mam go bodaj od 1982 roku. Jeśli coś pójdzie nie tak, coś dokręcę, coś nasmaruję – i jadę dalej. Zawsze mam ze sobą części zamienne. Nigdy mnie nie zawiódł.

Podobno chciał Pan wstąpić do wojska, ale Pana odrzucili.

Zadzwoniłem do batalionu ochotniczego „Słoneczko”. Poradzili mi, żebym pozostał na tyłach i robił to, co robiłem wcześniej.

Bliscy nie próbowali Pana odwieść od pomysłu z rowerem?

Próbowali. „Masz wnuki, masz dzieci” – mówili. Ale ja się uparłem.

Pierwsza przejażdżka była testem. Kiedy dotarłem do Romn [miasto w Ukrainie – red.], zacząłem szukać miejsca na nocleg. Dzwoniłem do znajomych, ale nikt nie odbierał, bo był dzień wolny. Postanowiłem więc jechać dalej, do Łypowej Dołyny. Tyle że jakieś 3-4 kilometry przed nią mój organizm przestał funkcjonować, serce zaczęło mi walić. Zatrzymałem się, a potem próbowałem dojść z tym rowerem do jakichś ludzi, ale nie miałem siły.

Stanąłem na poboczu, położyłem rower na ziemi. Było ciemno, padał deszcz, a ja na kolanach, nie wiedząc, co dalej robić

Wtedy zadzwoniła córka. Zapytała, gdzie jestem. Zrazu nie byłem w stanie odpowiedzieć, ale gdy doszedłem do siebie, powiedziałem jej, że wszystko w porządku, że jestem już prawie w Łypowej Dołynie. Tyle że ona zrozumiała, że nie wszystko jest w porządku.

Tak czy inaczej, bez względu na to, jak było ciężko, pedałowałem dalej. Bo nie mogłem strzelać, a chciałem pomóc.

Dotarłem do szpitala w Łypowej Dołynie, wolontariusze załatwili mi przyjęcie. Zbadali mnie. Deszcz nie przestawał padać, więc zostałem na dwa dni. A gdy pogoda się poprawiła, wróciłem na rower i kontynuowałem podróż. Tym razem bez komplikacji.

Planuje Pan swoje trasy?

Tak, ale czasami zmieniam je w zależności od sytuacji. Pytam miejscowych, gdzie jest najlepsza droga, gdzie mogę się zatrzymać. Wolontariusze pomagają mi znaleźć miejsca na nocleg.

Czasami nocowałem na posterunkach policji, w szpitalach albo hotelach opłacanych przez ludzi wspierających moją sprawę. Nawet przez posłów

Która wyprawa była najdłuższa?

Trzecia, 1200 km. Zebrałem wtedy około 1,6 mln hrywien.

Nie spodziewałem się, że uzbieram aż tyle. Przeżyłem nawet pewne rozczarowanie, gdy na początku nie było na koncie niemal nic. Ale wtedy niewiele osób o mnie jeszcze słyszało. Później dziennikarze zrobili o mnie materiał. I zadzwonił jakiś mężczyzna, który powiedział: „Chcę ci pomóc”. Ludzie zaczęli przekazywać darowizny.

Zbieram fundusze na własnych kontach. Nigdy nie daję pieniędzy komuś innemu, bo widziałem już, że czasami dary trafiają w niepowołane ręce. Wszystko sam mam pod kontrolą.

Gdy wolontariusze prosili o jakiś materiał o moich wyprawach, płaciłem za jego produkcję. Mam wszystkie rachunki, paragony, raporty – wszystko upubliczniam, pełna przejrzystość. Za zebrane przeze mnie pieniądze kupowaliśmy opony, drony, a nawet samochody. Ludzie to widzą i ufają.

Ile w sumie kilometrów przejechał Pan na rowerze?

Pierwsza przejażdżka to 500 km, druga 850 km, trzecia 1200 km, a czwarta 1100 km. Łącznie ponad 3600 kilometrów. Zebrałem już ponad 2 mln hrywien. Jedna wyprawa trwa 10-12 dni, w zależności od trasy. Przemierzyłem już wiele dróg.

Co jest najtrudniejsze podróży?

Moment kiedy sprawdzasz konto i nic tam nie ma. To bardzo trudne psychicznie. A fizycznie – podjazdy w Karpatach. Drogi są tam dobre, ale jest dużo zjazdów i podjazdów, a mój rower nie ma przerzutek, więc często muszę go nieść.

Bywa, że spędzam w trasie nawet 12 godzin dziennie. Czasami ludzie mi pomagali i mnie karmili, ale takie przekąski w pośpiechu podkopywały moje zdrowie.

Muszę jeździć w różnych warunkach pogodowych, także w ulewnym deszczu albo w upale. Ale zawsze jadę dalej, bo robię to dla tych, którzy trzymają front

Wyznaczam sobie cel, na przykład: „Dziś muszę dojechać do Sum”. Jak komputer – ustawiasz program i go wykonujesz. Czasami wyjeżdżałem w trasę o 2 nad ranem. Był też taki dzień, kiedy przejechałem 186 km. Wszystko jest możliwe, gdy masz cel.

To jest nasza Ukraina

Co Pan odkrył w czasie tych podróży?

Dużo piękna, wielu dobrych ludzi. To zmieniło mój ogląd spraw. Lecz chociaż podarowali mi rower sportowy, nadal jeżdżę na mojej starej, dobrej „Ukrainie”.

Jak ludzie reagują, gdy dowiadują się o Pana misji?

Bardzo dobrze. Szczególnie dobrze pamiętam okolice Iwano-Frankiwska. Sceneria była niesamowita – piękne domy, zadbane drogi. Zatrzymałem się i zacząłem robić zdjęcia. I wtedy z podwórka wyszedł mężczyzna: „Kim jesteś?”. Potem wyszedł kolejny, z sąsiedniego podwórka. Zanim zdążyłem to wyjaśnić, zaczęli przynosić mi pomidory, smalec, herbatniki. Podziękowałem, ale nalegali: „Bierz, jesteś wolontariuszem”.

Innym razem jechałem z Kijowa do Niżyna. Był ranek, miałem ochotę na coś gorącego. Zobaczyłem kobietę i zapytałem ją, gdzie mogę zjeść śniadanie. Była zaskoczona: „Co się stało?”. Wyjaśniłem, kim jestem, a ona otworzyła swoją torbę i wyjęła kilka kawałków domowego ciasta: „Weź, jeszcze gorące, właśnie upiekłam”. To było bardzo wzruszające. Tacy ludzie są prawdziwi, to jest nasza Ukraina. I to daje mi siłę, by iść dalej.

Jakieś zabawne historie?

Z Boryspola do Żytomierza wyjeżdżałem o 2 nad ranem, chciałem zdążyć przed końcem godziny policyjenj. Jechałem autem, w punkcie kontrolnym zatrzymała mnie policja. „A ty kto, dokąd, dlaczego tak wcześnie?” Wyjaśniam, że jestem wolontariuszem, jadę do Żytomierza. „A ty w ogóle wiesz, gdzie jesteś?”.

Już miałem im pokazać moje dokumenty, strony w Internecie, na których o mnie pisali, ale jeden mnie rozpoznał: „Więc to jest ten wolontariusz, który jeździ po całej Ukrainie!”. Pośmialiśmy się, zrobiliśmy sobie zdjęcie i ruszyłem w dalszą drogę.

Nieraz sprawdzali moje bagaże i pytali, czy nie mam w nich czegoś niebezpiecznego. Zawsze mam tylko ubrania i jedzenie.

Nie myślał Pan o jeżdżeniu w grupie?

Myślałem, ale nie każdy pojedzie na takim rowerze, jak mój. To nie jest rower sportowy. Kiedy jeździsz z kimś, musisz się dostosować, a ja jestem przyzwyczajony do własnego tempa. Gdy poczuję się źle, siadam, odpoczywam, piję wodę, a potem wracam na drogę. Jestem swoim własnym szefem.

Czuje Pan satysfakcję?

Tak. Naprawdę chciałem być przydatny i udało mi się. Zebrałem sporo pieniędzy, więcej niż mogłem sobie wyobrazić. Wolontariusze dzwonili i prosili mnie o pomoc dla różnych jednostek, a ja pomagałem.

Ludzie w Pana wsi są teraz życzliwsi?

Tak. Wiele osób podchodzi do mnie, dziękuje i życzy sukcesów. Są jednak tacy, którzy nadal wspierają lokalne władze, a te, delikatnie mówiąc, nie zawsze działają otwarcie. W mojej wsi sytuacja wciąż jest trudna: dużo polityki, opozycja pod presją, władze mi groziły. Ale ja zawsze mówię ludziom prawdę, dlatego większość mnie popiera.

Kiedyś zapytano mnie, dlaczego pensje w radzie sołeckiej są tak wysokie. Gdy oficjalnie poprosiłem o informacje na ten temat, zaczęła się nagonka. Poszedłem na policję. Jednak odkąd zacząłem działać jako wolontariusz, wszystko się uspokoiło.

Jak wolontariat zmienił Pana życie?

Przywrócił mi godność. Ci, którzy mnie atakowali lub kłamali na mój temat, przestali to robić. Bo poznali moją sprawę.

Ale najbardziej wzruszające jest to, że nawet wojskowi mi dziękują.

Gdy byłem w szpitalu, zadzwonił do mnie pewien żołnierz i powiedział: „Dziękuję za to, co zrobiłeś”. To dla mnie ważniejsze niż jakikolwiek medal

Zdjęcia: prywatne archiwum bohatera

20
хв

Ołeksandr Kanibołocki: – Wolontariat przywrócił mi godność

Oksana Szczyrba
Olga Berezhna Phoenix Medycyna Syn Zmarł

Kto, jeśli nie my?

– Chociaż wojna w Ukrainie trwa od 2014 roku, my żyliśmy w spokoju, mimo że mieszkaliśmy w obwodzie charkowskim, w rejonie Iziumu, niedaleko Słowiańska – mówi Olga Bereżna. – Tylko czasem dobiegały nas stamtąd odgłosy wybuchów.

Nasza rodzina była duża. Ojciec moich dzieci i ja byliśmy rozwiedzeni, ale mieliśmy bardzo dobry kontakt i zawsze sobie pomagaliśmy. Mieliśmy dwoje własnych dzieci i jeszcze jednego chłopca, ich przyjaciela, który z nami mieszkał. Miał na imię Ołeksandr, jak mój rodzony syn, i był dla mnie jak syn, nazywał mnie nawet mamą. Jego matka zmarła przedwcześnie, ojciec się zapił.

Olga z synem i córką

Pracowałam jako kierowniczka stołówki w wiejskim liceum, bo z zawodu jestem kucharką. Później otworzyliśmy własny mały sklep spożywczy. Wieczorami, a czasem w nocy, dorabiałam w taksówce.

W 2021 roku zdaliśmy sobie sprawę, czym jest wojna. Mój 25-letni syn zgłosił się wtedy na ochotnika do wojska. Powiedział nam: „Kto, jak nie my? Musimy iść, bo wkrótce tu przyjdą”. Podpisał kontrakt i dołączył do 53. oddzielnej brygady zmechanizowanej. Gdy wybuchła wojna na pełną skalę, byli jednymi z pierwszych, którzy wzięli udział w bitwie na wschodzie. Niestety ponieśli bardzo ciężkie straty, syn został ranny i wrócił do domu na rehabilitację. I niemal natychmiast nasza wieś znalazła się pod okupacją.

Pod lufami separatystów

Wróg przyszedł do nas, jak na defiladę, od razu przyjechało jakieś 600 sztuk ciężkiego sprzętu. Nie było żadnego oporu. Przez prawie tydzień mieszkaliśmy w piwnicy. Cały czas latały samoloty wroga. Rosjanie zaczęli szukać ludzi, którzy już walczyli, i naukowców nuklearnych. Kiedy to usłyszałam, natychmiast zabrałam dzieci na terytorium kontrolowane przez Ukrainę. Sama wróciłam do domu, bo teściowa prawie nie mogła chodzić, a matka nie chciała opuścić swoich kątów.

Byliśmy pod okupacją ŁRL [tzw. Ługańska Republika Ludowa, nieuznawane państewko utworzone 12 maja 2014 r. przez prorosyjskich separatystów – red.] , wielu okupantów miało ukraińskie paszporty. Na początku życie pod lufami karabinów było straszne, ale po jakimś czasie okazało się, że nikt nas nie prześladuje: nie zabijali, nie gwałcili, nie okradali. Po prostu tam stali. Mieliśmy szczęście, że to nie były regularne oddziały rosyjskie.

Mieszkańcy oddalonego o 30 kilometrów Iziumu bardzo ucierpieli, bo tam byli Buriaci, którzy znęcali się nad ludźmi. Najmłodsza zgwałcona dziewczynka miała 8 lat. Były setki torturowanych osób

Członkowie ŁPR szukali byłych ukraińskich żołnierzy. Niektórych trzymali w piwnicy przez trzy miesiące, bili, ale na szczęście wszyscy przeżyli. Nie mogłam siedzieć bezczynnie, zaczęłam więc pracować jako wolontariuszka. Wywoziłam ludzi z okupowanego terytorium. Na punktach kontrolnych można było kupić przepustkę – płaciło się nie za osobę, lecz za samochód: 2000 hrywien. Pozwalali mi jeździć tylko do tak zwanej szarej strefy, na terytorium między częścią okupowaną a kontrolowaną przez Ukrainę. Pomagałam też naszemu wojsku. Telefonicznie meldowałam, co dzieje się we wsi. Okupacja trwała od 3 marca do 10 września, 6 miesięcy i tydzień.

Mamusiu, czy barszcz gotowy?

Ołeksandr, 31-letni przyjaciel moich dzieci, mój przybrany syn, który mieszkał z nami, natychmiast zgłosił się do walki. Dołączył do 92 oddzielnej brygady szturmowej, służył pod Kupiańskiem. 10 kwietnia 2023 r. o 2 po południu zadzwonił do mnie i zapytał: „Mamusiu, czy barszcz gotowy? Będę za kilka godzin. Spakuj nam coś do zabrania”.

Potem rozmawialiśmy jeszcze o 5 wieczorem. Byli pod silnym ostrzałem, a ja bardzo się niepokoiłam. Później dzwoniłam do niego kilka razy, ale nie odbierał. I w końcu ktoś powiedział do słuchawki: „Silny nalot, fala uderzeniowa, czekają na medyków”. Natychmiast pojechałyśmy tam z córką.

Fala uderzeniowa odrzuciła jego samochód daleko, Saszko leżał 15 metrów dalej, sanitariusze stwierdzili zgon. To była już trzecia śmierć w naszej rodzinie. Serhij, ojciec moich dzieci, zginął jako pierwszy – podczas wyzwalania Chersonia. Półtora miesiąca później poległ mój bratanek.

Po rehabilitacji mój rodzony Sasza wrócił do służby, dołączył do 79. brygady szturmowej. Tam został ranny po raz trzeci, miał wstrząs mózgu. Ale wojskowa komisja lekarska nie spisała go na straty, bo był dobrym dowódcą i szturmowcem. Każdy wie, jak trudno wojsku skreślić szturmowca. Jedynym sposobem jest zostać „dwusetką” albo „trzysetką” [zabitym lub ciężko rannym – red.]. Po rehabilitacji syn został przeniesiony do innej brygady szturmowej, „Skała”, i wysłany do sektora Zaporoże. Tam został ranny po raz czwarty i miał szósty wstrząs mózgu.

Miał ciężkie ataki. Jako matce nieopisanie trudno było mi patrzeć na jego ból. Dlatego latem 2023 r. zdecydowałam się wstąpić do wojska. Chciałam go zastąpić na linii frontu

Poszłam na kurs obsługi granatnika. Ale wszystko potoczyło się inaczej, niż planowałam.

Z dziećmi

Moje dokumenty wysłali na inny kierunek, więc sprawę zastępstwa trzeba było załatwiać od nowa. I przez te formalności zrobiło się opóźnienie. Nakaz wymiany był na 16 października, a 14 października mój syn zginął. W Orichowie na Zaporożu – na minie przeciwczołgowej. Rozpoznałam go tylko po bliźnie i tatuażu. Do dziś nie pamiętam tych miesięcy mojego życia. W ciągu 11 miesięcy wojny straciłam czworo najbliższych.

Życie w strefie zero

Wtedy rwałam się do pójścia na front, ale teraz jestem wdzięczna dowódcy, że w porę odwołał rozkaz wysłania mnie do strefy zero. Powiedział: „Olu, zastanów się, masz córkę. Twoja Nika mogłaby zostać zupełną sierotą”.

Zamiast do obsługi granatnika trafiłam do szkoły medycznej, a potem do college’u medycznego. Studiów nie ukończyłam, lecz umiejętności zdobyłam. Wiedziałam, jak robić zastrzyki i podłączać kroplówki, ponałam wiele leków. Po studiach zadzwoniłam do przyjaciół z wojska i poprosiłam, by wzięli mnie na medyczkę. 25 lutego 2024 r. dołączyłam do 109 brygady obrony terytorialnej. Od tego momentu aż do dnia, w którym zostałam ranna, czyli przez ponad cztery miesiące, praktycznie nie opuszczałam strefy zero.

Jako matka poległego żołnierza mogłam już dawno odejść z wojska, ale odmówiłam. Nie chciałam, żeby spisali mnie na straty. Moi towarzysze broni są jak rodzina. Poza tym mam wiedzę, która może się przydać. Skoro nie mogę uratować swojego syna, uratuję przynajmniej czyjeś dziecko, męża albo brata.

Nic mnie już nie przeraża

Zajmuję się głównie ewakuacją rannych, a w wolnym czasie jestem instruktorką medyczną – prowadzę kursy medycyny taktycznej dla chłopaków. Niektórzy nie wiedzą nawet, jak założyć opaskę uciskową. Moim zadaniem jest sprawić, by potrafili udzielić pierwszej pomocy sobie i swoim towarzyszom. Bo są bitwy, do których musimy jechać nawet 8-9 godzin, żeby zabrać rannych.

Na linii frontu bardzo brakuje medyków i pojazdów ewakuacyjnych. Pracujemy w systemie zmianowym: po 12 godzin lub dłużej. A zwiad wroga działa dobrze, ich drony unoszą się nad nami przez całą dobę.

To, że jesteśmy medykami, nigdy Rosjan nie powstrzymywało. Dlatego już dawno temu usunęliśmy wszystkie oznaczenia z naszych mundurów i pojazdów. Bo pojazdy z rannymi są niszczone w pierwszej kolejności

Opancerzonych pojazdów do ewakuacji nie mamy. Rannych przewozimy pick-upem, który ma dwa miejsca leżące i kilka siedzących. Zostaliśmy wyposażeni w sprzęt do walki elektronicznej, więc jesteśmy przynajmniej trochę chronieni przed dronami. Mamy też zwykły minibus. Najczęściej podjeżdżamy półtora kilometra od linii kontaktu, a chłopaki przywożą do nas rannych z pola bitwy.

Nie każdy medyk potrafi wytrzymać psychicznie, gdy widzi oderwaną kończynę, nie każdy umie szybko zareagować i założyć opaskę uciskową. Ja podchodzę do tego spokojnie. Po tym odkąd zobaczyłam własnego syna w kostnicy, nic mnie już nie przeraża.

Koszmar selekcji

Kiedy jest wielu rannych, musisz zrobić selekcję. To okrutne zadanie, bo w sumie to od ciebie zależy, kogo ratować.

Są ranni, o których wiesz, że nie zostaną zabrani, więc lepiej dać ich miejsce komuś, kogo można jeszcze uratować. To twoja decyzja, kogo zabrać

Raz musiałam taką podjąć – i złamałam wszelkie standardy. Żołnierz stracił dużo krwi, nie miał oka i kończyn, a jednak podjęłam ryzyko. Teraz już chodzi na protezach. Jednak według standardów selekcji nie miałam prawa ratować go w pierwszej kolejności. Bo takich rannych uważa się za „czarnych”. Na przykład tych ze złamanym kręgosłupem – podczas ewakuacji kręgosłup może się zupełnie przerwać. Priorytetem są osoby z obrażeniami, które można ustabilizować.

Nie zostawię moich chłopaków

Pewnej nocy mój towarzysz i ja byliśmy w punkcie ewakuacyjnym w piwnicy budynku. Chłopaki zabierali tam rannych z pola bitwy. Prowadziłam samochód. Gdy tylko odjechaliśmy, rąbnął pocisk z moździerza. Doznałam wstrząsu mózgu, miałam mdłości, ucho bolało mnie przez całą noc. Mimo to odmówiłam ewakuacji – tyle że wkrótce, gdy tak biegałam z jednej piwnicy do drugiej, wróg zrzucił na nas amunicję z drona. Udało mi się ukryć za ścianą, ale i tak zostałam ranna. Z pękniętym bębenkiem trafiłam do szpitala.

Oczywiście po rehabilitacji wrócę na front, bo nie mogłabym zostawić moich chłopaków. No i z nimi jest mi łatwiej psychicznie. Mają do siebie inne podejście, inne wartości. Każda minuta jest cenna i żyjesz nią, bo nie wiesz, co będzie jutro.

W cywilu nie czuję się komfortowo – i takich wojskowych jest prawie 80%. Nie mogą już żyć bez wojny

Poza tym mamy katastrofalny niedobór ludzi. Chłopaki tkwią na swoich stanowiskach nawet przez 30 dni. Jak myślisz, jakimi są wojownikami, skoro są wyczerpani? Nie ma nikogo, kto mógłby ich zastąpić. Ludzie nadal się ukrywają i żyją według zasady: „Byle nie ja”. Wiesz, nienawidzę tych łotrów, którzy uciekli za granicę i stamtąd krzyczą, że wygramy.

A ci, którzy są wyłapywani na ulicach, są mało przydatni w wojnie. Niektórzy z nich, gdy są już tutaj, na froncie, chowają się w ziemiankach, trzęsąc się ze strachu podczas ostrzału. Niestety los takich żołnierzy jest z góry wiadomy.

Wojna diametralnie zmieniła moje życie. Rzeczy, które były ważne wcześniej – pieniądze, remonty – nie mają już znaczenia.

Jedyną wartością jest zobaczyć ukochaną osobę, przytulić ją i być blisko niej

Zdjęcia: prywatne archiwum bohaterki

20
хв

Olga Bereżna: – Nie uratowałam syna, uratuję czyjeś dziecko

Natalia Żukowska

Możesz być zainteresowany...

Ексклюзив
20
хв

Magia ukraińskiego Bożego Narodzenia

Ексклюзив
20
хв

Profesor Tadeusz Sławek: Wpuściliśmy do swojego domu gościa - i to wszystko zmienia

Ексклюзив
20
хв

„Niespaleni”: uleczyć rany i blizny wojenne

Skontaktuj się z redakcją

Jesteśmy tutaj, aby słuchać i współpracować z naszą społecznością. Napisz do nas jeśli masz jakieś pytania, sugestie lub ciekawe pomysły na artykuły.

Napisz do nas
Article in progress