Exclusive
20
min

Michał Przedlacki: Przez 18 lat pracy nie spotkałem silniejszego narodu niż Ukraińcy

„Musimy zrozumieć, że Rosja już rozpoczęła wojnę z Europą i nie zatrzyma się na Ukrainie”. Michał Przedlacki, reporter wojenny – o wojnie, dziennikarstwie i przyszłości świata

Natalia Żukowska

Michał Przedlacki. Zdjęcie: archiwum prywatne

No items found.

Zostań naszym Patronem

Dołącz do nas i razem opowiemy światu inspirujące historie. Nawet mały wkład się liczy.

Dołącz

<frame>Michał Przedlacki jest reporterem, dziennikarzem i fotografem. Od ponad 18 lat pracuje w miejscach dotkniętych wojnami i katastrofami na całym świecie. Przez pół dekady pracował dla Al Jazeera English i CNN. W 2014 roku rozpoczął współpracę z polską stacją telewizyjną TVN przy programie Superwizjer. Od początku rosyjskiej inwazji dokumentuje koszmar, który Rosja rozpętała w Ukrainie. Większość czasu spędził z żołnierzami na linii frontu. Nakręcił serię 15 półgodzinnych reportaży z tej wojny. <frame>

Zawsze tam, gdzie wojna

Widziałem tsunami na Sri Lance, pracowałem w Birmie, Pakistanie, Somalii i Afganistanie, dokąd pojechałem po przejęciu kraju przez talibów – wspomina Michał. – Byłem w tak zwanym Islamskim Emiracie Afganistanu. Afganistan to kraj, który dobrze znam. Mieszkałem tam przez ponad cztery lata i nauczyłem się lokalnego dialektu dari. Podróżowałem po kraju, dokumentując wydarzenia. Właśnie takim dziennikarstwem zajmuję się nieprzerwanie od ponad 18 lat. Przez cały ten czas do Polski przyjeżdżałem maksymalnie na dwa tygodnie, by odwiedzić rodzinę.

W wielu miejscach, w których byłem, napotykałem rosyjski ślad

Widziałem, co Rosjanie robili w Czeczenii – byłem tam pod koniec drugiej wojny rosyjsko-czeczeńskiej. Mieszkałem w Groznym przez prawie rok. Widziałem miasto, które Rosjanie obrócili w popiół i zrównali z ziemią. Widziałem też, co rosyjskie lotnictwo i snajperzy robili w Syrii. Spędziłem tam prawie rok, z czego połowę w okupowanym Aleppo. Rosyjscy piloci celowo zrzucali bomby na budynki mieszkalne, zabijając cywilów. To było to samo, z czym teraz mamy do czynienia w Ukrainie.

Pamiętam rok 2014. Wtedy po raz pierwszy zetknąłem się z rosyjską agresją w Ukrainie. Tak zwane „zielone ludziki”, a w rzeczywistości żołnierze z pskowskiej brygady powietrznodesantowej, wkroczyły na terytorium niepodległej Ukrainy i wsparły separatystów. To był czas, kiedy jako dziennikarze pracowaliśmy po obu stronach linii kontaktu.

Na Doniecczyźnie

Wjechanie na polskim paszporcie na terytorium kontrolowane przez separatystów było ryzykowne, bo oni byli przekonani, że po stronie ukraińskiej walczą tysiące Polaków. Myśleli tak, bo nie mogli rozpoznać akcentu, który czasami słyszeli w radiu podczas rozmów między żołnierzami z zachodniej Ukrainy. Na sam widok polskiego paszportu byli więc wyraźnie zdenerwowani. Niemniej przejechałem przez prawie całe terytorium kontrolowane przez separatystów w obwodach donieckim i ługańskim. Cywile, z którymi rozmawiałem na okupowanych ziemiach, byli przesiąknięci rosyjską propagandą, która na każdym kroku krzyczała o wielkości Rosji. Rosyjscy propagandyści mówili nam, jak to Moskwa troszczy się o miejscowych. Tyle że w rzeczywistości dbała i dba tylko o interesy swoich władców i dyktatorów.

Na wojnie pracuję sam

Dla Rosji nie istnieją żadne zasady prowadzenia wojny. Widzieliśmy to w Czeczenii, Syrii i Ukrainie. Rosjanie po prostu zabijają ludzi. To nie jest wojna, to masowe morderstwo. Główny zabójca, w postaci tak zwanej armii rosyjskiej, ostrzy sobie zęby na Europę.

Wynik wojny w Ukrainie będzie miał ogromny wpływ na Europę, w szczególności na Polskę

Dla mnie jako dziennikarza nie ma nic ważniejszego niż to, co dzieje się w Ukrainie. Dlatego uważam, że moim dziennikarskim obowiązkiem jest informowanie o tym opinii publicznej. Biorę aparat, wsiadam do samochodu i jadę. Pracuję sam.

Podczas wywiadu

Nie narażam nikogo na niebezpieczeństwo. Ale działam sam także ze względów praktycznych – bardzo trudno jest dużemu zespołowi dziennikarzy telewizyjnych dołączyć do jednostki, która działa na linii frontu lub jedzie do punktu zero. Zespół dziennikarski to co najmniej jeden dodatkowy pojazd, a na tej wojnie każdy widzi wszystko. Zadaniem reportera jest bycie niezauważonym, a nie stanie się celem. Tymczasem na polu bitwy jest wiele celów. Konwój automatycznie staje się celem. Im więcej pojazdów podróżuje samotnie, tym bardziej prawdopodobne jest, że rosyjskie drony, które je zobaczą, wybiorą inne cele.

Kanapki dla uchodźców

Gdy zaczęła się inwazja, kończyłem montaż reportażu z Afganistanu. Spodziewałem się, że Rosja przejdzie do ofensywy, choć myślałem, że wojna zacznie się przed 30 grudnia 2021 roku.

Początkowo nie wierzyłem, że Ukraina będzie w stanie wytrzymać potężną rosyjską nawałę. Wystarczyło spojrzeć na mapę i porównać wielkości obu krajów, ich populacje, potencjały... Starałem się więc jak najszybciej skończyć to, nad czym pracowałem – i jechać do Ukrainy. To, co zobaczyłem po przekroczeniu granicy, otwarło mi oczy. Niekończąca się kolejka ludzi, w większości kobiet z dziećmi, idących w kierunku Polski. I sznur autobusów z ludźmi. Ten widok wciąż stoi mi przed oczami i chwyta za gardło. Jechałem samochodem pospiesznie zapakowanym pomocą humanitarną. Wiozłem m.in. 200 świeżych kanapek. Co chwilę zatrzymywałem się i rozdawałem je ludziom.

Opuszczając Irpień

Potem był Irpień. To stamtąd nakręciłem swój pierwszy reportaż z wielkiej wojny – „Opuszczając Irpień”, który potem został pokazany w 20 krajach. Oczywiście, zdawałem sobie sprawę z ryzyka. Wiedziałem, że mogę zostać odcięty od reszty kraju i pojmany przez Rosjan.

Były chwile, gdy kule świszczały mi nad głową. Włączałem wtedy kamerę, upewniając się, że nagrywa przynajmniej dźwięk. Tak na wszelki wypadek

Pamiętam, jak 4 marca rozpoczęła się ewakuacja ludzi z miasta, a następnego dnia Rosjanie rozpoczęli potężną ofensywę. Most prowadzący do Irpienia był już wysadzony. Kiedy do niego dotarłem, zobaczyłem kolejkę porzuconych samochodów i ludzi biegnących pod resztkami przęseł, próbujących ukryć się przed ostrzałem.

"Zdawałem sobie sprawę, że mogę zostać pojmany przez Rosjan"

Tego dnia dotarła tam rodzina z Worzela [osiedle w pobliżu Buczy – red.]. Mąż, żona, córka i syn. Jechali zwykłym, cywilnym samochodem, który Rosjanie ostrzelali. 15-letnia dziewczynka zasłoniła swoim ciałem młodszego brata. Pociski trafiły w ich samochód. Matka została ranna, dziecko było w stanie krytycznym. Uratowało ich to, że ojciec nie stracił panowania nad autem, a pociski nie uszkodziły silnika. Przy moście była tylko jedna karetka wojskowa. Dziewczynka trafiła do niej, a matkę umieszczono na noszach w moim samochodzie – byłem tam dostawczym fordem Transitem. Pojechaliśmy do szpitala wojskowego w Kijowie, po pustych ulicach miasta gnając 140 na godzinę.

Po drodze próbowałem rozmawiać z tą kobietą. Była słaba, szara jak papier, mówiła bardzo cicho.

O dalszym losie jej i jej córki dowiedziałem się już po emisji mojego reportażu „Opuszczając Irpień”. Jeden z widzów napisał do mnie na Twitterze: „Rozpoznałem ojca dziewczynki. Oni żyją”.

Wysłał mi zdjęcie prezydenta Zełenskiego odwiedzającego 15-letnią dziewczynę w szpitalu z bukietem kwiatów i jej ojcem stojącym przy łóżku. Zobaczyłem to zdjęcie i serce mi zamarło. To byli oni

W każdym materiale jest ludzka historia

Moje reportaże składają się z ludzkich historii. W Syrii, w samym sercu miasta, pamiętam wąskie przejście przez terytorium kontrolowane przez rebeliantów. To było jak aleja snajperów XXI wieku [aleja snajperów to nieoficjalna nazwa głównej alei w Sarajewie, która podczas wojny w Bośni i Hercegowinie (1992-1995) była przyczółkiem dla serbskich snajperów – red.]. Po przeciwnej stronie znajdowały się dwa minarety, z których strzelali rosyjscy snajperzy. Na jednym z budynków zawiesili nawet swoją trójkolorową flagę. Każdego dnia na tym przejściu ginęło około 10 osób, przemieszczających się między dwiema dzielnicami. Strzelali im w gardło, klatkę piersiową, serce albo głowę. To byli ludzie opuszczający obszar kontrolowany przez reżim Assada, który mścił się na nich za to rękami rosyjskich snajperów. Ale wśród zabitych byli też kupujący, którzy szli na targ.

„W chwilach gdy ludzie potrzebowali pomocy, odkładałem kamerę i mikrofon”

Historii związanych z Ukrainą znam wiele. Na przykład taka Ochtyrka w regionie Sum. To miasto, na które Rosjanie zrzucili wszystko oprócz bomby atomowej. Przeżyliśmy straszne chwile. Trudno było na to patrzeć i zrozumieć, co stało się z cywilami, których świat zawalił się w jednej chwili.

Zadbane domy, plany na przyszłość, codzienne troski i radości ich dzieci – wszystko to zostało zniszczone w jednym momencie. Świat musi zrozumieć, że jeśli Rosja pójdzie dalej, wielu Europejczyków przekona się, że ich życie zawali się w ten sam sposób

Bez ostrzeżenia, w jednej chwili. W momentach gdy ludzie potrzebowali pomocy, odkładałem kamerę i mikrofon. Oczywiście mogłem po prostu wszystko sfilmować, ale wtedy pojawia się pytanie: „Kim jesteś?”.

Tak było w Kupiańsku, w obwodzie charkowskim. Kiedy przyjechaliśmy do miasta, miała się odbyć ewakuacja. Ludzie stali już ze swoim dobytkiem, ale z powodu silnego ostrzału pojazdy nie przyjechały. Udało mi się ewakuować 15 osób moim samochodem. Sfilmowałem wtedy tylko jeden rozdzierający serce moment: gdy starsza kobieta siedząca obok mnie poprosiła o telefon i zadzwoniła do jednego z członków swojej rodziny. Powiedziała, że żyje. Jej bliscy nie wiedzieli, co się z nią stało, przez prawie sześć miesięcy, bo terytorium, na którym mieszkała, było pod okupacją.

Najbardziej przerażające jest widzieć niebezpieczeństwo i zwierzęcy strach w oczach dzieci, które pod wpływem skrajnych emocji nie potrafią kontrolować swoich ciał.

Pracując z wojskiem, nie możesz przeszkadzać

Kontrofensywa w Zaporożu była objęta embargiem informacyjnym. Dzięki moim wcześniejszym raportom i zaufaniu wojska otrzymałem zgodę na dokumentowanie tych historycznych wydarzeń. Oczywiście, jednym z warunków było to, że materiał powinien zostać opublikowany półtora do dwóch miesięcy po jego nakręceniu. To była gwarancja, że Rosjanie nie zaczerpną z mojego filmu ważnych informacji, które mogłyby zaszkodzić Ukraińcom. To, co robimy, nie jest newsem. Relacjonujemy historię w dłuższej formie – w formie reportażu telewizyjnego.

Przyjechałem do 68 brygady w Błahodatne, spędziłem tam kilka dni. Najbardziej poruszyła mnie historia Andrija Onistrata, dowódcy tak zwanych „Szerszeni Dowbusza”. Onistrat jest znanym w Ukrainie biznesmenem i bankierem. Podczas wojny prowadził na YouTube popularny kanał o bankowości. Kilka dni przed naszym spotkaniem stracił syna, który służył razem z nim. Uderzyło mnie, że w jednej chwili stał się jakby nieśmiertelny. W Blahodatne, otoczonym walkami i ogniem, był jedyną osobą, która jeździła nieopancerzonym pick-upem.

Przygotowanie do walki

Oczywiście, filmując na linii frontu staram się nie przeszkadzać wojsku. Zanim gdziekolwiek pojedziesz, musisz też przynajmniej trochę poznać teren, by wiedzieć, gdzie uciekać i gdzie się ukryć w razie niebezpieczeństwa. Poza tym musisz być stale gotowy na ostrzał.

Raz na jakiś czas musisz zacisnąć zęby i przezwyciężyć własny strach – zwłaszcza gdy nie możesz w żaden sposób wpłynąć na sytuację

Na przykład gdy jedziesz opancerzonym samochodem, wiedząc, że Rosjanie cię widzą. Ale szczęście i strach nie działają na mnie paraliżująco. Wierzę w szczęście, bo bez niego nie da się przetrwać na wojnie.

W ciągu dwóch lat przygotowałem 15 półgodzinnych reportaży z ogarniętej wojną Ukrainy. Wyemitowaliśmy siedem i pół godziny materiału w telewizji. Chcę zrobić jasny, aktywny, telewizyjny reportaż, bez gadających głów w kadrze. Trzynaście z tych reportaży zostało już zaprezentowanych widzom, dwa zostaną pokazane jesienią. Jeden z nich opowiada o kobietach, które chwyciły za broń i poszły walczyć przeciwko Rosjanom. Drugi o Polakach, którzy oddali życie, broniąc Ukrainy.

Jestem wdzięczny, że żyję

Dziś niestety nie jestem w Ukrainie. Pod koniec marca miałem poważny wypadek samochodowy. Sprawca uderzył w mój samochód z dużą prędkością, niczym pocisk. Przechodzę rehabilitację. Na razie nie mogę chodzić, od ponad trzech miesięcy poruszam się na wózku inwalidzkim. Ale wierzę, że stanę na nogi. Mam nadzieję, że wrócę do Ukrainy, by zrobić więcej reportaży.

Zawsze miałem szczęście. Zdaję sobie sprawę, że to, co mnie spotkało, nie było przypadkiem. Dola w końcu mnie dopadła, ale jestem jej wdzięczny, że żyję

Bo to był taki wypadek, jakich ludzie nie przeżywają. Słyszałem od kilku lekarzy, że miałem dużo szczęścia. Uratowało mnie wiele okoliczności. Straż pożarna była 500 metrów dalej, helikopter przyleciał bardzo szybko, a szef szpitala, chirurg, który był wtedy poza pracą, zgodził się przeprowadzić bardzo skomplikowaną operację. Jednak najważniejsze jest to, że syn, który podróżował ze mną, nie odniósł poważnych obrażeń. Zawsze staram się uspokoić moją rodzinę, nie opowiadam im smutnych i przerażających historii. Osobną sprawą jest to, że mamy do siebie zaufanie.

Świat powinien uczyć się od Ukraińców, jak walczyć

Nie ma takiej armii w Europie, a może i na świecie, jak armia ukraińska, tak doświadczonej i przeszkolonej. Świat powinien uczyć się walczyć od Ukraińców. Powstrzymanie tak gigantycznego kraju-agresora z praktycznie nieograniczonymi zasobami jest niemal niemożliwe. A ukraińskie wojsko to robi. Tak, świat daje broń, ale oni nie walczą tylko za siebie. Ukraińcy wykazali się wielką odwagą na polu bitwy. W ciągu 18 lat reporterskiej pracy nie widziałem narodu silniejszego niż oni. Przyjęli wyzwanie Rosjan i ich niszczą.

Jeśli Rosja dotrze do granic Unii Europejskiej, to Unia upadnie. Nie stanie się to z dnia na dzień. Moskwa jest zdeterminowana, by iść naprzód

Jeśli przyszłość naszych dzieci jest dla nas ważna, musimy zrozumieć, że Rosja jest już na wojennej ścieżce z Europą i nie zatrzyma się na Ukrainie. A jeśli uda się jej podbić Ukrainę, z pewnością zaatakuje kraje bałtyckie. A przecież to Unia Europejska, część NATO. Rosja chce rozszerzyć swoje terytorium, pokazać światu, że jest silniejsza. Wróg, z którym mamy do czynienia, chce naszego terytorium, naszego świata i naszej przyszłości.

Z ukraińskimi żołnierzami na linii frontu

Jasne: świat jest coraz bardziej zmęczony wojną. Dzieje się tak również dlatego, że żyjemy w środowisku względnego bezpieczeństwa. Większość ludzi nie wierzy, że ta wojna może dotrzeć do naszych granic. Świat musi powstrzymać Rosję w Ukrainie. Powinien dostarczyć wszelką niezbędną broń w odpowiednim czasie. Ciągłe opóźnienia kosztują życie tysięcy ukraińskich żołnierzy i cywilów.

Przeciągamy tę wojnę, ponieważ politykom stojącym na czele państw europejskich czasami brakuje odwagi

Skupiają się na tym, co tymczasowe. Koncentrują się na perspektywie krótkoterminowej i utrzymaniu elektoratu przez kolejne cztery lata. Tymczasem na horyzoncie jest cenniejsza nagroda – pokój, przynajmniej na najbliższe 40 lat.

Chociaż Ukraina może nie odzyskać każdego kilometra kwadratowego swojego terytorium, z pewnością będzie miała wystarczające wsparcie ze strony świata i będzie mogła ustalić własne warunki. Pokój, który zadowoli przede wszystkim Ukrainę, będzie wielkim zwycięstwem. Musi to być pokój, który Ukraińcy akceptują i którego chcą, a nie narzucony przez jakieś geopolityczne rozdawnictwo. Bo na tym polega suwerenność państwa. Jeśli to popieramy, musimy być z Ukrainą do końca.

Zdjęcia z prywatnego archiwum

No items found.
Р Е К Л А М А
Dołącz do newslettera
Thank you! Your submission has been received!
Oops! Something went wrong while submitting the form.

Prezenterka, dziennikarka, autor wielu głośnych artykułów śledczych, które wadziły do zmian w samorządności. Chodzi również o turystykę, naukę i zasoby. Prowadziła autorskie projekty w telewizji UTR, pracowała jako korespondent, a przez ponad 12 lat w telewizji ICTV. Podczas swojej pracy odkrył ponad 50 kraów. Ale doskonałe jest opowiadanie historii i analizy uszkodzeń. Pracowała som wykładowca w Wydziale Dziennika Międzynarodowego w Państwowej Akademii Nauk. Obecnie jest doktorantką w ramach dziennikarstwa międzynarodowego: praca nad tematyką polskich mediów relacji w kontekście wojny rosyjsko-ukraińskiej.

Zostań naszym Patronem

Nic nie przetrwa bez słów.
Wspierając Sestry jesteś siłą, która niesie nasz głos dalej.

Dołącz
Kateryna Bakalczuk-Kłosowska Ukraińcy za granicą

Zaczęło się tak, jak w przypadku dziesiątek tysięcy innych ukraińskich uchodźczyń: długa podróż, pierwsze trudne miesiące adaptacji, pełna obaw codzienność, strach przed utratą siebie w nowym kraju.

– Najpierw trafiliśmy do Bytomia – wspomina Kateryna Bakalczuk-Kłosowska. – Przez tydzień mieszkaliśmy w tamtejszej szkole policealnej. To była zwykła sala, w której rozstawiono łóżka polowe, a na cały pięciopiętrowy budynek był tylko jeden prysznic. Kto wstał najwcześniej, ten mógł umyć się w ciepłej wodzie.

Kateryna ma polskie korzenie, w Ukrainie była członkinią Żytomierskiego Obwodowego Związku Polaków. Organizacją ewakuacji członków związku zajmowała się Wiktoria Laskowska-Szczur, przewodnicząca związku. Autobusy, które wywoziły żytomierzan do Polski, wracały do Ukrainy pełne pomocy humanitarnej. Zorganizowano 16 takich kursów, Kateryna przyjechała przedostatnim, 5 marca 2022 r. Jej rodziców udało się ewakuować dopiero 3 tygodnie później.

Kolędnicy z Żytomierza

– Rodzice mieszkali na Lewym Brzegu, w okolicach Kijowa – mówi Kateryna. – Te straszne wydarzenia, które miały miejsce w Buczy i Irpieniu, nie dawały mi spokojnie spać. Chociaż rodzice byli już wtedy po drugiej stronie Dniepru, blisko Boryspola, i tak bardzo się martwiłam, bo transport nie działał. Mój tato jest po udarze mózgu, ma całkowicie sparaliżowaną prawą stronę ciała. Był ogromny problem z doprowadzeniem ich na dworzec kolejowy, ale bardzo chciałam ich zabrać, gdy tylko nadarzyła się okazja. Gmina Pilica zgodziła się przyjąć całą naszą rodzinę.

Począwszy od 2012 r. Kateryna co roku razem z artystami i zespołami Związku Polaków jeździła na koncerty na Śląsk, organizowane przez Wiktorię Laskowską-Szczur w ramach festiwalu „Kolędnicy z Żytomierza”. Patronem festiwalu był Marszałek Mojewództwa Śląskiego, więc w Pilicy zespoły z Żytomierza były dobrze znane. Rodzinę Kateryny przyjęli tam, jak swoich.

– To było coś podobnego do pensjonatu albo obozu dziecięcego – wspomina Kateryna. – Cztery kilometry od miasta, mieszkaliśmy w domkach letniskowych. Pomogli mi także z pracą w szkole i w bibliotece. Na początku do pracy podwoziły mnie mamy ukraińskich dzieci, które chodziły do szkoły w Pilicy, albo jeździłam szkolnym autobusem. Potem przeprowadziłam się do miasta i mieszkałam tam przez ponad dwa lata. Bardzo się cieszymy, że trafiliśmy do Pilicy. Opiekowali się tam nami, jak własną rodziną.

Występ na koncercie charytatywnym na Stadionie Śląskim, 2022. Zrzut ekranu

Pierwsze występy

Kateryna szukała każdej możliwości udziału w koncertach. Angażowała się w liczne projekty muzyczne, głównie charytatywne. Pierwszy taki koncert odbył się już 10 marca, zaledwie 5 dni po jej przyjeździe do Polski, na Stadionie Śląskim.

– Koncert był ogromny, z transmisją w polskiej telewizji – mówi Kateryna. – Udało się zebrać pół miliona złotych na potrzeby Ukrainy

Miała też wiele występów solowych. Za udział w ważnych społecznie wydarzeniach otrzymała tytuł Honorowego Ambasadora Żytomierszczyzny. W bibliotece prowadziła zajęcia muzyczne dla dzieci i dorosłych. To była przyjemna praca, ale jej największą pasją było śpiewanie na scenie.

Pierwsze porażki

– Szukałam wszelkich sposobności, by dostać się do muzycznej wspólnoty – mówi Kateryna. – Wysyłałam CV, jeździłam na przesłuchania, pytałam znajomych o oferty. W końcu przyszła mi do głowy myśl, by pójść na studia, więc spróbowałam dostać się na Akademię Muzyczną w Katowicach. Podczas przesłuchania zasugerowano mi jednak, że na studia jestem już trochę za stara, a na doktorat mają jedno miejsce na całą akademię, więc w pierwszej kolejności przyjmują swoich.

Powiedziałam, że jestem gotowa pójść na studia magisterskie, lecz usłyszałam, że nie ma sensu powtarzać tego, czego już się nauczyłam w Ukrainie

Próbowała też dostać się na Akademie Muzyczne we Wrocławiu, w Szczecinie i Warszawie. We Wrocławiu powiedzieli jej to samo co w Katowicach. Do Szczecina i Warszawy się dostała, ale nie zdążyła złożyć dokumentów na czas. Mimo to nie poddała się. Chodziła na koncerty, starała się poznawać wpływowych ludzi. I ukraińskich muzyków, którzy mieszkali w Polsce.

– Pierwsze ważne spotkanie miałam przy okazji koncertu w Operze Śląskiej – wspomina. – Podczas występu wyszłam na chwilę z sali, a kiedy wróciłam, już nie poszłam na swoje miejsce, tylko stanęłam przy drzwiach i tam słuchałam występu. Z drugiej strony drzwi stała dyrygentka chóru. Po koncercie podeszłam do niej i powiedziałam, że jestem śpiewaczką z Ukrainy, ukończyłam akademię i chciałabym śpiewać tutaj.

„Świetnie, bo akurat teraz potrzebujemy artystów do chóru” – odpowiedziała pani Krystyna Krzyżanowska. I zaprosiła mnie na przesłuchanie.

Podczas warszawskiego występu na charytatywnej aukcji ikon malowanych przez współczesnych ukraińskich i polskich artystów udało się zebrać kilkadziesiąt tysięcy złotych na rehabilitację dzieci poległych żołnierzy

Jednak do chóru jej nie przyjęli. Dyrektor opery stwierdził, że ma głos solistki, a kiedy przyjmowali solistów, to ich ambicje szkodziły spójności zespołu

Jednak znajomość ze znaną dyrygentką zaowocowała. Pani Krystyna zaprosiła Katerynę do swojego amatorskiego chóru.

– To był wolontariat – wspomina Kateryna. – Jeździłam na próby i koncerty za własne pieniądze. Daleko, z przesiadkami. Wracałam późno, a rano musiałam iść do biblioteki. Bywało, że uciekał mi ostatni pociąg i musiałam nocować u koleżanek. W takim rytmie żyłam przez pół roku.

Powiedziałam sobie: „Dasz radę”

Jednak nie zamierzała się poddać. Przeglądała ogłoszenia na stronach instytucji muzycznych, wysyłała CV, jeździła na przesłuchania konkursowe, szukała projektów, składała wnioski. W końcu uzyskała dwumiesięczne stypendium w Filharmonii Śląskiej. A kiedy dowiedziała się o wolnym miejscu w zespole Camerata Silesia, wysłała swoje CV.

– Dużo o tym zespole słyszałam, ale bałam się, że to dla mnie za wysokie progi. Oni pracują z różnymi gatunkami muzyki, mają szeroki repertuar, od współczesnej klasyki, muzyki operowej, barokowej – po jazz i muzykę rozrywkową. Zespół jest mały, tylko 19 osób, podczas gdy w chórze Filharmonii Śląskiej jest 50 artystów. Dlatego trzeba ciężej pracować, a tempo uczenia się nowych utworów jest oszałamiające.

W Ukrainie Kateryna była solistką, w Polsce musiała nauczyć się pracy w zespole

Od pierwszego przesłuchania do propozycji pracy na etacie minęło pięć miesięcy.

– Oficjalnie w Cameracie pracuję od 23 października 2024 r. Na pierwszym przesłuchaniu, w maju, dali mi nuty i powiedzieli: „Przyjdziesz za kilka dni i pokażesz, co zrobiłaś”. Ja patrzę na te nuty i myślę: „Boże, od czego zacząć?” Ale powiedziałam sobie: „Dasz radę” – i dałam. Potem w Cameracie śpiewałam utwory wybitnych ukraińskich kompozytorów epoki baroku i klasycyzmu — Dmytra Bortnianskiego, Maksyma Berezowskiego i Artema Wedla. Podczas prób robiłam transkrypcje i uczyłam Polaków, jak poprawnie wymawiać ukraińskie słowa.

Przyjeżdżaj jutro

Po tych koncertach trzeba było wrócić do zwykłego życia. Powiedzieli jej, że na razie nie ma etatu – ale obiecali, że będą ją zapraszać na projekty. Wróciła do biblioteki.

– Chciało mi się płakać – wyznaje artystka. – Wtedy wynajmowałam już mieszkanie i brakowało mi pensji, którą zarabiałam w bibliotece. Myślałam, jak tu przeżyć, tym bardziej że ceny rosły w strasznym tempie.

Jakoś pod koniec września zadzwoniła do mnie nasza dyrygentka, pani Anna Szostak: „Jeśli chcesz, przyjeżdżaj na miesiąc próbny”.

„Kiedy?” – zapytałam. „Jutro”. Poprosiłam dyrektora biblioteki o miesięczny urlop bezpłatny. Wiedziałam, że taka okazja już się nie powtórzy

Dziś Katarzyna śpiewa w Cameracie, w katowickim NOSPR-ze, i planuje własne projekty: nagranie płyty z ukraińskimi pieśniami oraz koncert solowy z ukraińskim kompozytorem.

Camerata Silesia

Rady dla tych, którzy szukają siebie

Droga do samorealizacji może być trudna, zwłaszcza w nowym środowisku. Jednak historia Kateryny dowodzi, że znalezienie swojego miejsca pod słońcem jest możliwe. Oto kilka jej wskazówek dla tych, którzy nie chcą porzucić marzeń.

Próbuj. Każde doświadczenie to krok naprzód. Nawet jeśli coś się nie uda, porażki przyniosą ci cenną wiedzę i przybliżą sukces.

Pukaj do wszystkich drzwi. Nie bój się nawiązywać znajomości, pytać o możliwości, angażować się w projekty. Z setki drzwi przynajmniej jedne się otworzą.

Nie bój się. Często blokują nas opinie innych lub własne lęki. Katerynę powstrzymywała myśl, że do Cameraty trudno dostać się nawet Polakom. Mimo to poszła na przesłuchanie. Nie ulegaj swoim obawom. Dopóki nie spróbujesz, nie dowiesz się, na co cię stać.

Nie porzucaj swoich pasji. Rób to, co kochasz. Przekwalifikowanie się jest dobre, szczególnie na początkowym etapie adaptacji – ale nie rezygnuj z tego, co kochasz. To właśnie pasja pomoże ci odnaleźć swoje miejsce pod słońcem.

Doceniaj każdą chwilę. Nawet mały sukces jest ważny. Każda nowo poznana osoba czy nowe wydarzenie może otworzyć przed tobą nowe możliwości.

Wierz w siebie. Nawet jeśli wszystko wydaje się beznadziejne, pamiętaj: najciemniej jest tuż przed świtem. Droga do spełnienia marzeń może być trudna, ale każda próba przybliża cię do celu. Nie poddawaj się, idź naprzód i ciesz się samą podróżą.

Zdjęcia: archiwum prywatne Kateryny Bakalczuk-Kłosowskiej

20
хв

Z biblioteki na scenę. Opowieść o Ukraince, która żyje, by śpiewać

Tetiana Wygowska
ołeksandr kanibołocki wolontariat ukraina

Najtrudniej, gdy konto jest puste

Oksana Szczyrba: Jak się Pan dziś czuje? Wiem, że ostatnie wyprawy znacznie podkopały Pana zdrowie.

Ołeksandr Kanibołocki: Przejechałem na rowerze około 400 kilometrów z otwartym wrzodem. Jechałem z Jaremcza do Użhorodu, a potem przez obwód lwowski. Teraz jestem pod opieką lekarską. Przygotowuję się do kolejnej przejażdżki. Może już w maju, zależy od zdrowia.

Kiedy postanowił Pan zbierać pieniądze na wojsko?

W 2014 roku, gdy zaczęła się rosyjska agresja na Krymie. Rozumiałem, że nie będę w stanie walczyć, bo to już nie te lata, ale chciałem pomóc. W 2019 roku po raz pierwszy zacząłem zbierać pieniądze dla wojska w mojej wsi. Wysłałem dwie przesyłki do batalionu Szejka Mansura.

Ale samo tylko chodzenie i proszenie to nie moja bajka. W 2022 roku postanowiłem więc połączyć pomaganie wojsku z czymś, co mnie uspokaja. A uspokaja mnie jazda na rowerze. Wtedy odbyłem swoją pierwszą przejażdżkę: 500 km na rowerze „Ukraina”, 250 km do Baturyna i z powrotem. Zebrałem 12 000 hrywien, które przeznaczyłem na zakup opon dla samochodów 72 brygady.

Angażował się Pan w politykę?

W 2018 roku byłem zastępcą szefa rady sołeckiej. Chciałem służyć ludziom i kontrolować władze, lecz spotkałem się z presją i groźbami. Na przykład wtedy, kiedy ujawniłem, że podczas kampanii wyborczej w 2018 roku jeden ze sztabów przekupywał wyborców, dając im po 300-400 hrywien, i zamawiał brudne artykuły o przeciwnikach. By ukoić nerwy, jeździłem na rowerze po okolicy. A potem pomyślałem: dlaczego nie połączyć tego z wolontariatem?

Mój rower jest dla mnie niezawodnym pomocnikiem. Jest prosty, bez przerzutek, ale bardzo wytrzymały. Ma ponad 40 lat, mam go bodaj od 1982 roku. Jeśli coś pójdzie nie tak, coś dokręcę, coś nasmaruję – i jadę dalej. Zawsze mam ze sobą części zamienne. Nigdy mnie nie zawiódł.

Podobno chciał Pan wstąpić do wojska, ale Pana odrzucili.

Zadzwoniłem do batalionu ochotniczego „Słoneczko”. Poradzili mi, żebym pozostał na tyłach i robił to, co robiłem wcześniej.

Bliscy nie próbowali Pana odwieść od pomysłu z rowerem?

Próbowali. „Masz wnuki, masz dzieci” – mówili. Ale ja się uparłem.

Pierwsza przejażdżka była testem. Kiedy dotarłem do Romn [miasto w Ukrainie – red.], zacząłem szukać miejsca na nocleg. Dzwoniłem do znajomych, ale nikt nie odbierał, bo był dzień wolny. Postanowiłem więc jechać dalej, do Łypowej Dołyny. Tyle że jakieś 3-4 kilometry przed nią mój organizm przestał funkcjonować, serce zaczęło mi walić. Zatrzymałem się, a potem próbowałem dojść z tym rowerem do jakichś ludzi, ale nie miałem siły.

Stanąłem na poboczu, położyłem rower na ziemi. Było ciemno, padał deszcz, a ja na kolanach, nie wiedząc, co dalej robić

Wtedy zadzwoniła córka. Zapytała, gdzie jestem. Zrazu nie byłem w stanie odpowiedzieć, ale gdy doszedłem do siebie, powiedziałem jej, że wszystko w porządku, że jestem już prawie w Łypowej Dołynie. Tyle że ona zrozumiała, że nie wszystko jest w porządku.

Tak czy inaczej, bez względu na to, jak było ciężko, pedałowałem dalej. Bo nie mogłem strzelać, a chciałem pomóc.

Dotarłem do szpitala w Łypowej Dołynie, wolontariusze załatwili mi przyjęcie. Zbadali mnie. Deszcz nie przestawał padać, więc zostałem na dwa dni. A gdy pogoda się poprawiła, wróciłem na rower i kontynuowałem podróż. Tym razem bez komplikacji.

Planuje Pan swoje trasy?

Tak, ale czasami zmieniam je w zależności od sytuacji. Pytam miejscowych, gdzie jest najlepsza droga, gdzie mogę się zatrzymać. Wolontariusze pomagają mi znaleźć miejsca na nocleg.

Czasami nocowałem na posterunkach policji, w szpitalach albo hotelach opłacanych przez ludzi wspierających moją sprawę. Nawet przez posłów

Która wyprawa była najdłuższa?

Trzecia, 1200 km. Zebrałem wtedy około 1,6 mln hrywien.

Nie spodziewałem się, że uzbieram aż tyle. Przeżyłem nawet pewne rozczarowanie, gdy na początku nie było na koncie niemal nic. Ale wtedy niewiele osób o mnie jeszcze słyszało. Później dziennikarze zrobili o mnie materiał. I zadzwonił jakiś mężczyzna, który powiedział: „Chcę ci pomóc”. Ludzie zaczęli przekazywać darowizny.

Zbieram fundusze na własnych kontach. Nigdy nie daję pieniędzy komuś innemu, bo widziałem już, że czasami dary trafiają w niepowołane ręce. Wszystko sam mam pod kontrolą.

Gdy wolontariusze prosili o jakiś materiał o moich wyprawach, płaciłem za jego produkcję. Mam wszystkie rachunki, paragony, raporty – wszystko upubliczniam, pełna przejrzystość. Za zebrane przeze mnie pieniądze kupowaliśmy opony, drony, a nawet samochody. Ludzie to widzą i ufają.

Ile w sumie kilometrów przejechał Pan na rowerze?

Pierwsza przejażdżka to 500 km, druga 850 km, trzecia 1200 km, a czwarta 1100 km. Łącznie ponad 3600 kilometrów. Zebrałem już ponad 2 mln hrywien. Jedna wyprawa trwa 10-12 dni, w zależności od trasy. Przemierzyłem już wiele dróg.

Co jest najtrudniejsze podróży?

Moment kiedy sprawdzasz konto i nic tam nie ma. To bardzo trudne psychicznie. A fizycznie – podjazdy w Karpatach. Drogi są tam dobre, ale jest dużo zjazdów i podjazdów, a mój rower nie ma przerzutek, więc często muszę go nieść.

Bywa, że spędzam w trasie nawet 12 godzin dziennie. Czasami ludzie mi pomagali i mnie karmili, ale takie przekąski w pośpiechu podkopywały moje zdrowie.

Muszę jeździć w różnych warunkach pogodowych, także w ulewnym deszczu albo w upale. Ale zawsze jadę dalej, bo robię to dla tych, którzy trzymają front

Wyznaczam sobie cel, na przykład: „Dziś muszę dojechać do Sum”. Jak komputer – ustawiasz program i go wykonujesz. Czasami wyjeżdżałem w trasę o 2 nad ranem. Był też taki dzień, kiedy przejechałem 186 km. Wszystko jest możliwe, gdy masz cel.

To jest nasza Ukraina

Co Pan odkrył w czasie tych podróży?

Dużo piękna, wielu dobrych ludzi. To zmieniło mój ogląd spraw. Lecz chociaż podarowali mi rower sportowy, nadal jeżdżę na mojej starej, dobrej „Ukrainie”.

Jak ludzie reagują, gdy dowiadują się o Pana misji?

Bardzo dobrze. Szczególnie dobrze pamiętam okolice Iwano-Frankiwska. Sceneria była niesamowita – piękne domy, zadbane drogi. Zatrzymałem się i zacząłem robić zdjęcia. I wtedy z podwórka wyszedł mężczyzna: „Kim jesteś?”. Potem wyszedł kolejny, z sąsiedniego podwórka. Zanim zdążyłem to wyjaśnić, zaczęli przynosić mi pomidory, smalec, herbatniki. Podziękowałem, ale nalegali: „Bierz, jesteś wolontariuszem”.

Innym razem jechałem z Kijowa do Niżyna. Był ranek, miałem ochotę na coś gorącego. Zobaczyłem kobietę i zapytałem ją, gdzie mogę zjeść śniadanie. Była zaskoczona: „Co się stało?”. Wyjaśniłem, kim jestem, a ona otworzyła swoją torbę i wyjęła kilka kawałków domowego ciasta: „Weź, jeszcze gorące, właśnie upiekłam”. To było bardzo wzruszające. Tacy ludzie są prawdziwi, to jest nasza Ukraina. I to daje mi siłę, by iść dalej.

Jakieś zabawne historie?

Z Boryspola do Żytomierza wyjeżdżałem o 2 nad ranem, chciałem zdążyć przed końcem godziny policyjenj. Jechałem autem, w punkcie kontrolnym zatrzymała mnie policja. „A ty kto, dokąd, dlaczego tak wcześnie?” Wyjaśniam, że jestem wolontariuszem, jadę do Żytomierza. „A ty w ogóle wiesz, gdzie jesteś?”.

Już miałem im pokazać moje dokumenty, strony w Internecie, na których o mnie pisali, ale jeden mnie rozpoznał: „Więc to jest ten wolontariusz, który jeździ po całej Ukrainie!”. Pośmialiśmy się, zrobiliśmy sobie zdjęcie i ruszyłem w dalszą drogę.

Nieraz sprawdzali moje bagaże i pytali, czy nie mam w nich czegoś niebezpiecznego. Zawsze mam tylko ubrania i jedzenie.

Nie myślał Pan o jeżdżeniu w grupie?

Myślałem, ale nie każdy pojedzie na takim rowerze, jak mój. To nie jest rower sportowy. Kiedy jeździsz z kimś, musisz się dostosować, a ja jestem przyzwyczajony do własnego tempa. Gdy poczuję się źle, siadam, odpoczywam, piję wodę, a potem wracam na drogę. Jestem swoim własnym szefem.

Czuje Pan satysfakcję?

Tak. Naprawdę chciałem być przydatny i udało mi się. Zebrałem sporo pieniędzy, więcej niż mogłem sobie wyobrazić. Wolontariusze dzwonili i prosili mnie o pomoc dla różnych jednostek, a ja pomagałem.

Ludzie w Pana wsi są teraz życzliwsi?

Tak. Wiele osób podchodzi do mnie, dziękuje i życzy sukcesów. Są jednak tacy, którzy nadal wspierają lokalne władze, a te, delikatnie mówiąc, nie zawsze działają otwarcie. W mojej wsi sytuacja wciąż jest trudna: dużo polityki, opozycja pod presją, władze mi groziły. Ale ja zawsze mówię ludziom prawdę, dlatego większość mnie popiera.

Kiedyś zapytano mnie, dlaczego pensje w radzie sołeckiej są tak wysokie. Gdy oficjalnie poprosiłem o informacje na ten temat, zaczęła się nagonka. Poszedłem na policję. Jednak odkąd zacząłem działać jako wolontariusz, wszystko się uspokoiło.

Jak wolontariat zmienił Pana życie?

Przywrócił mi godność. Ci, którzy mnie atakowali lub kłamali na mój temat, przestali to robić. Bo poznali moją sprawę.

Ale najbardziej wzruszające jest to, że nawet wojskowi mi dziękują.

Gdy byłem w szpitalu, zadzwonił do mnie pewien żołnierz i powiedział: „Dziękuję za to, co zrobiłeś”. To dla mnie ważniejsze niż jakikolwiek medal

Zdjęcia: prywatne archiwum bohatera

20
хв

Ołeksandr Kanibołocki: – Wolontariat przywrócił mi godność

Oksana Szczyrba

Możesz być zainteresowany...

Ексклюзив
20
хв

Ukraina powinna stać się Izraelem Europy

Skontaktuj się z redakcją

Jesteśmy tutaj, aby słuchać i współpracować z naszą społecznością. Napisz do nas jeśli masz jakieś pytania, sugestie lub ciekawe pomysły na artykuły.

Napisz do nas
Article in progress