Oksana Szczyrba: Moja siostra zadzwoniła do mnie w środku nocy. "Przyjedź tutaj. Uratuj mnie..." - głos w słuchawce brzmiał cicho. Byłam przerażona. Kilka minut później pędziłam już do niej taksówką z drugiego końca Warszawy. Znalazłam ją samą, przerażoną i bladą. Wyglądała, jakby umierała: jej ciałem wstrząsały drgawki i bolała ją klatka piersiowa. Wyglądało to na atak serca, zadzwoniłam po karetkę. Okazało się, że to atak paniki. Wstrzyknięto jej środek uspokajający i zalecono wizytę u psychoterapeuty...
Czym jest atak paniki? Jakie są jego główne objawy?
Maryna Usenko: Atak paniki lub zespół lęku napadowego to niewyjaśniony i niezwykle silny atak lęku, któremu towarzyszy strach. Główne objawy to kołatanie serca, pocenie się, drżenie, duszność, ból lub dyskomfort w klatce piersiowej, zawroty głowy, drętwienie lub mrowienie w różnych częściach ciała.
OSz: Jakie są przyczyny ataków paniki? Jak można je odróżnić od innych zaburzeń lękowych?
MU: Przyczyny mogą być różne: czynniki genetyczne, nagłe zmiany w życiu, silne sytuacje stresowe i niektóre choroby. Oto kilka kluczowych aspektów, które pozwalają odróżnić atak paniki od innych zaburzeń lękowych:
- Ataki paniki zwykle pojawiają się nagle i osiągają szczytową intensywność w ciągu kilku minut. To odróżnia je od dłuższych i bardziej uporczywych stanów niepokoju i nerwicy, które są charakterystyczne dla uogólnionych zaburzeń lękowych.
- Podczas ataku paniki człowiek może doświadczać intensywnych doznań, takich jak kołatanie serca, duszność, drżenie, pocenie się, zawroty głowy, które mogą być postrzegane jako objawy poważnej choroby.
- Często podczas ataku paniki ludzie odczuwają strach przed śmiercią lub utratą samokontroli, co nie jest typowe dla innych zaburzeń lękowych.
- Osoby, które doświadczyły ataku paniki, często zaczynają unikać sytuacji lub miejsc, w których do niego doszło. Może to prowadzić do rozwoju agorafobii.
- Napady lęku są często związane z określonymi sytuacjami lub przedmiotami, podczas gdy ataki paniki mogą wystąpić niespodziewanie i bez wyraźnego powodu.
- Inne zaburzenia lękowe mają zwykle zewnętrzne wyzwalacze lub konkretne lęki (np. fobia społeczna, lęk przed określonymi przedmiotami lub sytuacjami), podczas gdy ataki paniki mogą wystąpić bez oczywistego bodźca zewnętrznego.
OSz: Czym grożą ataki paniki? Jakie są możliwe powikłania?
MU: Osoba podatna na ataki paniki żyje w ciągłym niepokoju i oczekiwaniu na atak, co jest bardzo wyczerpujące fizycznie i emocjonalnie. Takie doświadczenia wywołują różne choroby somatyczne: skurcze mięśni, zwężenie naczyń krwionośnych, co wpływa również na narządy wewnętrzne. Ataki paniki mogą również prowadzić do rozwoju fobii, zachowań antyspołecznych i depresji.
OSz: Jak ataki paniki wpływają na codzienne życie i pracę?
MU: Myślę, że wszyscy wiemy, jak trudne może być komunikowanie się z osobami niestabilnymi emocjonalnie lub cierpiącymi na depresję. W przypadku osoby podatnej na ataki paniki depresja może stać się częścią życia. Może to skutkować zmniejszoną produktywnością w pracy i utratą motywacji. Osoba taka może często wpadać w histerię lub wręcz przeciwnie - zamykać się w sobie. Wszystko to pogarsza jakość komunikacji z przyjaciółmi i współpracownikami.
OSz: Kto jest najbardziej podatny na ataki paniki?
MU: Grupa ryzyka obejmuje osoby z wysokim poziomem lęku i negatywnego myślenia, osoby z niską samooceną oraz nieodporne na stres. Kobiety częściej cierpią z powodu lęku, ponieważ są bardziej emocjonalne.
OSz: Jak powstrzymać atak paniki, zwłaszcza jeśli dana osoba jest sama?
MU: Atak paniki to specyficzny wzorzec zachowania, który należy przekierować na coś innego zaraz po rozpoczęciu się ataku. Oto kilka skutecznych ćwiczeń:
- Skoncentruj się na oddychaniu. Możesz oddychać zgodnie z zasadą "kwadratu": najpierw zrób wdech licząc i wydech - także licząc do 4. Następnie stopniowo wydłużaj wdech i wydech, licząc do 6. Praktyka jogi zwana Nadi Shodhana Pranajama [znana również jako naprzemienne oddychanie nozdrzami - red.]
- Skup się na rzeczywistości, a nie na emocjach. Wykorzystaj słuch, wzrok, dotyk. Aby wykonać to ćwiczenie, musisz uważnie przyjrzeć się wszystkiemu wokół siebie, posłuchać wszystkich dźwięków, dotknąć przedmiotów i powiedzieć: tu i teraz widzę ten zegarek, tu i teraz pukam w stół, tu i teraz czuję miękkość tego koca itp. Ważne jest, aby każdą frazę rozpoczynać od słów "tu i teraz". Podczas każdego nowego ataku mózg przypomina sobie doświadczenia z poprzednich ataków i człowiekowi wydaje się, że dzieje się coś więcej niż w rzeczywistości. Dlatego należy aktywnie przełączać swoją uwagę.
- Ćwiczenia kinetyczne. Na przykład usiądź na stole, połóż dłoń na udzie, pocieraj udo, koncentrując się na odczuciach pod dłonią. Połóż drugą dłoń na pośladku lub kolanie i skup się na doznaniach. Jednocześnie część uwagi należy skierować na tył głowy. Oznacza to, że człowiek musi jednocześnie utrzymywać uwagę: pod prawą dłonią, pod lewą dłonią, na pośladkach, z tyłu głowy. Taki nietypowy rozkład uwagi hamuje atak paniki, a człowiek koncentruje się na tym, co czuje na zewnątrz.
OSz: Jak się leczy ataki paniki?
MU: Leczenie ataków paniki może obejmować zarówno psychoterapię, jak leki. Czasami konieczna jest zmiana stylu życia: spacery na świeżym powietrzu, zdrowy sen, aktywność fizyczna i przestrzeganie biorytmów. W czasie wojny jest to trudniejsze, ale również możliwe. Ważne jest również wyznaczenie sobie celu, najlepiej dużego i nietypowego.
Posiadanie celu zawsze przenosi uwagę danej osoby z niepokoju na to, co jest dla niej naprawdę ważne w życiu.
OSz: Jak zapobiegać atakom paniki i zachować zdrowie psychiczne?
MU: Każdy musi dbać o zdrowie psychiczne, jeśli chce wieść szczęśliwe życie. Kluczem jest zdrowy sen. Należy kłaść się spać nie później niż o 22:00 i budzić się około szóstej rano, kiedy kortyzol jest aktywowany, a ciało przygotowuje się do produktywnego dnia. Kolejna kwestia to zdrowa i zbilansowana dieta. Ludzie często nie doceniają wpływu spożywanego jedzenia. To tak jak z paliwem w samochodzie: musi być wysokiej jakości, jeśli chcesz, aby Twój samochód (czytaj: ciało) służył Ci przez długi czas.
Poranne ćwiczenia, joga - po prostu wpisz je do kalendarza i wykonuj regularnie: pomoże to wzmocnić układ odpornościowy i ustabilizować układ nerwowy. Wykonuj codzienne ćwiczenia rozwijające samoregulację i samokontrolę, o których wspomniałem powyżej. Oczywiście dodaj do tego codzienne energiczne spacery, najlepiej przez co najmniej dwie godziny.
Ważne jest, aby pamiętać, że ludzka psychika uwielbia rutynę i systemy, więc rutyna powinna obejmować codzienne rytuały, które po prostu nie pozwolą na ataki paniki.
Nasze życie to wybór ścieżki, którą chcemy podążać, a wybór ten dokonywany jest przez nas samych.
Ukraińska dziennikarka, gospodyni programów telewizyjnych i radiowych. Dyrektorka organizacji pozarządowej „Zdrowie piersi kobiet”. Pracowała jako redaktor w wielu czasopismach, gazetach i wydawnictwach. Od 2020 roku zajmuje się profilaktyką raka piersi w Ukrainie. Pisze książki i promuje literaturę ukraińską. Członkini Narodowego Związku Dziennikarzy Ukrainy i Narodowego Związku Pisarzy Ukrainy. Autorka książek „Ścieżka w dłoniach”, „Iluzje dużego miasta”, „Upadanie”, „Kijów-30”, trzytomowej „Ukraina 30”. Motto życia: Tylko naprzód, ale z przystankami na szczęście.
Wesprzyj Sestry
Nawet mały wkład w prawdziwe dziennikarstwo pomaga demokracji przetrwać. Dołącz do nas i razem opowiemy światu inspirujące historie ludzi walczących o wolność!