Zgodnie z ukraińską konstytucją Zełenski ma prawo odwoływać i mianować dowódcę ukraińskiej armii. Jednak oprócz prawa do dokonywania zmian personalnych ma on obowiązki wobec narodu ukraińskiego. Prezydent jest zobowiązany do komunikowania się, uwzględniania nastrojów społecznych i stanu ludzi, którzy od dwóch lat żyją w realiach inwazji na pełną skalę. Warto od razu powiedzieć, że zaufanie do Załużnego jest bezprecedensowe - wynosi 88%. W grudniu 2023 roku 72% Ukraińców sprzeciwiało się jego dymisji [dane z sondażu przeprowadzonego przez Kijowski Międzynarodowy Instytut Socjologii (KIIS) - red.]
W swoim komunikacie na temat Załużnego Zełenski bał się użyć słowa "dymisja". Zamiast tego użył niejasnego sformułowania "odnowa, której potrzebują Siły Zbrojne Ukrainy". Wielu odebrało to jako osobistą zniewagę. W końcu Walerij Załużny był spoiwem, które jednoczyło ludzi o różnych poglądach partyjnych, religiach i światopoglądach w ukraińskim ruchu oporu. Był terapeutycznym środkiem uspokajającym, który dał Ukraińcom nowy mit w mrocznych czasach. I wiarę, że na pewno wygramy i zbudujemy nową, silną Ukrainę z silną armią. Tysiące ukraińskich dzieci otrzymało imię Walerij na cześć słynnego żołnierza.
Ołeksandr Syrskij, nowy głównodowodzący ukraińskich sił zbrojnych, jest zawodowym oficerem. W ciągu 10 lat wojny z Federacją Rosyjską on i Załużny wielokrotnie współpracowali ze sobą na polu bitwy. To właśnie ich sojusz pozwolił Ukrainie wyzwolić obwód charkowski i prawobrzeżną część obwodu chersońskiego w 2022 roku. Ale Bankowa [ul. Bankowa w Kijowie, gdzie mieści się Biuro Prezydenta Ukrainy - red.] zawsze była bardziej lojalna wobec cichego Syrskiego. Szef Kancelarii Prezydenta Andrij Jermak i prezydent Wołodymyr Zełenski lubili robić sobie zdjęcia obok dowódcy Wojsk Lądowych. Na tle chudego, zatroskanego generała, umazanego sadzą i błotem, wydawali się bardziej fotogeniczni i bohaterscy.
Dlaczego Załużny stał się problemem dla Zełenskiego? Najwyższy rangą generał i jego zespół byli niemal jedynymi, którzy przygotowywali się do rosyjskiej inwazji na pełną skalę 24 lutego 2022 r. w ramach swoich uprawnień i zasobów. Decyzja o pozostawieniu oddzielnej zmechanizowanej 72. brygady pod Kijowem pozwoliła uratować stolicę przed zdobyciem jej w trzy dni, jak chcieli Rosjanie. Pierwsze sukcesy militarne i powszechny opór na chwilę zjednoczyły prezydenta i generała. Załużny przeprowadził genialne operacje na polu bitwy, podczas gdy Zełenski pukał do wszystkich drzwi w poszukiwaniu broni. Ale gdy potem światowe media zaczęły pisać o geniuszu ukraińskiej armii, wrażliwemu na aplauz i pochwały Zełenskiemu przestało się to podobać.
Kiedy rozpoczęły się pierwsze badania notowań generała, Gazeta Wyborcza opublikowała na okładce zdjęcie Załużnego z podpisem: "Pierwszy ataman". Autor artykułu, Paweł Smoleński, napisał, że gdyby "Michał Anioł miał wyrzeźbić generała Załużnego, a nie widział oryginału, połączyłby Dawida z Mojżeszem, najpiękniejszego i najmądrzejszego człowieka na świecie". Nie spodobało się to Kancelarii Prezydenta, która uważa, że ukraińskie zwycięstwo powinno mieć tylko jedno oblicze.
Sprzeczności tylko narastały, ponieważ Zełenski chciał szybkich zwycięstw, a Załużny chciał zachować rezerwę kadrową armii. Dlatego na pewnym etapie kierownictwo polityczne zaczęło sobie robić więcej zdjęć z Ołeksandrem Syrskim i częściowo planować z nim operacje wojskowe.
To podzielenie ukraińskiej armii nie przyczyniło się do skuteczności bojowej, wzajemnego zaufania ani sukcesu podczas letniej kontrofensywy. Bankowa zaczęła się więc skłaniać się ku pomysłowi zastąpienia Załużnego. Kampanię nękania byłego głównodowodzącego Sił Zbrojnych Ukrainy w Internecie rozpoczęła Mariana Bezuhla, członkini prorządowej partii Sługa Narodu, a także różni wewnętrzni analitycy polityczni oraz prorosyjska sieć na kanale społecznościowym Telegram. W praktyce w ciągu ostatnich kilku miesięcy Załużny został pozbawiony możliwości planowania operacji, dowodzenia wojskiem i ustalania priorytetów na froncie. Procesy na polu bitwy były upolityczniane tak, by odpowiadały życzeniom prezydenta Zełenskiego. Punktem kulminacyjnym była publikacja artykułu Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych Ukrainy w The Economist, w którym Załużny szczerze opisał stan frontu i to, co było potrzebne do zwycięstwa. Prezydent potraktował to jako wyzwanie i zagrożenie dla siebie.
Syrski, następca Załużnego, nie jest najgorszym wyborem w czasach wojny na pełną skalę. To nie gabinetowy generał, ale doświadczony praktyk. Jednak na tle ukraińskiego mitu zdecydowanego oporu, zwycięstwa i ducha ukraińskiego żołnierza, którego marką jest Załużny, talent i umiejętności Syrskiego pozostaną w cieniu. Fakt, że jego starzy rodzice i brat mieszkają w Rosji, nie zwiększa jego wiarygodności - tym bardziej że w mediach społecznościowych lajkują zdjęcia Putina i uczestniczą w marszach "Nieśmiertelnego Pułku" [coroczna akcja patriotyczna organizowana w Rosji w Dzień Zwycięstwa 9 maja - red.]. I choć sam Syrski nie kontaktował się z rodziną od wielu lat, wielu to irytuje.
Na polu bitwy generał ma reputację człowieka gotowego do walki bez względu na straty w ludziach. Był głównym dowódcą wyczerpującej operacji obrony Bachmutu. Wywołało to głośne kontrowersje wśród oficerów, którzy pod nim służą. Syrsky jest bardziej niż Załużny lojalny wobec władz politycznych i istnieją obawy, że z tego powodu nie zawsze będzie słyszał głosy piechoty gdzieś na skraju linii frontu.
Jednak bez względu na to, jak usilnie Zełenski przedstawia tę personalną roszadę jako poważną modernizację, zastąpienie Załużnego Syrskim nie jest magicznym sposobem na szybkie i piękne zwycięstwo. Aby nowy generał odniósł sukces, politycy powinni przestać ingerować w planowanie operacji wojskowych. Ani Zełenski, ani Jermak nie mają do tego odpowiedniej wiedzy, doświadczenia i umiejętności.
Przywódcy polityczni muszą wziąć odpowiedzialność za prawo mobilizacyjne, ponieważ armia potrzebuje świeżej krwi. Społeczeństwo musi zrozumieć, że ratowanie Ukrainy to sprawa wszystkich, a nie garstki ochotników, którzy tkwią w okopach od dwóch lat. Zełenski i jego zespół międzynarodowych ekspertów muszą zrobić wszystko, by na Ukrainę dotarła broń i pieniądze. I byśmy byli na pierwszych stronach z wiadomościami o reformach, a nie o inwigilacji dziennikarzy, szykanowaniu Załużnego i niechęci do zwolnienia ze stanowiska Olega Tatarowa, współwinnego rozstrzelania uczestników Rewolucji Godności.
Społeczeństwo ukraińskie będzie nadal walczyć o niepodległość i swoją przyszłość - bez względu na to, jak będzie się nazywał najważniejszy generał. W swoim pożegnalnym artykule dla CNN Załużny bardzo dobrze opisał receptę na zwycięstwo: lepsza obrona powietrzna i artyleria. Oznacza to również samodzielną produkcję wystarczającej liczby dronów, bez uzależniania się od tego, czy Republikanie w Kongresie wydadzą zgodę na duży pakiet pomocowy.
Syrski i Zełenski powinni wyjaśnić ludziom i naszym najbliższym partnerom, jakie są nasze cele i plany, czego potrzebujemy, aby wygrać, co możemy zrobić razem, aby pokonać Putina. Bo chodzi nie tylko o interes Ukrainy, ale także o pokój w całej Europie, na którą Kreml dybie od czasów sowieckich.
Po ostatnim wywiadzie kremlowskiego przywódcy z trumpowskim propagandystą Tuckerem Carlsonem jasne jest, że Rosja nie poprzestanie na Ukrainie.
"Nie jesteśmy zainteresowani Polską, Łotwą czy kimkolwiek innym. Dlaczego mielibyśmy być? Po prostu nie mamy żadnego interesu... To absolutnie nie wchodzi w rachubę" - powiedział Putin.
Jego słowa są bardzo podobne do tych, które wypowiedział w przeddzień ataku na Ukrainę. Wtedy Rosja również twierdziła, że nie jest zainteresowana Ukrainą ani wojną.
Wesprzyj Sestry
Nawet mały wkład w prawdziwe dziennikarstwo pomaga demokracji przetrwać. Dołącz do nas i razem opowiemy światu inspirujące historie ludzi walczących o wolność!
