Albina Trubenkowa

Ukraińskie uchodźczynie z powodzeniem rozwijają własne firmy w Polsce. Jednak podjęcie decyzji o założeniu własnego biznesu jest dla wielu z nich bardzo trudne. Jak szukać dotacji i programów finansowania małych firm? Czy trzeba od razu zakładać firmę, czy też można znaleźć inne rozwiązanie? Okazuje się, że polski system ekonomiczny daje wiele możliwości i są rozwiązania, które mogą pomóc pokonać przeszkody. Rozmawiamy o tym z Izabelą Anuszewską, ekspertką w ocenie wniosków o dotacje z europejskich fundacji i polskich agencji rządowych oraz ekspertką w polsko-ukraińskim projekcie Forbes Women Academy.

Albina Trubenkova: Ukrainka chce założyć firmę w Polsce. Jaki powinien być jej pierwszy krok?

Izabela Anuszewska: Ukrainki, podobnie jak Polki, mogą ubiegać się o dotacje z funduszy europejskich, organizacji pozarządowych, funduszy polskich - zarówno publicznych, jak i prywatnych, funduszy norweskich i szwajcarskich. Jest też możliwość otrzymania dodatkowego dofinansowania na poziomie województwa, gminy, powiatu - trzeba śledzić regionalne konkursy, sprawdzać, czy otworzyliśmy (lub otwieramy) firmę w tym regionie, bo to jest ważne. Nie musisz sam ubiegać się o dofinansowanie - możesz dołączyć do innego projektu na poziomie partnera (tj. ubiegać się o dotację razem z innym przedsiębiorcą) lub na poziomie uczestnika (dołączasz do projektu, który już zdobył dotację).

Należy również zintegrować się ze środowiskiem biznesowym. Na przykład bardzo popularne w Polsce grupy dyskusyjne na Facebooku. Znam Ukrainki z Rzeszowa, które zyskały, gdy dołączyły do społeczności na Facebooku i lokalnych grup dyskusyjnych. Ułatwiło im to znalezienie informacji o wynajmie domu, wolnych miejscach pracy. Pozwoliło im to żyć życiem społeczności. Kolejną bardzo przydatną rzeczą są organizacje kobiece. Wiele z nich ma odpowiednie finansowanie, w tym różne granty, także z Unii Europejskiej. Trzeba zapoznać się z tym, co robią te organizacje, znaleźć najbardziej odpowiednie dla siebie tematy i kierunki i spróbować zrealizować własny projekt we współpracy z tymi organizacjami. Warto śledzić konkursy ogłaszane przez organizacje kobiece. Na przykład takie jak Sieć Przedsiębiorczych Kobiet w Polsce.

Innym sposobem jest uczestniczenie w spotkaniach na temat zakładania firm w Polsce. A także śledzenie konkursów dla przedsiębiorców ogłaszanych przez władze lokalne.

AP: Czy są jakieś niuanse, na które warto zwrócić uwagę?

IA: Jak najbardziej. Na przykład nie dostaniesz dofinansowania, jeśli masz niezapłacony mandat, nawet w wysokości kilku złotych. Dlatego trzeba sprawdzić, czy mamy wpis do Krajowego Rejestru Długów KRD. Warto mieć wstępnie opracowaną koncepcję projektu, którą znacznie łatwiej dostosować do wymogów konkretnego naboru.

Aby lepiej się zorientować, można poprosić o pomoc w punktach informacyjnych instytucji publicznych, takich jak Ośrodek Rozwoju Małych i Średnich Przedsiębiorstw w Polsce(PARP).

Określ, do jakich opcji finansowania kwalifikuje się Twoja firma, zgodnie z wymogami konkursu.

AP: Czym według Ciebie różnią się Ukrainki zakładające biznes w Polsce od Polek?

IA: Ukrainki, które tu przyjeżdżają, mają duży rozmach, zakładają biznesy na dużą skalę. Dobrze radziły sobie na Ukrainie przed wojną, więc to tylko zmiana środowiska. Mają własne pomysły na przedsiębiorczość.

Jednak jeśli chodzi o ludzi, którzy doświadczyli okropności wojny, śmierci bliskich i utraty mienia, są oni zdezorientowani i psychicznie trudno im zacząć od zera. Boją się podejmować ryzyko, boją się problemów społecznych w innym kraju. Ale są niesamowicie pracowite, wiedzą, że muszą przezwyciężyć swoje lęki dla dobra swoich dzieci i rodziny. To jest paradoks.

Ale biznesmeni odnoszący największe sukcesy na świecie to ci, którzy musieli pokonać jakieś duże wyzwanie. I właśnie wtedy stali się najbardziej zdeterminowani. A ja postrzegam Ukrainki jako osoby, które bardzo ciężko pracują.

Ukrainki są niezłomne i silne. Pracuję głównie z kobietami i widzę, że mają tutaj jedną pracę i próbują stworzyć jakąś lokalną inicjatywę ze społecznością. Tak, widzę dużo strachu w ich oczach. Ale pracują nad sobą, pokonują porażki, wstają i idą dalej.  

AP: A czy można powiedzieć, że Ukrainki stają się częścią polskiego społeczeństwa? Czy też nadal są odseparowane?

IA: Na pewno są ukraińskie wspólnoty - serwisy dla swoich, choć jest duża różnica między małymi i dużymi miastami. Obserwuję społeczność ukraińskich kobiet. Co więcej, bardzo często korzystam z ich usług. Niezależnie od tego, czy idę do fryzjera, salonu paznokci czy gdziekolwiek indziej, widzę, jak starają się robić wszystko jak najlepiej i dbają o wysoką jakość usług.

Wykorzystują swoje przewagi konkurencyjne. Na przykład w Warszawie jest wiele ukraińskich kobiet, więc ukraińskie rzemieślniczki starają się kierować swoje usługi do swoich rodaków. Jednocześnie coraz lepiej integrują się z Polską.

AP: A jakie są największe problemy ukraińskich kobiet w Polsce, gdy chcą założyć firmę? Jakie są zagrożenia, wyzwania, bolesne sytuacje? O czym mówią?

IA: Mieli dobrą pracę na Ukrainie, dużo czasu, jeździli na rowerach, pamiętają łąkę, pamiętają las. I to wszystko jest już przeszłością. Ciężko się z tym pogodzić, ale trzeba iść do przodu. To jest trochę rozdwojenie jaźni. Niektórzy ludzie cały czas przechodzą proces terapeutyczny. Czasem po prostu przyznają, że nie mają siły.

Niektóre dziewczyny nie mogą się przyzwyczaić do tego, że w Polsce jest trochę trudniej zdobyć klienta, proces trwa trochę dłużej. W Ukrainie było łatwiej, ale tutaj trzeba zdobyć zaufanie. Trzeba też inaczej opracować ofertę dla klienta, inaczej zrobić stronę internetową.

Trudno jest również poradzić sobie z biurokratycznymi procesami zakładania firmy i barierą językową.

AP: Jak myślisz, co jest najważniejsze na początku: nastawienie psychiczne, czy genialny pomysł?

IA: Trzeba po prostu jechać dalej. Nie ma znaczenia, czy jedziesz 5 czy 40 kilometrów na godzinę. Musisz pokonać jeden, dwa, trzy kroki. To trudne, ale potem zaczyna się efekt domina. Dzisiaj możesz mieć tylko jednego klienta. Zrób dla niego wszystko, co możesz. Będzie wdzięczny, zadowolony i powie o tobie innym. Z dwunastu innych, może tylko czterech wróci, ale pracuj dalej. Czasami potrzeba kilku miesięcy, czasami roku, aby firma zaczęła zarabiać pieniądze. Powinieneś być szczęśliwy, że ktoś w ogóle do ciebie przyszedł. Że możesz pokryć bieżące koszty utrzymania.

Ważne jest również, aby niektóre usługi były wykonywane równie dobrze, aby klienci zostawiali opinie - w języku ukraińskim, polskim i innych.

Idę jako klientka na manicure i widzę, że w ukraińskim salonie są i Polki, i Ukrainki. Oznacza to, że zdobyła zaufanie polskiego klienta. Ocena dobrej jakości usług świadczonych przez ukraińskich profesjonalistów stała się trendy. Na przykład istnieje aplikacja do rezerwacji o nazwie booksy, gdzie można zostawiać opinie.

AP: Czym różni się sytuacja Ukrainek zakładających firmy 1,5 roku temu od tej, którą mamy dzisiaj?

IA: W tamtym czasie liczyło się dla nich tylko zarabianie na życie, po prostu przetrwanie, egzystencja. Ale z każdym mijającym miesiącem rosło pragnienie spełnienia zawodowego. Zdała sobie sprawę, że jej dzieci chcą tu mieszkać. To był sygnał, że nie mogą pozostać w zaimprowizowanej tymczasowej sytuacji. Zaczęli więc myśleć o ambitniejszych, lepiej płatnych pracach. A to wymagało współpracy. Na przykład biznes taki jak edukacja: kobieta ma pomysł, doświadczenie, ale nie może tego zrobić sama. Zwraca się więc do organizacji pozarządowej, która ma pomieszczenia, z których w określonych godzinach nie korzysta.

Dziewczęta potrafiły również współpracować, aby opiekować się dziećmi, na przykład: jedna opiekowała się wszystkimi w tym tygodniu, a potem druga. Później niektóre z nich założyły żłobek dla dzieci. Chcą po prostu być częścią społeczeństwa jak wszyscy inni, spełniać się zawodowo.

AP: Jakie firmy Ukrainki najczęściej zakładają w Polsce?

IA: Stawiają na edukację, psychologię, usługi kosmetyczne i wiele innych. Są dziewczyny, które zajmują się doradztwem biznesowym, inne prowadzą zajęcia dla dzieci, jedna pani ma sieć franczyzowych kawiarni, są też takie, które zajmują się transportem. Tak więc starają się dostosować do potrzeb rynku, ale także starają się wykorzystać to, kim są, aby świadczyć usługi przede wszystkim Ukraińcom, ponieważ mają tutaj przewagę konkurencyjną - łatwiej jest zdobyć tę publiczność. Mówię im, że na pewnym etapie działalności jest to dobra metoda, ale na dłuższy czas tworzą się zamknięte enklawy. A to nie jest dobre, trzeba stopniowo wychodzić poza nie i przyciągać innych klientów.

AP: A jak zmotywowałbyś tych ludzi na Ukrainie, którzy chcą, ale może się boją lub im się nie udaje?

IA: Trzeba wyjść z domu, brać udział w wydarzeniach networkingowych, uczestniczyć w imprezach, na których można uzyskać porady biznesowe. Potrzebujesz impulsu, energii, informacji zwrotnej, podobnie myślących ludzi. Ta synergia pomaga.

Na przykład w Warszawie istnieje pewna przestrzeń, społeczności do spędzania wolnego czasu z rodziną i przyjaciółmi, a także społeczności, które mogą być przydatne w promowaniu biznesu. Warszawski samorząd jest bardzo pomocny we wdrażaniu pomysłów na przedsiębiorczość, istnieją programy finansowane przez Urząd Miasta. Ukraińcy również mogą z tego skorzystać, uczestnicząc w spotkaniach organizowanych przez lokalne władze. Wszyscy udają się na przykład doCentrum Przedsiębiorczości Smolna, doCentrum Kreatywności Targowa. Są to miejsca, w których można uzyskać dużą pomoc w rozwijaniu własnego biznesu.

AT: Co dziesiąta firma w Polsce w tym roku została założona przez Ukraińców. Skąd ten wynik?

IA: Ukraińcy są bardzo zmotywowani. To walka o życie, o dzieci. To walka o godność. Ważna jest też mentalność ukraińskich kobiet, które chcą udowodnić sobie i swoim rodzinom, że mogą zacząć od zera. A polskie społeczeństwo przyjęło ten fakt pozytywnie. Oczywiście zawsze znajdą się przedsiębiorcy niezadowoleni z tego, że Ukrainki tworzą konkurencję i odbierają im klientów. Z drugiej strony, w polskim społeczeństwie istnieje szacunek dla faktu, że Ukraińcy są pracowici, rzetelni i dobrze wykonują swoją pracę, dlatego też cieszą się dobrą reputacją na polskim rynku.

Ukraińcy szybko się adaptują, ponieważ mają mentalność zwycięzców.

‍ Przydatnelinki do instytucji i organizacji, w których można szukać konkursów i dotacji dla biznesu:

Fundusze Europejskie w Polsce:

https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/

Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej:

https://www.fepw.gov.pl/

Fundusze europejskie wspierające innowacje w gospodarce:

https://www.nowoczesnagospodarka.gov.pl/

Europejskie fundusze rozwoju społecznego:

https://www.rozwojspoleczny.gov.pl/

Fundusze Europejskie dla rozwoju województwa mazowieckiego:

https://www.funduszedlamazowsza.eu/

Założenia organizacji pozarządowych:

https://www.ngo.pl/fundusze

Oficjalna strona internetowa UE:

https://european-union.europa.eu/

Oficjalna strona norweskich fundacji w Polsce

https://www.eog.gov.pl/

Serwis o dotacjach:

https://granty.pl/

Strona, na której ogłaszane są konkursy:

https://www.witkac.pl/strona

База програм підтримки та міжнародної співпраці:

https://www.eurodesk.pl/

*** Publikacja powstała przy wsparciu Ukraińskiego Centrum Rozwoju i Umocnienia Współpracy.

Jewgenia Krawczuk, zastępczyni szefa partii "Sługa Narodu" i szefa Komisji Rady Najwyższej ds. Polityki Humanitarnej i Informacyjnej, szefowa Komisji Kultury PACE, w wywiadzie dla sestry.eu mówi o priorytetach integracji europejskiej, odblokowaniu zamrożonych rosyjskich aktywów w celu zrekompensowania szkód spowodowanych wojną na Ukrainie oraz o międzynarodowym wsparciu dla Ukrainy w stanie wojny.

Albina Trubenkova: Jak zmienił się Pani grafik, gdy wybuchła wojna?

Jewhenija Krawczuk: Poświęcam dużo czasu na działalność międzynarodową. Obejmuje to pracę w ramach PACE, OBWE PA, rzecznictwo na rzecz integracji europejskiej, podróże międzynarodowe w celu zapewnienia Ukrainie pomocy.  

AP: Co czuje Pani rodzina w związku z tak intensywną pracą?

WE: Mój mąż pracuje w sektorze bezpieczeństwa i obrony, i ma jeszcze mniej dni wolnych niż ja. Ale mamy absolutnie partnerskie relacje, nasze kariery rozwijają się równolegle.

W dzisiejszych czasach większość czasu spędzamy w pracy. W domu wspólnie ogarniamy dom. Mój mąż rąbie drewno na opał, które zamówiliśmy na zimę, żeby być niezależnymi energetycznie. A ja częściej gotuję.

AT: Komisja Europejska zaleciła Ukrainie rozpoczęcie negocjacji w sprawie przystąpienia do UE. Jak zmieniły się stosunki między Kijowem a Brukselą?

JK: Największym osiągnięciem jest to, że jesteśmy postrzegani w Brukseli jako przyszły członek UE. Do 24 lutego 2022 r. wszystkie te stowarzyszenia, szczyty UE-Ukraina - wszystko to było bardzo miłe, bardzo dobre, ale nikt poważnie nie zamierzał przyjąć Ukrainy do UE. A dzięki Siłom Zbrojnym, dzięki temu, że Ukraina przetrwała, mamy szansę naprawdę przystąpić do Unii Europejskiej. Europejczycy czują z nami solidarność, jesteśmy murem przeciwko dzikusom, najbardziej wysuniętą na wschód flanką, umieramy za demokrację. A teraz bardzo ważne jest, abyśmy mieli 90% poparcia dla integracji europejskiej.      

AT: Co można zrobić, aby Rada Europejska podjęła pozytywną decyzję o rozpoczęciu negocjacji w sprawie przystąpienia Ukrainy do UE?

JK: Negocjacje toczą się na szczeblu rządowym. Parlament może jedynie zajmować się tematami, na które zwróciła uwagę Komisja Europejska. Jestem w grupie roboczej ds. mniejszości narodowych.

Oczywiście musimy dać mieszkającym w Ukrainie Węgrom nowe prawa, niewykluczone, że będą dotyczyły języka w szkole.

W tym roku Ukraina zaktualizowała to ustawodawstwo po raz pierwszy od 20 lat, ale nadal prowadzimy negocjacje z Budapesztem. Decyzja o tym, że mniejszości narodowe będą uczyć się w swoim języku i będą mieć media w swoim języku, nie powinna oznaczać, że nie będą znać ukraińskiego.

AT: Co może zadowolić Węgrów? Czy jest to w ogóle możliwe?

JK: Jesteśmy wobec siebie szczerzy. Pomijając fakt, że premier Węgier Viktor Orban sympatyzuje z Rosją, widzimy, że chce on rozwiązać swoje problemy z Brukselą - odblokować 13 mld euro dla Węgier, które UE zablokowała z powodu problemów z praworządnością. Ponadto Orban uczynił ochronę mniejszości poza granicami Węgier jednym ze swoich głównych tematów. To bardzo skuteczne narzędzie jego polityki wewnętrznej. Mam nadzieję, że będziemy chronić ukraińskie mniejszości poza granicami Ukrainy w ten sam sposób, zwłaszcza gdy jesteśmy już w Unii Europejskiej.

AP: Czy są jakieś inne ważne sprawy poza Węgrami?

JK: Liczymy na pozytywną decyzję Rady Europejskiej i mamy nadzieję, że Bruksela pomoże nam znaleźć jakieś rozwiązanie z Węgrami. A po grudniu KE będzie mogła prowadzić przygotowania do negocjacji. Ale do marca musimy pokazać postęp także w innych kwestiach. Dotyczy to na przykład ustawy o lobbingu. Jeszcze jej nie mamy. Nawet jeśli tylko pojawi się zarejestrowany projekt ustawy, będzie to dobry krok naprzód. Pojawiły się również pytania o zwiększenie liczby śledczych NABU (Narodowe Biuro Antykorupcyjne Ukrainy) - ten projekt ustawy został już przegłosowany w pierwszym czytaniu. Podobnie jak niezależność SAP - Specjalnej Prokuratury Antykorupcyjne, zostały nam ostateczne poprawki do ustawy o deklaracji elektronicznej.

Ale najważniejsze jest to, że Komisja Europejska wyraźnie zaleciła Ukrainie rozpoczęcie negocjacji w sprawie przystąpienia do Unii Europejskiej. Nie powinniśmy dewaluować tej historycznej decyzji tymi technicznymi wymogami. Spełnimy te wymagania.

AT: Proszę o komentarz do rekomendacji z raportu Komisji Europejskiej w sprawie spełnienia kryteriów akcesyjnych Ukrainy do UE w zakresie pluralistycznego rynku mediów. Czy mówimy o włączeniu opozycyjnych kanałów telewizyjnych?

JK: Dokument stwierdza: "W nadchodzącym roku Ukraina powinna (...) opracować mapę drogową wspierającą przywrócenie pluralistycznego, przejrzystego i niezależnego powojennego krajobrazu medialnego".

Widzę więc wstępną rekomendację stworzenia mapy drogowej dla niezależnego powojennego krajobrazu medialnego. Nie mówimy o stanie wojennym, ale o planach i wizji tego, jak rynek medialny powinien się odbudować po wojnie.

AT: Jak skuteczne są zachodnie sankcje wobec Rosji? Czy możemy coś zrobić z faktem, że Rosja pozyskuje technologię i komponenty do produkcji broni?

JK: Rzeczywiście, istnieje problem obchodzenia sankcji przez kraje trzecie, na przykład z Azji Środkowej. Zachodnie media regularnie piszą, że istnieje lista europejskich firm, w tym brytyjskich, które sprzedają mikroczipy, które są następnie wykorzystywane przez Rosjan do budowy pocisków rakietowych. Oczekujemy, że ten proceder się skończy.

Czekamy też, aż Komisja Europejska zdecyduje, w jaki sposób Ukraina może przejąć zamrożone rosyjskie aktywa. Są to fundusze rosyjskiego banku centralnego i firmy oligarchów. Pierwszym małym krokiem jest wykorzystanie dochodów z odsetek bankowych z funduszy osób objętych sankcjami, obywateli rosyjskich. Jak dotąd Ukraina nic nie otrzymała. Ale Belgia już wyraźnie powiedziała, że ma 3 miliardy euro, które może przekazać.

Oczywiście nie chcielibyśmy, aby zastąpiło to pełnoprawny mechanizm reparacji. Ważne są jednak wszelkie środki, które można wykorzystać na pokrycie ogromnego deficytu budżetowego państwa. Liczymy na to wsparcie.

AP: Wcześniej wyraziła Pani nadzieję, że Międzynarodowy Rejestr Strat, który uzyskał poparcie 40 krajów i przedstawicieli Rady Europy, zostanie uruchomiony jesienią. Czy można już składać wnioski?

JK: Wybrano dyrektora wykonawczego tej instytucji. W przyszłym roku ma zostać otwarte biuro w Kijowie, podczas gdy główne biuro będzie działać w Hadze. Wnioski o odszkodowanie będzie można składać online i na papierze. Mam nadzieję, że pierwsze zostaną zarejestrowane w pierwszej połowie przyszłego roku. Nie tylko agencje rządowe, ale także ludzie, osoby, które ucierpiały w wyniku rosyjskiej agresji, będą mogły zgłosić swoje straty. Ale sam rejestr nie wystarczy, chcemy stworzyć pełnoprawny mechanizm kompensacyjny. Musimy dążyć do utworzenia komisji odszkodowawczej i dostępu do zamrożonych rosyjskich funduszy, które umożliwią te rekompensaty.

AP: Jakie są główne wyzwania związane z odbudową Ukrainy? Jak przyciągnąć inwestycje?

JK: Odbudowa już trwa, na przykład w regionie Kijowa. Niemożliwe jest odbudowanie Saltowki w Charkowie, bo tam ciągle dochodzi do ostrzałów. Należy również przemyśleć, co robić z zagrożonymi regionami. Życie w 30-kilometrowej strefie od granicy z Rosją lub Białorusią zawsze będzie, przepraszam, "rosyjską ruletką". I nikt nie zbuduje dużej fabryki w pobliżu granicy.

Przemysł powinien zostać przeniesiony do centralnej Ukrainy. Sama zachodnia Ukraina nie uniesie odpowiedzialności za gospodarkę. Będą migracje. Wiele firm już przenosi się z obwodów charkowskiego i donieckiego.

To, co jest można, trzeba przenieść w bezpieczniejsze regiony. Liczymy na inwestycje w odbudowę, przede wszystkim z UE.

AT: Czy myślicie jak sprowadzić ukraińskich uchodźców z powrotem do kraju?

JK: Statystyki pokazują, że im dłużej trwa wojna, tym mniej ludzi będzie chciało wrócić. Bardzo ważne jest, aby nie było podziałów w społeczeństwie. Ponieważ jeśli przedstawimy jakiś program - wróć na Ukrainę, a dostaniesz trochę pieniędzy - może to uderzyć w psychikę Ukraińców, którzy ciągle pozostają pod ostrzałem. Najlepszą motywacją do powrotu będzie integracja europejska, odbudowa Ukrainy i ożywienie rynku pracy.

Jako kraj musimy być świadomi, że będziemy potrzebować odpowiedniej polityki migracyjnej. Mogą to być pracownicy z innych krajów i będziemy musieli stworzyć programy ich adaptacji oraz asymilacji.

AT: Polityka humanitarna wobec uchodźców wewnętrznych - co państwo może dla nich zrobić?

JK Szczerze mówiąc, nigdy nie będziemy w stanie zapewnić takiego poziomu świadczeń socjalnych, jaki kraje europejskie zapewniają uchodźcom. Ale budżet kraju znajdującego się w stanie wojny przewiduje wypłaty dla osób wewnętrznie przesiedlonych, dotacje i preferencyjne pożyczki na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Jeśli dana osoba może kupić drogi samochód lub mieszkanie, traci prawo do otrzymywania wsparcia.

AT: Jaka jest skuteczność parlamentu w czasie wojny?

JK: Największym osiągnięciem Rady Najwyższej 24 lutego 2022 r. było to, że zebraliśmy się w parlamencie i przegłosowaliśmy wszystko, co było potrzebne - stan wojenny, mobilizację. A potem spotykaliśmy się co dwa tygodnie, aby głosować nad poprawkami do budżetu i ustawami potrzebnymi w stanie wojennym. Instytucje państwowe przetrwały dzięki Siłom Zbrojnym, które powstrzymały rosyjską inwazję.

AT: Jakie są Twoje priorytety na najbliższy rok?

JK: Naszą historyczną misją jest jeszcze cięższa i szybsza praca w obliczu wojny oraz spełnienie wymogów przystąpienia do UE.

W polityce humanitarnej ważne jest kontynuowanie kursu dekolonizacji i musimy za wszelką cenę oderwać się od "rosyjskiego świata". Priorytetem jest teraz zakaz działalności organizacji religijnych, które są kontrolowane przez państwo-agresora. Ważnym blokiem jest ochrona dziedzictwa kulturowego; istnieje pomysł stworzenia Kodeksu Dziedzictwa Kulturowego, a nasza komisja parlamentarna planuje zająć się tą kwestią.

Kontynuacja prac nad przepisami dotyczącymi integracji europejskiej, ponieważ proces ten dopiero się rozpoczyna. Po rozpoczęciu negocjacji członkowskich będziemy musieli przyjąć ponad 3000 aktów prawnych w celu dopasowania go do prawa UE. W komisji chcielibyśmy rozpocząć prace nad kodeksem dziedzictwa kulturowego.

AT: Trzy tysiące aktów prawnych brzmi nierealistycznie, biorąc pod uwagę, że Układ Stowarzyszeniowy przewidywał  dostosowanie 350 aktów prawnych.

JK: Mogą to być rezolucje rządowe, nie zawsze zmiany w prawie. Choć brzmi to skomplikowanie. Będziemy musieli pracować szybciej. Już teraz pracujemy 3-4 razy szybciej niż jakikolwiek kraj, który spełnił warunki przystąpienia do UE. Będziemy musieli pracować dziesięć razy szybciej.

AT: Kiedy Pani zdaniem Ukraina dołączy do UE?

JK: Mam nadzieję, że uda się to w tej dekadzie, do 2030 roku. To byłoby wspaniałe.

AT: Na Zachodzie ludzie często nie rozumieją, dlaczego Kościół prawosławny jest zakazany na Ukrainie. Jak wyjaśnić, że nie chodzi o kościół?

JK: Musimy wyjaśnić, że nie zakazujemy kościoła, ale związków z państwem-agresorem. Jeśli cerkiew zerwie więzi z RKP, księża opuszczą Synod RKP, głowa rosyjskiej Cerkwi, Cyryl, zostanie potępiony, nikt tego nie zabroni.  

AP: Rosyjska propaganda jest bardzo skuteczna w Europie. Jak możemy przeciwdziałać fałszerstwom i manipulacjom?

JK: Powinna istnieć ukierunkowana polityka informacyjna UE, jeśli kraje europejskie nie chcą, by rosyjska propaganda rozerwała je od wewnątrz. W przeciwnym razie dojdzie do ingerencji w wybory i prób wpływania na społeczeństwo. Ważne jest, że UE zakazała rosyjskiej telewizji na swoim terytorium. Media społecznościowe są nadal bardzo wpływowym narzędziem i widzieliśmy, jak grupy antyszczepionkowe szybko zmieniły zdanie podczas COVID i zaczęły usprawiedliwiać rosyjską agresję na Ukrainę. KE szuka sposobu na interakcję z mediami społecznościowymi, aby zakazać trolli i monitorować ukierunkowane kampanie. Ukraina będzie również podlegać wszystkim przepisom UE dotyczącym mediów społecznościowych.

Ważne jest, aby nasze media współpracowały z mediami zachodnimi, aby nadawać ukraińskie filmy dokumentalne o wojnie z napisami w języku angielskim, hiszpańskim, francuskim, aby świat mógł je zobaczyć.

Ukraińcy, którzy znaleźli schronienie w krajach zachodnich, powinni również angażować się w dyskusję publiczną, uczestniczyć w wydarzeniach, komentować sytuację dla lokalnych mediów i być jak najbardziej publiczni. Musimy nauczyć się języka kraju przyjmującego, aby przekazać prawdę o wojnie. Jeśli znasz język, mów w nim. Oto przykład: moja koleżanka z klasy była w CNN relacjonując bombardowania z piwnicy, z trójką dzieci. Nadal komentowała wojnę, gdy przeprowadziła się do USA. W ten sposób historie ludzi przekonują lepiej niż liczby i suche statystyki.

AT: Jakie niezwykłe rzeczy musiałeś zrobić, aby przekonać naszych partnerów na Zachodzie?

JK: Zawsze staram się pokazać coś naszym międzynarodowym partnerom. Zaprezentowałem amerykańskim kongresmenom fragment rosyjskiego pocisku "Kindżał", który został zestrzelony przez Patriota. Zrobiło to wrażenie. A to najlepsza reklama amerykańskiego systemu obrony powietrznej. Dałam więc pamiątkę tym, którzy głosują za przyznaniem Ukrainie systemów obrony powietrznej.

W pierwszych miesiącach wojny mój mąż zebrał całą torbę imponujących elementów Iskander w regionie Kijowa (są to małe kostki, które rozpadają się po eksplozji). Rozdawałam je więc na wszystkich międzynarodowych spotkaniach, mówiąc, że zawsze robiło to znacznie większe wrażenie niż samo wymienienie liczb.

AT: Istnieje możliwość, że Kongres USA nie zagłosuje za funduszami na wsparcie Ukrainy. Jak sobie z tym poradzicie?

JK: Mamy nadzieję, że zagłosują za. Bądźmy szczerzy, nasz budżet został stworzony z myślą o tych przychodach. To duże wyzwanie. Dlatego wracamy do kwestii wykorzystania rosyjskich pieniędzy - to może być argument za. Dla świata zachodniego to zupełnie normalne wyjście z sytuacji: te pieniądze tam są, są zamrożone, to państwo-agresor.

AT: Czy są to miliony czy miliardy?

JK: Oczywiście, miliardy. Miliony niczego nie zmienią.

AT: Na ile prawdopodobne jest, że możemy liczyć na znaczący wzrost poparcia ze strony UE, biorąc pod uwagę brak jednomyślności w tej kwestii w zjednoczonej Europie?

JK: Unia Europejska już mówi, że może udzielić pomocy finansowej, jeśli USA nie zagłosują. Będzie to jednak wymagało dodatkowych negocjacji. Mówimy o pieniądzach europejskich podatników.

Polscy przewoźnicy zapowiedzieli długi protest i blokadę granicy z Ukrainą, która rozpoczęła się w poniedziałek 6 listopada. W piątek 10 listopada kolejka ukraińskich ciężarówek do granicy w Dorohuska sięgnęła 40 kilometrów, a ukraińscy kierowcy narzekają, że przewożona żywność się psuje, pisze Gazeta Wyborcza. Z kolei polscy kierowcy chcący wrócić z Ukrainy do Polski twierdzą, że ich pojazdy po prostu zaczęły znikać z elektronicznej kolejki [dzięki temu systemowi łatwiej i szybciej można przejechać przez granicę - red] i muszą rejestrować się ponownie,. Jak podaje Rzeczpospolita z kolejki zniknęło 500 polskich ciężarówek. Sytuacja staje się coraz bardziej napięta i szybko się rozwija. Protesty są wspierane przez skrajnie nacjonalistyczną polską partię Konfederacja, znaną z antyukraińskiej retoryki.

Organizator protestów, Komitet Ochrony Przewoźników i Pracodawców Transportowych RP, napisał na swojej stronie na Facebooku, że ukraińscy urzędnicy dbają o swoich przewoźników i starają się rozwiązać problem, a polscy - nie. Przypomnijmy, że polscy przewoźnicy domagają się, by w relacjach z ukraińskimi przedstawicielami branży Polska powróciła do przedwojennych kwot przewozowych. Uważają, że Ukraińcy rzekomo świadczą usługi po niższych cenach, ponieważ mają niższe podatki i wynagrodzenia kierowców.

Transport drogowy między Polską a Ukrainą wzrósł kilkakrotnie od początku Wielkiej Wojny, nie tylko ze względu na ruch handlowy, ale także ze względu na ładunki humanitarne i wojskowe do kraju objętego wojną. Według strony ukraińskiej w 2021 r. Ukraina miała tylko 120 tys. zezwoleń na transport do krajów UE. Według strony polskiej do końca tego roku poziom ruchu towarowego przekraczającego granicę między Ukrainą a Polską osiągnie 1,2 mln.

Po 24 lutego 2022 r. UE anulowała zezwolenia dla ukraińskich przewoźników, a to rozporządzenie mają obowiązywać do czerwca 2024 r.

Warto zauważyć, że protesty polskich przewoźników zbiegły się w czasie z niepewnością polityczną: po wyborach parlamentarnych w Polsce, w której dopiero formuje się nowa koalicja - to ona utworzy rząd.

Jacek Piechota, prezes Polsko-Ukraińskiej Izby Gospodarczej, tak komentuje sytuację:

-Blokada granicy powoduje ogromne szkody zarówno dla polskich, jak i ukraińskich przedsiębiorców - jedni i drudzy ponoszą znaczne straty. Nie doprowadzi to do niczego dobrego, zwłaszcza że blokada rozpoczęła się w czasie, gdy Polska praktycznie nie ma rządu. Ministrowie obecnego rządu nie czują się już na siłach, by prowadzić takie negocjacje zgodnie ze swoimi obowiązkami. Szczerze mówiąc, po polskiej stronie nie ma negocjatora, który mógłby poważnie rozmawiać z protestującymi o ich żądaniach. Pojawia się również pytanie, kto korzysta na tej blokadzie granicy?

Kategorycznie sprzeciwiamy się powrotowi do praktyki zezwoleń transportowych. Musimy rozmawiać ze stroną ukraińską o wyrównaniu szans dla przewoźników i ustanowieniu zasad konkurencji. Obejmuje to zbliżenie poziomów opodatkowania. Oznacza to ten sam poziom wydatków i przejrzystą konkurencję.

Absolutnie niedopuszczalne jest organizowanie takich blokad na granicy z Ukrainą, krwawiącym państwem w stanie wojny. Robiąc to, szkodzimy jej gospodarce.

Rozumiejąc problemy polskich przewoźników, musimy jasno powiedzieć: w taki zły sposób ich nie rozwiążemy.    

Negocjacje są z pewnością konieczne. Wzywamy jednak do zawieszenia blokady granicy do czasu utworzenia nowego rządu w Polsce. W końcu obecny rząd nie może już podejmować żadnych długoterminowych zobowiązań, ani podejmować decyzji, które będą realizowane. Tak więc dziś po polskiej stronie nie ma odpowiedniego partnera do takich negocjacji, dlatego opowiadamy się za zawieszeniem protestów.

Rządząca partia Prawo i Sprawiedliwość traci szansę na utworzenie koalicji w nowym Sejmie i utworzenie rządu, wynika z kilku sondaży i nowych późnych danych sondażowych (przeprowadzonych przez Ipsos dla TVN, Polsatu i TVP). Według najnowszych danych sondażowych, opublikowanych w poniedziałek rano, PiS otrzymał 36,6% głosów, opozycyjna Koalicja Obywatelska (blok partii kierowany przez Platformę Obywatelską Donalda Tuska) 31%, blok Trzecia Droga 13,5%, Lewica (Nowa Lwówka) 8,6%, a radykalnie nacjonalistyczna antyukraińska partia Konfederacja tylko 6,4%. W ten sposób trzy siły opozycyjne - Koalicja Obywatelska, Trzecia Droga i Blok Lewicy - razem mają wystarczającą liczbę głosów, aby utworzyć większość, czyli około 248 miejsc w Sejmie na 460. Wczoraj politycy wszystkich trzech sił, bez podawania nazwisk, potwierdzili, że trwają negocjacje w sprawie utworzenia koalicji rządzącej i rządu.

PiS wciąż ma nadzieję, że sondaże exit poll były błędne. Współpracownicy Jarosława Kaczyńskiego również publicznie deklarują, że są w stanie utrzymać władzę: "Absolutnie wygraliśmy te wybory i to nam prezydent Andrzej Duda powierzy misję tworzenia rządu" - mówi europoseł PiS Ryszard Czarnecki - "Będziemy więc mieli czas na negocjacje, a wtedy te "bardzo ciekawe rzeczy", o których mówił w swoim wystąpieniu szef PiS Jarosław Kaczyński, mogą się wydarzyć". Rzeczywiście, partia zajęła pierwsze miejsce, ale to nie wystarczy, aby utrzymać się przy władzy. Jej prawdopodobny sojusznik, Konfederacja, również nie pomoże PiS w utrzymaniu władzy, ponieważ nawet razem zabraknie im około 12-20 głosów do większości.

Opozycja jest zdeterminowana, aby wykorzystać swoją szansę na sukces, stworzyć koalicję i nowy rząd w oparciu o wyniki głosowania:

"To koniec rządów PiS. Nikt nam tych wyborów nie ukradnie" - powiedział lider opozycji Donald Tusk. "Słuchajcie, udało się. Nigdy nie byłem tak szczęśliwy z tego drugiego miejsca" - dodał. Tusk pogratulował zwycięstwa liderom innych partii opozycyjnych: "Nikt nas już nie oszuka. Wygraliśmy Polskę".

Niemniej jednak, zgodnie z polską konstytucją, prezydent Andrzej Duda (który jest sojusznikiem Kaczyńskiego) może wskazać kandydata na premiera według własnego uznania, a prawo tego nie zabrania. W takim przypadku to kandydat wskazany przez prezydenta tworzy rząd i musi otrzymać wotum zaufania od Sejmu w ciągu 14 dni. Jeśli tak się nie stanie, Konstytucja RP przewiduje możliwość utworzenia rządu przez Sejm.

"Jedyną rzeczą, na którą wciąż liczą wielcy zwolennicy lidera PiS Kaczyńskiego, jest to, że zdobędzie on brakujących posłów, aby mieć większość parlamentarną, ale wydaje się to nierealne. Najpóźniej 1 grudnia będziemy mieli nowy rząd demokratycznej opozycji" - powiedział były prezydent Polski Aleksander Kwaśniewski w wywiadzie dla portalu Onet.

"Jest absolutnie jasne, że będziemy tworzyć wspólny rząd z Trzecią Drogą, bo zgadzamy się w zdecydowanej większości naszych priorytetów. Dzisiaj widać, że Koalicja Obywatelska z Trzecią Drogą i Lewicą ma znaczącą większość" - powiedział w rozmowie z Polsatem Rafał Trzaskowski, wiceprzewodniczący Platformy Obywatelskiej. Odpowiadając na pytania dziennikarzy w sztabie wyborczym po ogłoszeniu exit polls, polityk wyraził również nadzieję, że prezydent Duda wykaże się niezależnością od lidera PiS Jarosława Kaczyńskiego przy ustalaniu kandydata na premiera, którego wskaże nowa koalicja w Sejmie.

Jeśli tak się nie stanie, procedura tworzenia rządu może przeciągnąć się o kilka miesięcy.

We wtorek Komisja Wyborcza obiecuje ogłosić ostateczne wyniki wyborów parlamentarnych w Polsce, które odbyły się 15 października.

Ostatnio polscy politycy odnoszą się do kwestii ukraińskiej w dość radykalny sposób, co jest oczywiście związane z wyborami, nastrojami społecznymi i sondażami opinii publicznej. Długo myślałam, że moi polscy przyjaciele sami sobie z tym poradzą. Starałam się więc nie komentować różnych decyzji i opinii np. o zakazie ukraińskiego zboża, możliwym zmniejszeniu wsparcia dla ukraińskich uchodźców i tak dalej.

Ale dziś rano przeczytałam newsa i... po prostu nie mogłam w to uwierzyć. Może ukraińskie media coś przekręciły? Nie, Polska Agencja Prasowa wyraźnie zacytowała słowa głowy państwa: "Ukraina zachowuje się jak tonący, który chwyta się wszystkiego. Mamy prawo się bronić, żeby tonący nie zrobił nam krzywdy". Dokładnie to powiedział Andrzej Duda na briefingu dla polskich dziennikarzy przed spotkaniem ONZ w Nowym Jorku.

Panie Prezydencie, my nie jesteśmy topielcami. Stoimy twardo na ziemi i walczymy o istnienie państwa Ukraina. Liczymy na wsparcie cywilizowanych państw Zachodu, w tym jednego z naszych największych europejskich przyjaciół - Polski.

Do dziś ze łzami w oczach wspominam, jak 24 lutego 2022 roku Polska i Pan, Panie Prezydencie, otworzyli granice dla naszych kobiet i dzieci. Jak Polska walczyła o broń dla Ukrainy - czołgi, systemy obrony powietrznej, myśliwce. W trudnym momencie to Pański kraj stał się dla Ukrainy centrum logistycznym, do którego z całego świata dociera pomoc wojskowa i humanitarna, do której wróg nie może dotrzeć. Dlatego żyjemy. Dlatego nasze siły zbrojne mają to, czego potrzeba, aby pokonać rosyjskiego agresora.

Przypominam Pańskie słowa, Panie Prezydencie, w tragicznym dniu 24 lutego: "Stoimy z Ukrainą... Wspieramy Ukrainę jako jej sąsiedzi, jako Sojusz Północnoatlantycki, jako Unia Europejska... Mamy nadzieję, że rosyjska agresja zostanie powstrzymana. I zapewniam, że jako członek społeczności międzynarodowej zrobię wszystko, co możliwe, aby zapewnić, że to, co dzieje się dzisiaj na Ukrainie, zatrzyma się tak szybko, jak to możliwe, a Ukraina będzie mogła spokojnie istnieć jako państwo, w swoich granicach, które są politycznie uznawane od kilku dziesięcioleci, i będzie mogła rozwijać się spokojnie i swobodnie". Dla mnie, jako Ukrainki, jest to najważniejsze. Mam nadzieję, że dziś czuje Pan to samo.

Czy tonęliśmy? Przypominam pokój ryski, panie prezydencie. Tak, rozumiem, że wybitny mąż stanu Józef Piłsudski nie miał innego wyjścia, jak tylko bronić państwa polskiego. Ale gdyby Polacy wtedy trochę bardziej wierzyli, że Ukrainę da się uratować, to potomkowie tych Ukraińców z rozbrojonej armii, nie byliby zmuszani do wykonywania zbrodniczych rozkazów Rosji Sowieckiej, która napadła na Polskę - stało się to niespełna 20 lat po porozumieniach z bolszewikami w Rydze. Nawiasem mówiąc, rocznica tych tragicznych wydarzeń minęła kilka dni temu. Historia nie lubi tego "gdyby tylko". A przecież to Polska i Ukraina poniosły największe straty w II wojnie światowej. Brak zaufania to zawsze topienie ludzi i tu ma Pan całkowitą rację, panie prezydencie.

Nie wygraliśmy jeszcze tej strasznej wojny, którą Rosja prowadzi przeciwko Ukrainie i całemu cywilizowanemu światu, ale wspólnie udało nam się jej nie przegrać. My, Ukraina i Polska, "na pewno nie będziemy się wstydzić", cytując znanego polityka

Jesteśmy niebezpieczni, panie prezydencie. Ale nie dla Polski. Dla Rosji, naszego wspólnego wroga. "Wolność nasza i wasza" jest jeszcze do obronienia. Politycy odchodzą lub zostają, po wyborach następują kolejne, w Polsce i na Ukrainie - w przeciwieństwie do autokracji na wschodzie, w Moskwie. Dzisiejsze drażliwe kwestie, jak tranzyt ukraińskiego zboża, zostaną rozwiązane. Ale co będzie z naszymi krajami za dwadzieścia lat? Nie chcę, żeby moi rodacy znowu, nawet teoretycznie, ubrali jakieś, jak mówimy w Ukrainie, "sowieckie mundurki" i byli przerzucani na drugą stronę okopów. Ja nie chcę. Pan zresztą też nie.

My, ukraińscy uchodźcy wojenni jesteśmy wdzięczni Panie Prezydencie, za możliwość życia i pracy w Polsce. Nawiasem mówiąc, w ciągu ostatniego roku państwo polskie zwróciło mi i moim kolegom dziennikarzom kilka tysięcy złotych nadpłaconych podatków - prawie każdy z nas pracował na trzech etatach, aby się zintegrować i stanąć na nogi. Przynosimy korzyści polskiej gospodarce i społeczeństwu. Na przykład pani, od której wynajmuję mieszkanie, ma dzięki temu dodatek do emerytury. Jakimi topielcami jesteśmy?

Nasza Julia pracuje w Warszawie i odwozi swojego wyjątkowego syna do przedszkola. Maria uczestniczy w międzynarodowej konferencji z dzieckiem na ręku. Tania straciła męża Rusłana, zginął w akcji 4 sierpnia ubiegłego roku, podczas wyzwalania obwodu chersońskiego od okupantów, a ich syn chce rosnąć w siłę - jest ulubieńcem polskich trenerów taekwondo w Olsztynie. Natalia tłumaczy wspaniałą polską poezję. To tylko kilka słów o naszych dziewczynach z przygotowywanego w Warszawie magazynu sestry.eu.

Nasze dzieci chodzą do polskich szkół i mogą nie kulić się się przed eksplozjami rosyjskich bomb, podczas gdy ich rodzice walczą w Siłach Zbrojnych broniących Ukrainy. Nasi niepełnosprawni i ciężko ranni mogą być leczeni w polskich szpitalach. Dziękujemy, Panie Prezydencie. Żyjemy.

A kto utonął? "Moskwa", oczywiście. Na razie tylko jako okręt

Ale jesteśmy razem, Panie Prezydencie, Polska i Ukraina nie mają kamieni w kieszeniach. Prawda?