Mniej klientów, rosnące ceny, rotacja personelu z powodu migracji, nieplanowane wydatki w związku z ciągłymi wyłączeniami prądu (np. zakup generatora lub kupowanie nowej żywności, bo ta w lodówkach się zepsuła) – to podstawowy zestaw problemów, z którymi muszą sobie radzić Daria i Mychajło Łazarewowie, właściciele kawiarni.
– Wiele osób wyprowadziło się miasta, więc klientów mamy mniej – mówi Daria. – Z biznesowego punktu widzenia to z pewnością problem, ponieważ mamy umowę najmu, mamy zobowiązania wobec naszych pracowników i musimy płacić im pensje. A mniej gości to mniejszy dochód.
Nie chodzi już o zysk, ale o pokrycie wydatków
Trudno dziś prowadzić jakąkolwiek działalność bez pozytywnego nastawienia, dlatego „LaTuSZo” często organizuje różne wydarzenia, kursy mistrzowskie czy minitargi, by zebrać darowizny na potrzeby żołnierzy broniących rejonu Charkowa. I na schroniska dla zwierząt.
A dla tych, którzy śledzą strony kawiarni w mediach społecznościowych, Łazarewowie aranżują konsultacje online z psychologiem
Zaczęło się od sklepu z pamiątkami. Daria Łazarewa mówi, że w mieście było niewiele miejsc z pamiątkami. Otworzyli więc sklep z pocztówkami, plakietkami, kubkami, koszulkami, trampkami i innymi drobiazgami. Potem postanowili stworzyć tu kawiarnię – by przychodzili nie tylko turyści, ale też miejscowi. Ale pamiątki wciąż tu są.
Kiedy zastanawiali się nad nazwą, szukali czegoś swojskiego, charkowskiego. „La”, „tu” i „szo” to popularne okrzyki wśród mieszkańców Słobożanszczyzny [kraina historyczno-geograficzna na pograniczu północno-wschodniej Ukrainy i południowo-zachodniej Rosji; inaczej Ukraina Słobodzka – red.].
– Naszą filozofią jest rozwój turystyki krajowej. Znajdujemy się w historycznym centrum miasta, więc chcieliśmy, aby ludzie mogli dowiedzieć się czegoś o Charkowie, kupić pamiątki i przewodnik po nim. I ta idea wciąż nas napędza. Ostatnio w mieście pojawiło się nawet więcej turystów. Jest tu teraz dużo mediów i obcokrajowców, choć nie przyjeżdżają po to, by cieszyć się tym miejscem. Tak czy inaczej, pomysł pokazania światu Charkowa wciąż nas napędza – mówi Daria Łazarewa.
By prowadzić biznes w warunkach, w jakich obecnie funkcjonuje Charków, trzeba być elastycznym.
– Trzeba szybko się dostosowywać i reagować na wszystko na czas – podkreśla Daria. – W zeszłym roku kupiliśmy generator. Po tej zimie myśleliśmy, że wszystko już będzie dobrze i nie będzie więcej problemów. Niestety od ponad miesiąca mamy nieustanne przerwy w dostawie prądu, czasami niezgodne z harmonogramem, więc niczego nie da się zaplanować. Brak prądu wpływa na wszystko: począwszy od tego, że ludzie nie mogą dotrzeć do pracy na czas, bo transport elektryczny nie działa, po ciągłe wyrzucanie z lodówek zepsutej żywności. To dla nas trudne i finansowo, i emocjonalnie.
Dla mnie mieszkańcy Charkowa są najsilniejszymi i najbardziej niezłomnymi ludźmi pod słońcem
Daria dodaje, że często musi w sobie „wyłączać szefa”, bo kiedy w mieście są wybuchy, nie wypada pytać, dlaczego kasy jest mniej. Nikt nie żyje w próżni.
Sytuacja w Charkowie ciągle się zmienia, wiele rodzin zostało zmuszonych do opuszczenia go. Daria i Mychajło utrzymywali ceny na najniższym możliwym poziomie, jak długo się dało. Podnieśli je dopiero niedawno. Pomaga im to, że „LaTuSZo” współpracuje z ukraińskimi producentami.
– Ta współpraca to część naszej filozofii tworzenia ekologicznego środowiska. Nie kupujemy produktów za granicą – mówi z dumą Daria.
Kiedy 6 maja 2024 r. Rosjanie ostrzelali charkowską kawiarnię „Kofein”, zorganizowaliśmy akcję pomocy i kupiliśmy dla niej kawę. Staramy się wspierać naszych kolegów
Od początku inwazji 70% pracowników zostało zmuszonych do wyjazdu. Ci, którzy pozostali w Charkowie, teraz dostosowują się do nowych warunków.
– Oczywiście, wszystkie wskaźniki spadły, można to odczuć – przyznaje Daria. – Trudno teraz cokolwiek planować. W pierwszym roku inwazji w ogóle nie było ludzi, wszystko poleciało w dół. Jednak jesienią 2023 roku ludzie zaczęli gromadnie wracać do miasta. Ogólnie rzecz biorąc, co miesiąc planujesz dochody i wydatki, ale to jak pisanie patykiem na wodzie. Bo po każdej eksplozji zdajesz sobie sprawę, że będzie mniej ludzi.
Mimo to „LaTuSZo” co miesiąc przekazuje część swoich zysków na potrzeby armii. Kawiarnia oferuje usługę „zawieszonej kawy” dla wojska. Kupujesz kawę, ale jej nie pijesz, tylko „zawieszasz”, by poczęstować nią żołnierza.
Wesprzyj Sestry
Nawet mały wkład w prawdziwe dziennikarstwo pomaga demokracji przetrwać. Dołącz do nas i razem opowiemy światu inspirujące historie ludzi walczących o wolność!
