.avif)
Zostań naszym Patronem
Dołącz do nas i razem opowiemy światu inspirujące historie. Nawet mały wkład się liczy.
Tragiczna śmierć rodziny z trójką dzieci w Charkowie w wyniku rosyjskiego ataku wywołała nie tylko lawinę współczucia w ukraińskim społeczeństwie, ale także kolejną falę absolutnie dzikich postów w mediach społecznościowych: jak matka mogła nie zadbać o bezpieczeństwo dzieci, a one zostały spalone żywcem w łazience, a ciało najmłodszego, 10-miesięcznego syna, zamieniło się w popiół.
To straszny obraz, który rysuje wyobraźnia: młoda kobieta ukrywająca się przed pożarem w łazience, tuląca swoich synów do piersi, nie mogąca się wydostać i prawdopodobnie wiedząca, że zaraz umrze. To naprawdę przerażające. Jednak wśród tych, którzy byli zszokowani kolejną cywilną śmiercią z powodu rosyjskiej agresji, byli tacy, którzy natychmiast uczynili matkę winną. Mówili, że to ona ponosi odpowiedzialność, że jej dzieci spłonęły, bo mogła już dawno zabrać je w bezpieczne miejsce.
Kiedy rosyjska wojna rozprzestrzeniła się na wszystkie regiony Ukrainy, wykraczając poza linię frontu w Donbasie, kiedy rosyjskie rakiety uderzyły w cele wojskowe i cywilne od Charkowa po Iwano-Frankowsk, głównym zadaniem kobiet było ratowanie życia swoich dzieci. Dla wielu oznaczało to zabranie ich do rzekomo "bezpieczniejszych regionów" lub za granicę. Pod wpływem znanego podstępu o kryptonimie "dwa lub trzy tygodnie" niewiele osób mogło sobie wyobrazić, że wojna potrwa długo (i nikt nie wie, jak długo), a w obliczu nagłego zagrożenia wiele decyzji zostało podjętych "na razie".
Ten czas miał i nadal będzie miał swój własny wymiar dla każdej osoby, i rodziny. Jednak kobiety stanowią około 80% obywateli Ukrainy objętych tymczasową ochroną w krajach europejskich. To one stały w kolejkach na granicach z europejskimi sąsiadami, czasem przez kilka dni. I to one stały się później obiektem potępienia (a czasem wręcz nienawiści w mediach społecznościowych). Prawdę mówiąc, nienawiść ta działa w obie strony.
Wszyscy znamy te stereotypy. "Jeśli wyjechałeś, jesteś zdrajcą" lub po prostu "nie kochasz Ukrainy", "siedzisz na gotowym", "wyjechałeś za pomocą społeczną".
Wszyscy znamy te stereotypy. "Jeśli wyjechałaś, jesteś zdrajcą" lub po prostu "nie kochasz Ukrainy", "siedzisz na wszystkim, co gotowe", "wyjechałaś po pomoc społeczną". Szczególnie zabawne (choć nie do końca) jest czytanie postów ludzi, którzy mają własną wyposażoną piwnicę, autonomiczne ogrzewanie prywatnego domu i kilka samochodów z różnymi rodzajami paliwa, gotowych w każdej chwili pędzić w kierunku zachodniej granicy.
Pozostanie w Ukrainie oznacza "nie dbasz o dzieci", "narażasz je na niebezpieczeństwo", "stawiasz swoje interesy ponad interesami dzieci".
Prym w tej opowieści wiodą mężczyźni, zwłaszcza bezdzietni.
Co łączy te oskarżenia, oprócz mowy nienawiści? Całkowite ignorowanie granic osobistych. Oprócz kompletnej nieporadności postsowieckiego systemu państwowego (medycyna, edukacja, aparat państwowy odziedziczony po ZSRR), odziedziczyliśmy po znienawidzonym "sowiecie" tę bezwstydną zdolność do ingerowania w życie innych ludzi, grzebania w nich i wytykania palcami tego, co inni powinni byli zrobić i jak powinni byli to zrobić.
Przypomina mi się scena z radzieckiego filmu, kiedy inspektor z fabryki przychodzi do domu rodziny, wchodzi do sypialni i pyta: "Dlaczego łóżka są razem? Dlaczego nie ma portretów przywódców?". Takie mam skojarzenie, gdy słyszę pytania typu: "Dlaczego nie wracasz?" lub "Dlaczego nie wyjechałeś?". Dla mnie, niezależnie od ich treści, są to pytania tego samego rodzaju. One nie mają nic wspólnego z życiem, ludzi, którzy je zadają.
"Są to pytania, na które musi sobie odpowiedzieć każdy człowiek i każda rodzina. Nie sąsiedzi na ławce przy wejściu lub użytkownicy mediów społecznościowych"
Teraz, na linii frontu, nasi obrońcy walczą między innymi o to, byśmy już nigdy nie należeli do tego, co kiedyś było Związkiem Radzieckim. Lub, jak nazywała to wczesna sowiecka propaganda, Krajem Sowietów. Ale czy wiesz, co nasze społeczeństwo ma wspólnego ze społeczeństwem tego samego "kraju sowietów", który wyłonił się sto lat temu? Każdy wie, co ktoś inny powinien był zrobić, co było najlepszą rzeczą do zrobienia, a co nigdy nie było właściwą rzeczą do zrobienia (oczywiście w czasie przeszłym - jest tak samo oczywiste, która decyzja była właściwa!).
Po tragicznej śmierci rodziny z trójką dzieci w Charkowie, ci, którzy nie mogli powstrzymać się od wyrażenia swoich głębokich przemyśleń z perspektywy czasu, obwinili zmarłą matkę (!) za śmierć jej trójki dzieci. Jakie mieli do tego prawo, to pytanie retoryczne.
Wiadomo, że zmarła kobieta, Olga Putiatina, była prokuratorką wydziału w Woszczańsku Prokuratury Rejonowej w Czuhuwie. W prokuraturze obwodu charkowskiego pracowała od 2012 roku. Wyobraźmy sobie hipotetyczną sytuację, w której Olga zabrałaby trójkę swoich dzieci (z których najmłodsze miało w chwili śmierci 10 miesięcy, co oznacza, że nie tylko urodziło się, ale i zostało poczęte podczas inwazji na pełną skalę), rzuciła pracę i wyjechała z nimi za granicę jako "uchodźczyni" (a dokładniej jako osoba objęta tymczasową ochroną humanitarną).
Jestem gotowa się założyć, że wtedy napisaliby o Oldze że "nie wierzy w Siły Zbrojne", "zdradziła Ukrainę" lub "odeszła od męża".
Teraz, gdy Olga nie żyje, nasze społeczeństwo często obwinia ją - właśnie ją - za śmierć jej dzieci. Warto zauważyć, że ta wina jest całkowicie zrzucana na kobietę, mimo że jej mąż, ojciec dzieci, zginął wraz z rodziną. I prawdopodobnie decyzja o tym, co zrobić i co zrobić dla rodziny, została podjęta wspólnie. Ale nie, w ukraińskim społeczeństwie we wszystkim, co dotyczy dzieci - niezależnie od tego, czy dziecko przeklinało w szkole, czy spłonęło w łazience podczas ataku rosyjskiego drona - zawsze winna jest matka. Nawiasem mówiąc, w Europie, o której wielu marzy, obowiązki rodzicielskie są dzielone równo między oboje rodziców. Tym bardziej obrzydliwe jest to, że kobieta, która poniosła tragiczną śmierć, jest potępiana przez mężczyzn po jej śmierci!
"Dlaczego nie wyjechali?" - słyszałam to pytanie wiele razy od 2014 roku, kiedy Rosja rozpoczęła okupację Donbasu. I za każdym razem chciałam powiedzieć: "Co możesz osobiście zrobić, aby pomóc tym ludziom?". Pamiętam, jak niechętnie wynajmowali mieszkania osobom z "donieckim pozwoleniem na pobyt", jak byli niezadowoleni, widząc na swoich podwórkach samochody z "donieckimi tablicami rejestracyjnymi" i jak tylko ci, którzy mieli talent do biznesu, i nie bali się zaczynać od zera w nowym miejscu, mogli sobie pozwolić na wyjazd - bardzo często wbrew wszelkim przeciwnościom i w niezbyt sprzyjających warunkach. Pomoc państwa dla osób wewnętrznie przesiedlonych była i jest tak mizerna, że nie pokrywa nawet kosztów mediów w sezonie grzewczym.
Dlatego powtórzę moje pytanie w kontekście wojny na pełną skalę: jak każdy z was, kto zadaje pytanie "dlaczego nie odejdą?", może im pomóc?
Kto zapewni mieszkanie i pracę kilkuosobowej rodzinie? Jeśli nie ma pracy w danej specjalności, a inna praca nie zaspokaja potrzeb np. dzieci czy starszych członków rodziny, to kto ich przyjmie? Są to pytania retoryczne. Jednak bez odpowiedzi na nie, ta rozmowa nie powinna się nawet rozpocząć. Tak, w pierwszych dniach inwazji na pełną skalę wiele osób wolało spać w prowizorycznej sali gimnastycznej w Czerniowcach lub Lwowie, ale kiedy pierwszy szok minął, ludzie zaczęli myśleć o długoterminowych rozwiązaniach. A dla wielu z nich domowe mury i znajoma praca są właśnie tym sposobem na życie, który okazał się lepszy niż łóżko na zachodniej Ukrainie czy nieznane w innych krajach.
Wróćmy jednak do pytania: czym różni się przestarzały Związek Radziecki od Europy, o przyłączenie do której walczył nasz Euromajdan w 2014 r. Ta walka trwa do dziś. Jedną z głównych wartości europejskich jest prywatność. Szacunek dla cudzych decyzji i osobistych granic.
To właśnie ta wartość definiuje etykę komunikacji w społeczeństwach zachodnich: jeśli możesz pomóc, zaoferuj (najlepiej w sposób, który nie stawia odbiorcy pomocy w niewygodnej sytuacji). Jeśli nie możesz, nic nie mów.
Nikt nie wie, jak długo potrwa wojna i jak się zakończy - zarówno dla całego kraju, jak i dla każdego z nas. Każda osoba i każda rodzina podejmuje własne decyzje: niektórzy ludzie pozostają na swoich stanowiskach pracy, inni martwią się o to, by nad głowami nie latały rosyjskie rakiety lub drony. Niektórzy nie mogą opuścić swoich starszych rodziców, podczas gdy inni zabierają swoje dzieci z dala od niebezpieczeństwa. Jedno dziecko w mieście niedaleko linii frontu nie może spać z powodu nalotów i cierpi na moczenie nocne, podczas gdy inne dziecko za granicą, w bezpiecznym miejscu, jest przygnębione, leży na kanapie i prosi o powrót do domu na Ukrainie, do swojego pokoju i szkoły ze schronem przeciwbombowym. Czyjś mąż poszedł na front i poprosił żonę, aby zabrała dzieci daleko, aby nie musiał się o nie martwić. A czyjaś żona za granicą zdecydowała: "Nie zostało nam wiele czasu, aby żyć osobno" i wróciła. Wszystkie te decyzje mają jedną wspólną cechę: są osobiste. I muszą być podejmowane samodzielnie przez w pełni sprawnych dorosłych. I, co najważniejsze, to oni muszą wziąć za nie odpowiedzialność.
Jest mało prawdopodobne, że przyjaciel, który doradził ci wyjazd, rozwiąże twoje problemy z obcym językiem, biurokracją, zatrudnieniem, pomocą społeczną, szkołami, przedszkolami, opiekunkami i klinikami w obcym kraju. Jest mało prawdopodobne, że sąsiad, który napisał w mediach społecznościowych "wracaj do Kijowa, nie był ostrzeliwany od miesięcy, więc jest tu bezpiecznie!", ewakuuje twoją rodzinę przy pierwszym zagrożeniu - ma własną. A ten, który radził wszystkim "po prostu opuścić" strefę frontu, raczej nie pomoże przesiedleńcom wewnętrznym osiedlić się w nowym miejscu. To, co wszyscy mogą zrobić na pewno, to trzymać się z dala od życia innych ludzi ze swoimi ocenami i niechcianymi radami. Mamy zbyt wielu zewnętrznych wrogów, by atakować się nawzajem.
Dziennikarka, pisarka, ekspertka medialna, redaktorka do spraw Ukrainy w Tortoise media.
Zostań naszym Patronem
Dołącz do nas i razem opowiemy światu inspirujące historie. Nawet mały wkład się liczy..
